Een paar harde waterfeitjes

De zee is altijd goed voor ons geweest. Hoogste tijd om iets terug te doen.

Voor de meeste van ons is de zee een eindeloze ruimte, dat ons voorziet van eten, recreatie en veel andere natuurlijke bronnen. Maar in feite is de zee een zwak en fragiel ecosysteem met uitdrogende bronnen. En dan vooral de Noordzee, die misschien het imago heeft van een saaie grijze zee, maar een uitstekende kweekvijver is en ecologisch gezien een van de meest productieve zeeën ter wereld. Meer dan een vijfde van de bevolking is afhankelijk van de proteïnen die de zee te bieden heeft. De zee heeft altijd goed voor ons gezorgd, het wordt tijd dat we iets terug doen. Want zeg nou eerlijk, surfen tussen dode vissen en drijvende condooms is niet bepaald fris.

Kopje onder
Zwemmers zijn gemiddeld tweemaal zo vaak ziek als zij die op het droge blijven. Dit hebben Amerikaanse onderzoekers vastgesteld op een groot aantal badstranden in de omgeving van New York. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de zwemmers vaak last hadden gehad van ver-koudheden, griepjes, oog- en oorontstekingen, eczeem en diarree. Bij menig soortgelijk onderzoek blijkt dat mensen die kopje-onder gaan, vaker ziek zijn dan pootjebaders en zonners. Hoewel we er weinig over lezen heeft dit te maken met de dagelijkse vervuiling van het water. Grote hoeveelheden titaandioxide, kwik, cadmium, zink, koper, chroom worden in de zee geloosd. De hoeveelheden zijn gelukkig te weinig om ernstig ziek van te worden. Maar waar worden we soms dan zo ziek van?

Virussen
Bij maag- en darmklachten, huidirritaties en oog- en oorontstekingen ligt de oorzaak niet zozeer bij de geloosde metalen, maar eerder bij een hygiënisch probleem dat anno 2002 ondenkbaar zou moeten zijn: stront. Het overgrote deel van uitwerpselen bestaat uit bacteriën. De menselijke darm herbergt een gemengde verzameling aan deze onzichtbare beestjes. De meeste van deze bacteriën zijn onschuldig, zoals de meest voorkomende Escherichia coli, deze richt bijna geen schade aan. Maar er zitten ook gemene bij: de Shigella, die flink wat jaren terug, vermomd als garnalen cocktail, enkele bejaarden ‘vermoordde’. Wat dacht je van de Aermonas hydrophila, veroorzaker van wondinfecties, de Pseudomonas aeruginosa, die buitenoorontstekingen teweegbrengt en de amoe-be Naegleria fowleri, die een levensbedreigende herseninfectie veroorzaakt. Daarnaast zijn er nog ruim honderd verschillende virussen die voor veel darminfecties zorgen. Als een mens zijn ingewanden leegt, zet hij de poort van deze dierentuin open. Per toiletgang komen er miljarden vrij; slechts enkele tientallen van de gemene varianten volstaan om iemand behoorlijk ziek te maken.

Rioolwater
Omdat veel riolen uitmonden in rivieren of zee, lopen surfers het risico door verschillende bacteriën te worden geïnfecteerd. Bacteriën en virussen hechten zich graag aan slibkorreltjes. Wie dan ook bij het kopje-onder gaan per ongeluk een golfje inslikt, loopt een redelijke kans om binnen een dag aan bed en toilet gekluisterd te zijn. In onbehandeld rioolwater zitten enkele tientallen miljoenen bacteriën per milliliter water. Een goede zuiverings-installatie haalt daar soms wel duizend vanaf, maar er blijven er nog tienduizenden tot honderdduizenden in. Een flink aantal jaren geleden konden Den Haag en Rotterdam hun rioolwater ongezuiverd lozen zonder dat iemand er wat van zei. Wie in Scheveningen ging surfen, peddelde in de wc van Den Haag. Inmiddels worden deze allemaal gezui-verd. Acties van onder andere Stichting De Noordzee, Stichting Reinwater en Greenpeace heb-ben eraan bijgedragen dat de overheid zijn oppervlaktewaterbeleid in de loop der jaren heeft aange-scherpt.

Coastwatch onderzoek
Coastwatch is een milieuproject voor het voortgezet onderwijs. De leerlingen inventariseren het zwerfvuil aan de Nederlandse kust. Het project wordt gecoördineerd door Stichting Noordzee die onderzoeksgegevens verzamelt en analyseert. De resultaten worden ieder jaar verwerkt in een rapport dat sinds 1996 door Rijkswaterstaat wordt gebruikt om het (inter-) nationale zeebeleid te toetsen. Het is uniek dat de leerlingen van middelbare scholen op deze manier een bijdrage leveren aan schonere zeeën en kusten. Het onderzoek van 2001 toont aan dat de vervuiling van de Nederlandse stranden met vast afval niet afneemt. In 2001 lagen er gemiddeld 296 stuks afval op een kilometer strand, met een maximum van 920 stuks per km. Hormonen Behalve in de Noordzee zijn er in de Nederlandse binnenmeren een hoop onfrisse dingen gaande. Daarin zwemmen namelijk mannelijke vissen met vrouwelijke kenmerken. Deze interseksualiteit is aangetoond bij brasem in de rivier de Dommel, maar ook in de Westerschelde. Onderzoekers van het Rikz (Rijksinstituut voor kust en zee) en het Riza (Rijksinstituut voor integraal zoetwaterbeheer en afvalwaterbehandeling) hebben dit aangetoond in een studie. Van poldersloten, rivieren, IJsselmeer tot de Noordzee zijn water, bodem en vissen onderzocht op de aanwezigheid van natuurlijke hormonen en pseudo-hormonen. Deze laatste heb-ben een vergelijkbaar effect als het vrouwelijk geslachtshormoon, waardoor mannelijke vissen vervrouwelijken. Nee, je hoeft niet bang te zijn dat jou dit als surfer ook zal overkomen. Dergelijke stoffen komen in het water via uitspoeling van mest uit de veehouderij, rioleringen (pilgebruiksters tegen zwangerschap) en lozingen van industrieën die rei-nigingsmiddelen, kunststof en vlamvertragers maken. Inmiddels kijkt ook de Europese Unie naar de gevolgen in een veel breder onderzoek naar onvruchtbaarheid onder dieren. Watertelefoon Het zijn een paar harde feiten op een rijtje, maar je hoeft niet meteen je surfsetje te verkopen en een ‘waterloze’ sport te gaan zoeken (net als onze schijterige eindredacteur die zijn hele hebben en
houden op de tweedehandse surfmarkt te koop heeft aangeboden en zich ingeschreven heeft voor een cursus ‘hoe-stop-ik-mijn-vingers-goed-in-de-gaten-van-een-bowlingbal’).
Surfen betekent verantwoord bezig zijn voor jezelf maar ook voor het milieu. Laat geen troep achter op het strand, alles wat je meeneemt, neem je ook netjes weer mee terug tenzij je het in een vuilnisbak kwijt kan. Probeer je eigen ‘speeltuin’ zo netjes mogelijk te houden. Vergeet ook niet na elke sessie goed te douchen zonder wetsuit en deze daarna apart af te spoelen. Voor je het weet heb je iets raars te pakken.

Er zijn verschillende dingen waar je op moet letten als je een binnenmeer opgaat. Gedurende de periode met algenbloei (juli-augustus) bestaan risico’s voor huidirritatie of darmproblemen (bij het inslikken van water), vooral door zogenaamde, blauwalgen, die gif-tige stoffen afscheiden. Van tijd tot tijd worden door waterschappen problemen gemeld die veroorzaakt worden door bacteriën, kwalletjes (in zee natuurlijk sowieso een risicofactor) en micro-organismen. Op zee kunnen sommige algensoorten onder bepaalde omstandigheden gifstoffen uitscheiden. Wil je er zeker van zijn dat je niet in verontreinigd water surft dan kun je een van onderstaande provinciale waterte-lefoons bellen. Hier kun je de waterkwaliteit per pro-vincie van elk geregistreerd binnenmeer opvragen.

Provinciale zwemwatertelefoons
Friesland 058-2339866
Groningen 050-3164160
Gelderland 026-3599999
Flevoland 0320-265265
Drenthe 0524-592222
Noord Brabant 073-6808058
Limburg 0800-0341
Zeeland 0118-412323
Utrecht 0800-0225510
Noord Holland 0800-9986734
Zuid Holland 070-4417550
Overijssel 038-4221132

Organisaties
Stichting Noordzee is een organisatie die zich inzet voor de natuur- en milieubelangen van de zee. Zij streeft naar betere wet- en regelgeving, stelt misstanden aan de kaak en zoekt alternatieven voor een schoner en duurzamer gebruik van de (Noord-)zee. Natuurlijk hebben we ook Greenpeace, een organisatie die zich door middel van acties, scheepsexpe-dities, lobby en onderzoek inzet voor de bescherming van oceanen tegen de destructieve effecten van onder andere overbevissing en bevuiling. Ook stichting Reinwater verricht onderzoek, legt de vinger op zere en zwakke plekken in het beleid en voert processen tegen vervuilers. Surfers against Sewage is een Engelse organisatie die is opgericht in Cornwall door surfers die doodmoe en doodziek werden van vervuilde home breaks. Zij voeren campagne voor schoon en veilig recreatief water, vrij van chemische substanties. Het SAS richt zich voornamelijk op de overheid, politici en grote industrieën. Ze hebben door de jaren heen de oppervlaktewater richtlijnen op nationaal en internationaal niveau weten aan te scherpen. Dit heeft ook zeker voordelen voor Nederland, omdat we de Noordzee nu eenmaal delen met overbuurman Engeland. Ze zijn pas begonnen met een Europees project ‘Water Alliance’ en worden hierin gesteund door onder meer Billabong, Rip Curl, Quiksilver, Reef en Gul. Een ander milieuorganisatie is Surfriders Foundation. Opgericht in 1984 door een aantalCalifornische surfers die bang waren voor een chemi-sche waterbom. Na in verschillende landen SF opgericht te hebben kwam in 1990 Europa aan de beurt en richtte drievoudig surfkampioen Tom Curren Surfrider Foundation Europe op. 

Handen uit de mouwen Een beter milieu begint bij jezelf en die pay-off had niet beter bedacht kunnen worden. Al lijkt watervervuiling een ver-van-mijn-bed-show, je zit er letterlijk middenin. Een andere goede en eenvoudige manier om een bijdrage te leveren aan een beter en schoner milieu is door lid te worden van een milieuorganisatie. Op de sites van de omschreven organi-saties vind je meer informatie over lopende acties en hoe je lid kunt worden.

Bronnenlijst
Elsevier | En vooral niet kopje-onder | 7 juli 1989 |
Simon Rozendaal | p.98-p.102
Schoon genoeg | Stichting Reinwater | 1992 |
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Stichting de Noordzee http://www.noordzee.nl
Stichting Reinwater http://www.reinwater.nl
Surfriders Foundation http://www.surfrider-europe.org
Surfers against Sewage http://www.sas.org.uk
Greenpeace http://www.greenpeace.nl