Een avontuur in Irak

Vanaf het platte dak van ons verblijf staren we naar de spitse bergen die de zuidelijke horizon domineren. Het terrein van sneeuw en rots ziet er complex uit en de steile couloirs lijken onbereikbaar. De enige mogelijke toegang tot de lonkende topgraat is via de westelijke flanken. Maar dit is de Autonome Regio van Koerdistan in het noordoosten van Irak. En dit massief ligt precies op de grens met Iran…daar waar nog vele landmijnen begraven liggen.

Het stadje Choman, dat we hebben omgedoopt tot Chomanix, ligt in het hart van het Iraakse Zagrosgebergte. Daar staan we dan, met een team van drie Amerikaanse oorlogsveteranen en een filmploeg, starend naar de hoge pieken om ons heen. Ons doel is om de 3607 meter hoge Mount Halgurd te beklimmen en een first descent op ski’s te maken. Een behoorlijke uitdaging. De berg ligt tegen de Iraanse grens aan en is slechts vier meter lager dan de naastgelegen Cheeka Dar, die tegenwoordig als de hoogste berg van Irak wordt beschouwd. Het hoogste punt van Cheeka Dar wordt gedeeld met Iran en op de top is een permanente grenspost gestationeerd. De beklimming van déze berg is waarschijnlijk geen goed idee. Waarom? Omdat Saddam Hoessein gedurende de Irak-Iran oorlog in de jaren tachtig veel stukken grensgebied met landmijnen heeft bedekt om te voorkomen dat Iran het land kon binnenvallen.

Deze verschrikkelijke erfenis zorgt er nog steeds voor dat grote delen van het grensgebied onbegaanbaar zijn zonder lokale Koerdische gidsen. De drijvende kracht achter deze expeditie is de Amerikaanse oorlogsveteraan Stacy Bare. Stacy was een officier in het Amerikaanse leger in Irak. Deze periode heeft diepe groeven achtergelaten. Bij thuiskomst kreeg hij een ernstige vorm van PTSS dat leidde tot alcoholisme en drugsgebruik en uiteindelijk balanceerde hij zelfs op de rand van zelfmoord. Vergezeld door Matthew Griffin en Robin Brown wil Stacy dit land in ander daglicht zien. Daglicht dat zijn ogen kunnen verdragen. Matthew vertelt regelmatig over zijn tijd als lid van de Ranger Special Forces in Mosul, slechts 160 kilometer ten westen van onze bestemming.En ook expeditielid Robin wil dit land in ander daglicht zien. Ze zag de oorlog vanuit de lucht als helikopterpiloot. Haar helikopter werd in de buurt van Fallujah neergeschoten en ze overleefde het maar net. Na de oorlog wilde ze nooit meer terug naar Irak. Pas toen ze zich realiseerde dat ze het land eigenlijk niet kende, maakte haar angst plaats voor interesse.

Op het eerste gezicht zou je voor Stacy, een boomlange vent met een gladgeschoren schedel en een enorme baard, liever een blokje om gaan. Maar bij onze eerste ontmoeting op de bovenste verdieping van een luxueus hotel in Koerdistan’s hoofdstad Erbil, geeft hij mij een zachtaardige omarming met een grote grijns op zijn gezicht. Tijdens deze expeditie komen twee werelden samen, die van avontuur en die van oorlog.

No worries

De zang van de muezzin echoot in de vroege morgen door de Choman vallei wanneer we de doorleefde Toyota Landcruisers inladen met expeditievoedsel en ski- en campingmateriaal. Als we op pad gaan zien we de contouren van de bergen, ze dansen om ons heen in het eerste licht van de dag. Op de onverharde bergweg zigzaggen we gestaag omhoog dwars door de bleke akkers die zich nog steeds in wintermodus bevinden. Eenvoudige lemen boerderijtjes en afgebakende velden staan bezaaid met rode, driehoekige bordjes. Met daarop een wit doodshoofd. Landmijnen. Dit drukt ons met de neus op de feiten: we willen hier gaan skiën maar het gebrek aan goede sneeuw lijkt nu de druk op te voeren als we ons realiseren dat dit hele gebergte bezaaid ligt met niet-geëxplodeerde projectielen.

“Don’t worry about landmines!” verzekert de lokale gids Reband ons met een glimlach.

“We have done this route many times!”

Gelukkig! denk ik.

“Just not on skis!” hoor ik Reband er nog vlug aan toevoegen.

Op een hoogte van ongeveer 2000 meter, waar de weg wordt opgeslokt door de sneeuw, houdt het gemotoriseerde deel van de expeditie op. Vanaf hier is het nog 600 hoogtemeters naar het basiskamp van Halgurd. We plakken de vellen onder onze ski’s en beginnen de klim met de geïmproviseerde pulkas van ieder zo’n zestig kilo door de natte sneeuw. De zon schijnt op volle sterkte en we maken ons zorgen over de sneeuwcondities hogerop de berg ondanks dat het pas februari is. De lente lijkt erg vroeg dit jaar. Het kost ons vier frustrerende uren door de zware, kniediepe sneeuw om een klein plateau te bereiken aan de voet van Halgurd’s rotsachtige zuidtop. Dit is een perfecte plek voor ons basiskamp. Er is zelfs een kleine sneeuwmuur waarin we een kookplek kunnen uitgraven. Ik bel met het thuisfront om via hen het laatste weerbericht op de berg te checken. De verwachting: er komt in de komende achtenveertig uur een sneeuwstorm op ons dak terecht waardoor onze geplande acclimatisatietocht van morgen noodgedwongen meteen de topdag wordt. ‘No worries’ hoor ik Reband denken.

Top

Om drie uur ’s nachts haalt het alarm ons ruw en abrupt uit onze slaap. Terwijl het team zich klaarmaakt voor de toppoging kijk ik naar de flikkerende lichten van de Iraanse grenspost op Cheeka Dar. Ik ben er redelijk zeker van dat zij eveneens onze hoofdlampen in de gaten houden. Het is nog steeds dik onder het vriespunt en de vellen onder onze ski’s hebben moeite grip te vinden op de gladde bevroren toplaag van de sneeuw. De afgelopen week was het ongebruikelijk warm met een vries-dooicyclus als gevolg. Het is nog steeds donker en we navigeren om de landmijnzone heen, gemarkeerd door nauwelijks zichtbare bordjes. Gids Reband verzekert ons nogmaals dat we de veilige route volgen. Het effect van het warme weer wordt duidelijk als het licht wordt. Grote passages op onze route zijn sneeuwvrij waardoor we meerdere malen onze ski’s op de rugzakken moeten binden en deze stukken te voet (en dus op skischoenen) moeten afleggen. Een uur later dan gepland bereiken we in het vroege ochtendlicht de voet van de topgraat.

We pakken onze ijsbijlen, binden de stijgijzers onder en beginnen het lastigste deel van de beklimming: een klim van 350 hoogtemeters op een helling van vijfenveertig graden in pittig terrein van rots gemixt met sneeuw. Geen van de veteranen is een professioneel atleet en de steile hellingshoek is daardoor extra intimiderend. In de Verenigde Staten wordt een klim als deze zonder twijfel aan een touw geklommen, maar omdat de sneeuwcondities goed zijn op de oostelijke flank besluiten we de route zonder touwen te doen en zo verloren tijd terug te winnen. Achter ons zien we de besneeuwde toppen van het Zagrosgebergte opdoemen, badend in het felle zonlicht. Aan de ene kant schittert de top van Cheeka Dar, slechts een kilometer van ons verwijderd. Haar top wordt geblokkeerd door een enorme rotswand die als een sjaal om haar nek gedraaid zit. Het lijkt er dus op dat de hoogste berg van Irak sowieso niet af te dalen is op ski’s, al had je de grenswachters ervan kunnen overtuigen dat je geen spion op ski’s bent, maar gewoon toerist.

Aan de andere kant vanaf ons standpunt kun je de prachtige afdaling op ‘onze’ Mount Halgurd zien, een lijn door een wijd couloir net onder de noordtop. We vervolgen onze weg naar boven, naar de graat. Het terrein is steil, niet per se moeilijk, maar uitdagend genoeg om zelfs de drie veteranen even te laten slikken. Er zit een gaatje in de windlip die aan de graat bungelt. Als we de top willen bereiken dan is dat de deur waar we doorheen moeten. De klim gaat goed. Het is niet alleen de hoogte en de hellingshoek die de zenuwen opwekken. Het team waar ik mee op pad ben was hier voor het laatst in oorlogstenue, vechtend voor het land, vechtend voor vrijheid. Voor hen moet het tijdens hun dienstjaren een onmogelijke gedachte zijn geweest om hier nu te zijn, op ski’s, uitkijkend over een oceaan van besneeuwde toppen. In vrede. Dit is wat ze zochten, een andere kijk op het land waar ze vele kameraden verloren hebben. Het land dat ze getekend heeft voor het leven.

En dan zetten we de eerste stappen op de top. Opgelucht, met tranen en een glimlach omhelzen de veteranen elkaar. Er valt een moment van stilte, ter nagedachtenis aan hun gevallen kameraden. De first descent van deze fantastische berg was het uitgangspunt van de reis, maar eigenlijk een extraatje als je bedenkt dat het enigszins tot rust brengen van het innerlijke gevecht waar de veteranen mee worstelen de centrale rol speelt. De first descent is een excuus om dit door oorlog verscheurde land op een andere manier te ervaren. “Rewriting my ending in Iraq.” zegt Stacy. Hopelijk heelt het beklimmen van bergen enkele wonden.

Dit artikel ‘’Irak” komt uit Soul #2 2020. Voor meer surf/snowboard nieuws, Tips & Tricks, leesvoer en de andere magazines kijk op Ridersguide.nl. Wil je altijd up-to-date blijven? volg ons op Facebook en Instagram!