Column: Tussen wal en schip
Een surfer is prooi van het avontuur. In burgerlijk vaarwater ben je als surfer het meest kwetsbaar. Er hoeft zich maar een quasi-surfavontuur aan te dienen, of je bent je vinnen al aan het afschroeven om toe te geven aan de overmacht van de surfdrift. Want zodra de mogelijkheid er ligt, is het een kwestie van gaan of niet gaan. Niet gaan leidt tot onrustige waanbeelden en obsessieve nieuwsgierigheid van hoe de golven zouden zijn geweest, gepaard met spijt en woede als je de burgerlijke vlag weer uithangt maandagochtend om acht uur. Wel gaan kan alles in de war brengen, dingen op het spel zetten, maar eenmaal in het water doe je niets anders dan gewoon lekker surfen.
Tekst: Thomas van Dijk
Foto’s: Holani
De drang naar avontuur en reizen is onlosmakelijk verbonden met de surfer. We kunnen er niets aan doen. Sorry werkgevers, sorry familie, vrienden en alle mensen waarmee afspraken spaak lopen. Soms moet het gewoon. Even ertussenuit. Het avontuur sluipt er tussenin, tussendoor, tussenbeide. Het avontuur vindt zijn weg wel en het is niet altijd de weg van de minste weerstand. Zo heeft het avontuur al talloze surfers naar de verste uithoeken van onze ronde wereld doen drijven, en voor vele verhalen gezorgd waar menig ander surfer bij de gedachten alleen al het schuim op zijn mond van krijgt.
De losbollige avonturiers die voor een prikkie een stukje land in Costa Rica op de kop hebben getikt zijn hier een goed voorbeeld van. Ik kan me voorstellen hoe dat is gegaan (mede omdat ze het me verteld hebben). Een groep Rotterdammers was in Costa Rica op surftrip toen ze toevallig een bordje ‘te koop’ tegen kwamen. Nu bleek het ook zo te zijn dat weer wat andere vrienden ook op diezelfde plek geweest waren. Dat was al voldoende om niet meer in het toeval te geloven. En zo had het avontuur ze samen. Eenentwintig surfers in het nauw gedreven, veel meer hoefde er niet te gebeuren. Ze hebben elkaar meegesleept in een enthousiasme dat tot aan Nederland reikte. En zo zijn er nu al meer dan tien jaar eenentwintig gelukkige kleingrondbezitters, voor altijd aan het avontuur verbonden. De avontuurgeest kent verschillende gedaantes en doet de surfer soms denken dat het niet alleen om het surfen gaat. Een vaak voorkomende gedaante is de morele dekmantel waar het avontuur surfers aanzet tot vrijwilligerswerk op een plek waar toevallig waanzinnig mooie golven zijn. Zo wordt Mischa Timmer ertoe gezet om kunst in te zamelen, te verkopen, en daarvan in Afrika een surfschool op te zetten, Sabine Wensink zet een stichting op voor surfles aan Peruaanse kids, en Rodney Westerlaken moet naar Bali om daar een vergelijkbaar moreel project op te zetten. Het kan je echter ook gebeuren dat je vanuit Australië ineens in Wijk aan Zee belandt en een surfschool begint. Deze merkwaardige, op het eerste gezicht paradoxale, gedaante van het avontuur overkwam Chris Way. Een andere wat losbandige gedaante overkomt Harm Jan Smulders als hij een enkeltje Senegal koopt en wel ziet waar het strandt. In welke gedaante dan ook, surfers worden soms voorgoed uit hun vaderland verdreven, driftig op zoek naar exotische plekken en mooie golven.
Het is niet verwonderlijk dat surfers door het avontuur gelokt worden, door het onbekende. Surfen zelf belichaamt namelijk het omgaan met onbekende situaties. Het veel gebezigde ‘elke golf is anders’-gezegde onderstreept dit eens temeer. Waar je ook gaat surfen, je weet nooit wat je te wachten staat. Deze onzekerheid betekent dat er een risico is. Als er een risico is, is er avontuur en dat maakt dat surfers ervoor gaan. Een tentje opzetten om met frisse tegenzin ’s ochtends vroeg het eerste licht mee te pakken, 500 meter peddelen om naar die betere break voorbij de punt te komen, door een bos lopen op hoop van zegen, rotsklimmen, riflopen, zandhappen, het hoort er allemaal gewoon bij. Dat surfers ontberingen vanzelfsprekend over hebben voor een sessie, maakt dat het avontuur er direct aan verbonden is. Het sneller lopen en het halsreikende uitzien over de duintop kan je niet tegenhouden zodra er golven in de buurt zijn.
Maar wat surfers zo aan het avontuur bindt is niet alleen het risico, of het gegeven dat je voor een surfsessie meer over moet hebben dan voor een rondje snelwandelen in het park. Het zit hem in de kracht van het moment. Het moment waarin je even opgaat, waarin je niet meer aan de rest denkt. De rest, alles van vorige week, alle gedachtes en ideeën die onophoudelijk in je hoofd rondspoken, bestaan even niet meer. Er is alleen het moment. Iedereen heeft een manier om zich even te laten gaan, om te ontsnappen aan al die gedachtes, woorden en betekenissen. Gebruikelijke uitlaatkleppen zijn muziek, sport en dans. Dierenporno is een voorbeeld van een ongebruikelijke uitlaatklep. Het idee van een uitlaatklep is dat het geen doel heeft. Als muziek maken een doel zou hebben, bijvoorbeeld het afronden van een nummer, dan zouden de snelste spelers de beste zijn. Bij surfen word je echter nog meer in het moment gezogen dan bij de gemiddelde uitlaatklep. Want bij surfen verandert de speelplaats continu, je hebt er geen controle over en wordt gedwongen in het nu te zijn. Als je ergens anders met je hoofd zit, kom je voor nare verrassingen te staan. Een lip in je smoel is niet ondenkbaar.
In het moment opgaan is wat veel meditatiegoeroes vertalen als ‘in het nu zijn’. Dit is wat meditatie probeert te faciliteren. Het probeert je doelloos jezelf te laten vinden, en je los te koppelen van betekenissen en ideeën van de wereld om je heen die zich in je hoofd als gedachtes en stemmetjes projecteren. Meditatie is de ontdekking dat het leven zich altijd in het plotselinge moment voltrekt, zonder ergens naar toe te gaan of vandaan te komen. Tijdens surfen ervaar je niets anders dan plotselinge momenten, het doel is het ervaren van deze momenten zelf. En ook tijdens een surftrip is de reis vaak al een doel op zich, waar het beleven van het avontuur leuker is dan ergens precies dan en dan uit te komen. Het ‘nu’ wordt zo beleefd middels het surfavontuur. Het gaat om het moment, het nu, zonder er een naam of betekenis aan te geven. Het nu dobbert dus daar waar geen doel is, tussen wal en schip, waar alleen maar golven zijn om te beleven. Een surfer wil daar maar al te graag belanden.
