Baat de biet?

Legale doping. Een wondermiddel in een flesje. Dé oplossing voor schone topsport. Het zijn enkele associaties met bietensap. Steeds meer wielrenners wagen zich eraan. De grote vraag: zal het óók voor jou en mij werken? Tijd om de proef op de som te nemen. Dit is een artikel uit Wielrenblad #3 2013, mocht je deze gemist hebben dan kun je deze natuurlijk altijd nog even bestellen in onze webshop. 

Tekst: Rozanne Slik

De aangeschafte fles bietensap staart mij aan vanaf een plank in de voorraadkast. Het idee om te beginnen met bietensap spookte al een tijdje door mijn hoofd. Op internet en via de sociale media las ik steeds meer over de positieve effecten. Niet alleen van sporters en trainers maar ook van beautybloggers, die het aanraadden vanwege het positieve effect op de gezondheid en de huid. Zal het dan toch echt helpen? Over de smaak heb ik niet veel positieve verhalen gehoord, de belofte van prestatiebevordering heeft mij echter over de streep getrokken.

De werking van rode bietensap

Het prestatie verbeterende effect van rode bieten zit ‘m niet in de kleur, het gaat om het nitraat dat in de biet zit. Nitraat wordt in het lichaam omgezet in nitriet en stikstofmonoxide (NO). NO is een belangrijke signaalstof voor het lichaam, het reguleert namelijk de doorbloeding: de bloedvaten gaan verder open waardoor de bloeddruk wordt verlaagd(hierom is bietensap dus minder geschikt voor mensen met een heel lage bloeddruk). Deze daling treedt meestal een uur na inname van bietensap op. Ook stimuleert NO de calciumopname in de spieren, wat belangrijk is voor een optimale samentrekking van de spier.

Het omzetten van nitraat naar nitriet gebeurt in je mond, met behulp van de bacteriën op je tong. Het is daardoor verstandig om je tanden binnen een uur na inname van bietensap niet te poetsen en ook geen mondspoeling of kauwgom te gebruiken. Een deel van het omgezette nitriet wordt in je maag, bloed en weefsels weer omgezet in stikstofmonoxide (NO).

Er zijn twee zorgen met betrekking tot nitrieten in het lichaam. Enerzijds kunnen ze aanleiding geven tot een verstoord zuurstoftransport en cyanose (blauwzucht), met name bij zuigelingen. Anderzijds kan nitriet onder bepaalde voorwaarden de vorming van N-nitrosoverbindingen zoals nitrosaminen bevorderen. Het is aangetoond dat deze verbindingen bij proefdieren eerder kanker kunnen veroorzaken. Vitamine C, dat vaak in hoge dosis in nitraatrijke groenten voorkomt, remt de vorming van nitrosaminen doordat het met nitriet kan reageren. Het advies voor sporters is daarom om goed te periodiseren. Dat wil zeggen dat je niet wekenlang achter elkaar bietensap drinkt maar 5 tot 8 wedstrijden of cyclo’s uitkiest om naar toe te werken door vooraf een korte bietensapkuur te nemen.

De test: werkt het bij mij?

Om het sap goed te testen dronk ik twee weken lang elke dag een hele fles. ’s Ochtends de eerste helft en ’s avonds een uur voor het tandenpoetsen de tweede. Het heeft niet mijn favoriete smaak, maar na een week begon het enigszins te wennen (tip: ik merkte dat de smaak en geur minder sterk zijn als de fles gekoeld is.) En, belangrijker, na twee weken bietensap drinken leek ik echt verschil te merken.

Bij een wedstrijd van meer dan drie uur in het bekende Limburgse heuvelland merkte ik dat ik mijn ademhaling makkelijker onder controle kreeg. Ik heb normaal gesproken moeite om voldoende zuurstof binnen te krijgen en dit leek nu makkelijker te gaan dan anders. Dit effect merkte ik vooral als ik nét onder het niveau van een maximale inspanning de heuvels omhoog reed, op een tempo waarbij ik zeker was dat ik het tot boven zou volhouden (en degene voor mij niet hoefde te laten gaan).

Voor mijn gevoel was het effect na één week het grootst. Dit was voor mij de reden om de volgende bietensap kuur één week te laten duren. Ik besloot om eerst drie weken ‘pauze’ te nemen tot de volgende bietensapperiode. Ook bij deze proef merkte ik het verschil. Omdat ik ten tijde van de tweede proef in het buitenland was en merkte hoe lastig die grote flessen zijn, besloot ik voor de derde periode de grote Zonnatura-flessen te verruilen voor de flesjes van Beet-it, waarin 70 ml geconcentreerd bietensap zit. ‘Let’s beet them all!’ is hun reclameslogan. Klinkt veelbelovend. Ook dit goedje heeft de sterke, typische smaak waar ik maar niet echt aan kan wennen. De kleinere inhoud van een flesje maakt echter veel goed. Nog een groot voordeel van deze kleine flesjes is dat de kans op rode urine kleiner is. Ook met Beet-it heb ik twee proeven van één week gedaan. Het effect was vergelijkbaar met dat van Zonnatura. Omdat ik de flesjes gebruikte in de aanloop van het Nationale kampioenschap op de weg in Kerkrade kon ik deze tweede kuur goed vergelijken met de eerste test, die immers ook in Limburg plaatsvond. Het parcours was zeer zwaar met veel korte klimmetjes die elkaar snel opvolgden. Om de wedstrijd vol te houden moest ik mijn tempo aanpassen om mezelf niet op te blazen en ook hier leek ik mijn ademhaling efficiënter te gebruiken.

Bij beide merken bietensap merkte ik na een week verschil in combinatie met het trainen. De aanpassing gaat geleidelijk. Pas toen ik – na een week bietensap gedronken te hebben – stopte, merkte ik pas echt wat het effect was. Ik had het gevoel dat mijn lichaam zich weer aan de normale situatie moest aanpassen.

Eerlijkheidshalve moet ik wel zeggen dat ik ook goed getraind was voordat ik aan de wedstrijden begon. Of de prestatieverbetering alleen maar te maken had met de bietensap of dat het een placebo-effect was kan ik daarom niet met zekerheid te zeggen. Omdat alleen wetenschappelijke onderzoeken placebo-effecten kunnen uitsluiten zijn die dus een betere richtlijn dan mijn persoonlijke testje. En die liegen er niet om.

De wetenschap over de sportieve effecten van bietensap

Onderzoek heeft uitgewezen dat het duurvermogen met maar liefst 16 % kan verbeteren. Dat is een flink effect. Tijdens een onderzoek hebben sporters zes dagen lang bietensap gedronken met een vaste hoeveelheid nitraat/nitriet. Aangetoond werd dat het gebruik van bietensap leidt tot een lager zuurstofverbruik en een lagere hartslag dan bij dezelfde submaximale inspanning zónder gebruik van rode bietensap. Ook is in een gesimuleerde tijdrit aangetoond dat inname van rode bietensap leidt tot betere prestaties. Dit effect geldt ook voor prestaties op (gesimuleerde) hoogte.

Al met al voor mij redenen genoeg om de bietensmaak op de koop toe te nemen en het af en toe te drinken. Voor een kuur van één week, zoals bij deze test, kun je het beste dagelijks één fles Zonnatura of flesje Beet-It nuttigen. Het is het proberen waard, en wie weet vind je het nog lekker ook.