Een fietstocht door Alpe Cimbra

Honderd kilometer langs natuur en historie

Je kunt de uitdagende 100 Chilometri dei Forti in het Italiaanse Alpe Cimbra gewoon op ouderwetse spierkracht rijden. Maar wie eens met het hele gezin op fietsavontuur wil, moet toch eens het huren van e-mtb’s overwegen. ‘De perfecte manier om met z’n allen een berggebied te ontdekken’, vindt reisjournaliste Simone Nagel.

Sportieve tocht

Alhoewel ik de afgelopen uren al ruim duizend hoogte- en veertig kilometers achter de rug heb, rol ik probleemloos de Passo Sommo op, de verbindingsweg tussen Lavarone en mijn hotel in Folgaria. Alhoewel ik voor woon-werkverkeer bijna dagelijks op een gewone e-bike rijd, ben ik iedere keer als ik in de bergen ben toch weer verrast door de mogelijkheden die een mountainbike met elektrische trapondersteuning biedt. Ondanks de motor ben ik sportief bezig, zo laten m’n benen me na een lange dag trappen weten, maar steile beklimmingen en lange afstanden boezemen me geen angst meer in. Bovendien heb ik energie over om van de omgeving te genieten en ook in lange beklimmingen resteert voldoende lucht om een verstaanbaar gesprek te voeren. Oftewel, sinds de komst van Bosch en consorten heb ik meer plezier in biken in de bergen!

Fortentocht

Ik ben met mijn gezin op vakantie in Alpe Cimbra, een gebied in de Italiaanse provincie Trentino, een kleine dertig kilometer ten zuiden van de stad Trente. Gedurende drie dagen verkennen we op gehuurde e-mtb’s de altipiani, de hoogplateaus die dit gebied kenmerken. Nou ja, verkennen… we rijden niet zomaar wat heen en weer, maar volgen samen met bikegids Daniela Vecchiato een uitgestippelde mountainbikeroute: de 100 Chilometri dei Forti, de 100 kilometers der forten. Daar hebben ze er namelijk nogal veel van in Alpe Cimbra. Dat komt door de Eerste Wereldoorlog.

Bijzondere historie

Toen Italië in 1915 Oostenrijk binnenviel, lag de grens tussen deze landen niet op de alpenhoofdkam, zoals nu, maar veel zuidelijker. In Trentino zelfs, helemaal voorbij Riva del Garda, aan het Gardameer. Op de zuidelijke randen van de hoogvlaktes van Folgaria, Lavarone en Lusérn werd daarom al in het decennium voorafgaand aan de oorlog door het Oostenrijkse leger een serie forten gebouwd om weerstand te kunnen bieden aan een eventuele Italiaanse aanval vanuit het zuiden. Die was niet onwaarschijnlijk, veertig jaar eerder had Oostenrijk immers ook al Lombardije en Venetië aan Italië moeten afstaan. En alhoewel flink gehavend – waarover later meer – staan die vestingwerken nog steeds op de hoogvlakte. De 100 Chilometri dei Forti verbindt deze forten.

Voor iedereen

Getrainde mountainbikers rijden de ronde in een dag, maar je kunt de toer ook opsplitsen in drie losse rondes over de hoogplateaus van Folgaria, Lavarone en Lusérn. De afstanden zijn dan respectievelijk 53, 34 en 40 kilometer. Bij elkaar dus iets meer dan de 100 kilometer van de fortentoer in één keer, wat te maken heeft met de extra verbindingsstukken. Het vinden van de juiste route is niet moeilijk, ook als je zónder bikegids rijdt. Overal staan routebordjes. Daarnaast zijn de afzonderlijke lussen als gpx-bestand te downloaden én is een goede, gedetailleerde routekaart beschikbaar. Goed geregeld dus.

Bijzondere ervaring

Mountainbiken in Alpe Cimbra is een bijzondere ervaring. Niet alleen vanwege die forten, maar ook vanwege de zeer fraaie omgeving. Ondanks dat we ruim boven de duizend meter zitten, is het landschap dat de hoogvlakte karakteriseert eerder glooiend dan bergachtig, met afwisselend dorpjes, weilanden en bossen met sparren, lariksen en beuken. En door dat gevarieerde landschap slingeren smalle, onverharde wegen en paadjes. Daarover is het heerlijk biken, ook als je niet de conditie van een prof hebt of je geen ondersteuning van een elektromotor hebt.

De beklimmingen en afdalingen zijn namelijk relatief vlak en als ze wel wat steiler zijn, duren ze nooit echt lang. Daardoor flow je, zeker op een e-mtb, als het ware door het landschap. En natuurlijk zijn er – het is natuurlijk wel Italië – volop plekken om even snel een cappuccino te drinken of om te lunchen. Neem voor dat laatste wel de tijd, want aan snel even een broodje kaas naar binnen duwen doen de Italianen niet. En eerlijk gezegd, dat zou ook zonde zijn, gezien het lekkere eten dat hier op de terrassen geserveerd wordt.

Nog meer historie

Dan zijn er langs de route, het is immers de 100 Chilometri dei Forti, nog de vele getuigen van de Eerste Wereldoorlog. En ook al interesseert La Grande Guerra, zoals de Italianen deze oorlog nog steeds noemen, je helemaal niets, als je in Alpe Cimbra aan het biken bent kun je er niet omheen. Die gruwelijke oorlog van ruim een eeuw geleden is nog overal zichtbaar. In de huizen en gebouwen van de dorpjes, die grotendeels van ná 1918 zijn, omdat nagenoeg alles werd platgeschoten. In de bomkraters die nog steeds zichtbaar zijn in de bossen en weilanden. Ook in de nog steeds aanwezige tunnels en loopgraven. En in de bergwegen die ooit zijn aangelegd door Oostenrijkse genietroepen is het ook nog duidelijk te zien. En natuurlijk ook in de beroemde forten aan de randen van het hoogplateau.

Op het grote fort Gschwent na, liggen ze er allemaal beroerd bij. Kapotgeschoten, denk je dan gelijk. Maar dat blijkt een onjuiste veronderstelling, zo vertelt onze gids Daniela. ‘Ondanks intensieve beschietingen door het Italiaanse leger hebben de forten allemaal stand gehouden’, vertelt ze. ‘Die Oostenrijkers wisten wel hoe ze vestingen moesten bouwen. En toen Oostenrijk in de zomer van 1916 een succesvol tegenoffensief lanceerde, kwamen de vestingen op de altipiani ver achter het front te liggen. De forten zijn pas écht stuk gegaan toen ze na de oorlog in Italiaanse handen overgingen. In de tijd van Mussolini is al het staal uit de constructies gehaald en dat ging niet subtiel, maar met grof geweld. Met dynamiet werden de staaldelen uit de gebouwen geblazen.’

Militaire wegen

Alleen Forte Gschwent, in de lus op de hoogvlakte van Lavarone, is nog grotendeels intact. Dat zou komen doordat de Italiaanse koning Vittorio Emanuele deze vesting in 1935 tot monument uitriep. En daardoor kun je Forte Gschwent nu nog van buiten én van binnen uitgebreid bezichtigen, inclusief spectaculaire uitkijkposten, spannende ondergrondse gangen en eindeloze trappen. Als je de 100 Chilometri dei Forti in één ruk rijdt heb je daar natuurlijk geen tijd voor, maar als je zoals wij de fortenroute in drie stukken opknipt, is een bezoekje echt de moeite waard. Dat geldt trouwens voor alle vestingen, want ze liggen logischerwijs allemaal op plekken die een prachtig uitzicht bieden. Bovendien zijn ze goed toegankelijk. ‘Ook dat ligt aan de Oostenrijkse bouwkunst’, doceert Daniela. ‘Het Italiaanse leger, dat veel muildieren gebruikte, bouwde smalle, steile en geïmproviseerde wegen.

De Oostenrijkers maakten veel meer gebruik van paard-en-wagen en bouwden hun wegen daarom degelijker, breder en vooral met een minder steile hellingshoek. En mountainbikers profiteren daar honderd jaar later nog steeds van!’ En dat moet ik beamen, vooral de oude strade militare van Forte Dosso delle Somme naar Folgaria is echt subliem. Deze bochtige gravelweg ligt er bij wijze van spreken bij alsof ie vorig week is aangelegd. Wat een feest om op te fietsen!

Als we na drie dagen rondrollen over de 100 Chilometri dei Forti weer verder rijden naar een andere vakantiebestemming in de Alpen, zijn we het er allemaal over eens: Alpe Cimbra is een topbestemming voor mountainbikers, mét of zonder hulpmotortje in het vooronder. De natuur is prachtig, de paden zijn spannend zonder al té uitdagend te zijn en de routesignalering is helemaal prima. Daarnaast heb je nog de extra beleving die de forten en de geschiedenis van de Grote Oorlog bieden. En had ik het lekkere eten al genoemd…?

Tekst Simone Nagel Foto’s Arjan Kruik

---

Dit artikel komt uit Electrified #2 en is nog steeds te bestellen in onze webshop, klik daarvoor nu hier. Wil jij op de hoogte blijven van al het nieuws omtrent elektrische fietsen? Houd dan de nieuwspagina van Electrified in de gaten! Benieuwd naar routes, tips & tricks en nog meer leesvoer? Word abonnee van Electrified E-bike Magazine.