Fietsonderhoud – piepende schrijfremmen
Schijfremmen zijn niet meer weg te denken uit het huidige fietslandschap. Of je nu gravelt, racefietst of mountainbiket, grote kans dat jouw bike is voorzien van een setje glimmende schijven met superieure remkracht. Zelfs op stadsfietsen zie je ze steeds meer. Voor ons veelfietsers behoeft het geen uitleg, we weten allemaal waarom dit prettig werkt. Maar schijfremmen hebben een groot nadeel ten opzichte van de traditionele velgremmen: ze kunnen piepen. En hoe. In de winter-special van Up/Down & Wielrenblad #5 2020: Let’s Ride Bikes gaan we in gesprek met Worldcup-mecanicien Marco Fröbe van Magura, om erachter te komen hoe je die vervelende piep uit je remmen krijgt.
“De speurtocht naar het gepiep in je schijfremmen”
Wanneer we ‘piepen’ zeggen, bedoelen we niet het subtiel sluimerend geluid van een licht aanlopende schijf, denk eerder aan het geluid van nagels-over-het-schoolbord en van krijsende kinderen. Niet alleen vervelend voor je oren, maar ook voor je omgeving, zeker als je door de rustige natuur toert. Of wanneer je net twee uur een col bent opgeklommen, om vervolgens in de afdaling twintig minuten lang te worden getrakteerd op oorverdovend gekrijs in plaats van het serene gevoel van zoevend richting dal gaan. Of terwijl je je concentreert op de technische afdaling op de trail vluchten de dieren het bos uit vanwege jouw schrijfremmen. Of nog erger, je maten horen dat je remt op die niet zo heel spannende sectie…
Ofwel: dat gepiep wil je niet. Het slechte nieuws is dat er niet altijd wat aan te doen valt en dat zoeken naar een oplossing niet eenvoudig is. Het goede nieuws is dat er oplossingen bestaan waarmee je het grootste deel van het gejammer kunt voorkomen.
Ontstaan
Het piepen van de rem is een vorm van resonantie, waarbij de fiets als het ware een klankkast is voor de remschijven. Zodra er ook maar iets tegen de schijven aanloopt, geeft dit trillingen en daarmee geluid door. Modder of gruis is hierbij goed voor stellen, maar vettigheid en water kunnen net zo goed voor geluid zorgen. Je hebt vast wel eens iemand met een natte vinger over de bovenkant van een wijnglas een zingend geluid horen maken, dat is exact hetzelfde principe. Doe je dat met een droge vinger, dan is het stil.
Oké, maar wat doe je eraan? Om alle mogelijke oplossingen te weten te komen bellen we met Worldcup-mecanicien Marco Fröbe van Magura. Marco verzorgt de technische ondersteuning van alle Magura-atleten, dus hij weet waar hij het over heeft. En hoewel Magura geen racefietsremmen maakt, is het principe voor alle schijfremmen gelijk. Marco legt uit dat hoewel het piepen niet altijd te voorkomen is, zoals bijvoorbeeld wanneer je in de regen rijdt, maar dat met gedegen afstelling en gebruik wel heel veel problemen kunnen worden opgelost. Wij sommen ze een voor een op, Marco raadt aan alles stap voor stap uit te voeren, om daarna een stukje te rijden. Is het piepen weg, dan heb je de oorzaak gevonden. Niet weg? Dan kun je de volgende handeling uitvoeren net zolang totdat je fiets stil is.
Grofweg zijn er drie plekken aan te wijzen waar geluid kan ontstaan.
Remblokken
Remblokken zijn er in verschillende soorten, sommige remmen krachtig, maar slijten harder. Of ze remmen iets minder krachtig, maar gaan lang mee. Sommige bijten hard, andere slippen iets meer. Doordat elke fabrikant een andere samenstelling van remblokjes hanteert, zijn er heel veel verschillende soorten, met elk weer andere eigenschappen. Het kan dus lonen eens te experimenteren met andere remblokken om te zien wat dit doet op jouw fiets. Je kunt verschil merken in slijtage en remkracht, maar ook in bijgeluiden. Hoewel het geen garantie is, maken de sneller slijtende remmen meestal minder geluid.
Een rondvraag bij fietsenmakers leert dat ook heel veel bijgeluiden ontstaan door remblokken die simpelweg versleten zijn. Dit is natuurlijk het eenvoudigste om te checken en kun je meestal al goed zien door je wiel te verwijderen. Twijfel je, haal de blokken er dan uit en check ze. Zorg altijd dat je een nieuw setje in huis hebt, zodat je ze kan vervangen wanneer het nodig is.
Wat ook heel belangrijk is, is het goed inremmen van nieuwe remblokken. Dit heeft een aantal redenen, allereerst het ontdoen van industry dust, een dun laagje residu bovenop de slijtlaag van de blokken. Wanneer je niet goed inremt kan deze toplaag verglazen, met als gevolg een mindere remwerking en bijgeluiden tijdens het remmen. Een andere reden is het afstemmen van de remblokken op de remschijf. Je laat als het ware de remschijven inslijten op de remblokken, waardoor deze perfect op elkaar zijn afgestemd. Kleine oneffenheden verdwijnen en het frictie-oppervlak wordt hiermee optimaal. Op deze manier geniet je van de optimale remkracht en tevens van de langste levensduur.
Maar… hoe rem je nu goed in? Dat is, helaas, wel even een klusje. Wat je moet doen is op een vlakke weg accelereren tot dertig kilometer per uur en vervolgens een van je twee remmen gebruiken om tot stilstand te komen. Dit herhaal je dertig keer. Vervolgens doe je de andere rem. Op deze manier zijn beide blokken mooi ingeremd. Omdat dit niet het leukste klusje is hebben enkele van de betere fietsenmakers een inrem-machine staan. Hierop kunnen ze in de shop jouw fiets monteren en zo de blokken inremmen. Marco geeft aan dat het niet goed inremmen van blokken een van de meest voorkomende redenen is dat remmen gaan piepen. Wanneer je remmen eenmaal zijn verglast, dus niet goed zijn ingeremd, is het het beste ze te vervangen, aangezien de kans klein is dat je het probleem nog verholpen krijgt. Wil je het desondanks toch proberen, doe dan het volgende: haal de blokken uit de remmen en maak ze licht vochtig. Ga er vervolgens overheen met een schuurpapiertje, hiermee kan je mogelijk een fris laagje creëren. Hetzelfde zou je kunnen doen wanneer je blokken te veel olie hebben geabsorbeerd. Dit kan gebeuren door opspattend water nabij tankstations (wat olieresidu bevat), maar ook door grof gebruik van kettingolie. Nogmaals, dit zou je kunnen proberen, beter is het om met frisse nieuwe blokken te beginnen.
Remschijven
Wat veel fietsers vergeten is dat remschijven, net als de blokken, slijten. Weliswaar niet zo snel, maar ze slijten wel degelijk. Wanneer schijven te dun worden is dat allereerst gevaarlijk, maar een dunnere schijf kan ook beter resoneren en dus geluid produceren. Kwalitatief hoogwaardige schijven zijn vaak dik en stijf. Ervaring leert tevens dat de wat goedkopere schijven eerder geneigd zijn tot piepen dan duurdere, dus het kan een mogelijkheid zijn om je schijven te upgraden naar een meer hoogwaardige variant. Met een schuifmaat kun je de dikte van je schijven meten, kijk op de website van de producent of dat nog binnen de marge valt.
Piepen je schijven tijdens het rijden, dus zonder dat je remt, dan loopt de schijf tegen de blokken. Dit kan aan de calipers liggen (waarover zo meer) of aan de schijven. Het zou kunnen dat je schijf niet meer recht is, waardoor deze slingert en dus aanloopt. Dit kan zijn ontstaan door bijvoorbeeld een takje in je wiel, een valpartij, maar ook doordat je fiets net onhandig is omgevallen tijdens een koffiestop. In extreme gevallen kan zelfs oververhitting van de schijven ervoor zorgen dat deze vervormen. Of er een slag in zit is makkelijk zelf te controleren door de remblokken of zuiger met een wig terug in de behuizing te duwen en vervolgens het wiel te laten ronddraaien. Wanneer je de afstand tussen de remschijf en de blokken varieert weet je dat er een slag in je schijf zit. Dit kun je met een speciale tool proberen recht te buigen of laat het aan een fietsenmaker over. Let op, bij te veel kracht kan het zijn dat de schijven breken. Een andere optie is uiteraard de schijf vervangen.
Net als bij de remblokken het geval is, kunnen de schijven vet zijn geworden, ook hier zijn opspattend water met olieresidu en overmatig gebruik van smeermiddelen vaak de boosdoener. Met name wanneer je je ketting niet oliet met druppels maar met een spray, dan is het echt zaak je schijven goed af te dekken en te beschermen tegen deze spray. Let ook goed op met schoonmaak-, poets- en glansmiddelen voor je frame, vaak staat er op de verpakking of dit wel of geen invloed heeft op je schijven, voor de zekerheid kun je ze het beste altijd afdekken. Wat ook wel eens voorkomt is een licht lekkende rem, waardoor een minimale hoeveelheid olie uit de remleidingen direct op de schijven belandt.
Wanneer je zwarte vegen of strepen op de schijven ziet weet je direct dat deze vervuild zijn, maar vuil hoeft niet altijd zichtbaar te zijn. Er is speciale remschijfontvetter te koop waarmee je je schijven kunt ontvetten. Spuit ze in en haal er een schone doek overheen, dus niet de doek die je ook voor je ketting gebruikt. We zeggen het er voor de zekerheid maar even bij.
Wil het vuil er niet helemaal af, gebruik dan een borsteltje en veeg ook de kleine gaatjes in de schijf goed schoon.
Calipers
Een derde component is de behuizing van de calipers en de remblokken, de remklauw zelf. Deze moet goed zijn afgesteld op de remschijf en de zuiger moet vloeiend in en uit kunnen bewegen. Wanneer je schijven wel recht zijn maar niet in het midden van je remblokken lopen, is de kans groot dat deze tijdens het rijden aan gaan lopen, een zijde ligt immers veel dichter tegen de blokken aan dan de andere zijde. Een bijkomend probleem is dat wanneer je remt, eerst een kant tegen de schijf aanloopt en daarna pas de andere. Dit resulteert niet alleen in bijgeluiden, het heeft tevens het gevolg dat een kant van de remblokken veel eerder slijt. Bovendien kunnen ook je remschijven hierdoor eerder vervormen. Ofwel: het is zaak je remmen goed te centreren. Dit is gelukkig een van de meest eenvoudige klusjes. Draai de twee inbusbouten waarmee de remklauw aan je frame of vork zit los, hierdoor kunnen ze meebewegen met de schijven. Til je wiel van de grond en draai deze rond. Knijp je rem geleidelijk in. Hou hem ingeknepen en draai de boutjes van de remklauw weer vast. Wanneer je schijf recht is zou deze niet meer moeten aanlopen.
Schijfremmen moeten regelmatig worden gebleed om optimaal te kunnen functioneren, online vind je legio video’s waarin dit proces wordt uitgelegd. Doe je dit al niet regelmatig, dan is het sowieso goed om eens te doen of te laten doen door je fietsenmaker. Wanneer remmen niet tijdige worden gebleed kan de remkracht verslechteren of kunnen de zuigers blijven hangen, wat ook weer aanlopen en geluiden met zich meebrengt.
Wanneer je alle bovenstaande stappen hebt doorlopen is de kans zeer groot dat de bijgeluiden zijn verdwenen of in elk geval tot een minimum zijn beperkt. Remschijven zijn vanwege hun vorm en plaatsing de eerste zaken die gaan resoneren bij trillingen, hierdoor kan de oorzaak in sommige gevallen zelfs liggen in een steekas of band. Dit laat maar zien hoe complex de besproken materie is, wij hopen in elk geval dat een of meerdere van voorgaande acties je helpen, zodat je in alle rust en stilte kan genieten van je winterritten.
“De speurtocht naar het gepiep in je schijfremmen” staat in het laatst gepubliceerde Magazine; Wielrenblad en UP/DOWN #5 2020. Deze kun je bestellen in de Soul Webshop. Ook is het blad beschikbaar in de Soul Kiosk App. Wil je voortaan geen nummer van je favoriete magazine meer missen? Word dan snel abonnee van Wielrenblad of UP/DOWN. Dan ontvang je alle nummers als eerste in je brievenbus en profiteer je van alle voordelen voor onze trouwe abonnees. Bovendien houd je ook meer tijd over voor je volgende tocht!
