Het Duel: De Helmplicht

De discussie over helmen is niet nieuw in wintersportland. Zowel in Italie als Oostenrijk geldt al dat kinderen (tot respectievelijk veertien en vijftien jaar) verplicht zijn een helm te dragen. Is dit het begin van een totale helmplicht voor iedereen? En waar eindigt deze veiligheidstrend? Skien wij over tien jaar verplicht met gordels en airbags?

In het duel komen twee gerenommeerde personen aan het woord. In de ene hoek hebben we iemand met veel ski-ervaring op hoog niveau: Maarten ten Broeke. Hij heeft jarenlang de freestyle-sport in Nederland geleid. Hiernaast is hij opgeleid tot een Landes-skileraar en is hij (met twee Master-titels) goed in staat zijn mening te uiten. In de andere hoek staat – de veiligheidsexpert – Arthur Glaser, fervent aanhanger van helmen en andere vormen van veiligheid. Door zijn passie voor veilig skien is hij de Nederlandse distributeur van onder andere POC (helmen en andere bescherming) en BCA (met onder andere piepers, scheppen en sondes)

De freestyle expert: Maarten ten Broeke
NAH!

Ik weet het nog als de dag van gister, het was een dag in december 2001 en ik zag voor het eerst een kerel – vrijwillig… althans, dat denk ik – met een helm op de piste skien. Ik dacht nog: ‘Wat is dat voor een malloot?’ Maar deze malloot bleek een ware ziener te zijn, want anno 2009 lijkt het wel alsof iedereen met een helm skiet. Iedereen, behalve ik. Ik heb het dragen van helmen altijd onzin gevonden. Riep ik vroeger nog: ‘Je fietst toch ook niet met een helm op?’, tegenwoordig kom je met dat soort opmerkingen ook niet meer weg.

Ik heb me lang afgevraagd waarom mensen met een helm op skien en ik ben eruit. Mensen skien met een helm op omdat andere mensen ook met een helm op skien. Als Piet een stoere helm draagt – je weet wel, zo’n stoere met klepje – kunnen Kees en Jan niet achterblijven. Althans, zo was het altijd. Dat waren de oude tijden. Tegenwoordig is het steeds vaker verplicht om met een helm op te skien. Verplicht! Maar waarom dan? Is skien met een helm dan zoveel veiliger? Ik geloof er niets van en onderzoek steunt mij daarin.

Onderzoek toont aan dat het dragen van een helm de veiligheid niet significant vergroot. Hier is een drietal redenen voor te noemen. Ten eerste zijn helmen ontwikkeld om verwondingen aan het hoofd tegen te gaan – duh – en bieden ze de meest optimale bescherming bij een snelheid van minder dan 20 kilometer per uur. De meeste skiongelukken gebeuren echter met een snelheid die (ver) boven de 20 kilometer per uur ligt. Een tweede reden waarom helmen niet bijdragen aan veiligheid is omdat de drager van de helm overmoedig wordt en daardoor boven zijn eigen kunnen gaat skien, wat resulteert in een groter aantal ongelukken. Een derde reden is
dat het dragen van een helm, zo blijkt uit onderzoek, kan leiden tot een groter risico op nekletsel. Dus een helm heeft zin onder de 20 kilometer per uur, maar de drager van de helm loopt wel meer risico op nek- en ander soort letsel. Genoeg redenen dus om te twijfelen aan de veiligheid van de helm. Misschien is schijnveiligheid wel een veel betere benadering.

Als men dan toch de veiligheid op de piste wil vergroten, is het verplichten van een helm dan de beste optie? Ik denk het niet. Er is naast de helm een veel beter alternatief om de veiligheid op de piste te vergroten: skiles! Mijns inziens zou de gemiddelde skier een stuk meer hebben aan het volgen van een skiles dan aan het kopen van een helm. De overheid zou gewoon een skibewijs moeten invoeren, inclusief theorie- en praktijkexamen en uiteraard met controle! Het zou toch mooi zijn als oom agent je staande houdt op de piste om je vervolgens aan een blaastest te onderwerpen. Dat zijn nog eens maatregelen die bijdragen aan de veiligheid!

Dan rest mij alleen nog de vraag: waarom dan toch een helmplicht? Een woord: conspiracy!

De veiligheids expert: Arthur Glaser
JAH!

Lang geleden toen wij allen nog in berenvellen over de Europese steppes rondrenden stonden we er niet bij stil. Nou ja, af en toe een knuppel op je hoofd, beetje hoofdpijn of het licht gaat voor altijd uit, maar ja: ‘Can happen’. Wat jaren later kwamen er vierwielers die – met hun inzittenden – met veel plezier over deze planeet aan het rondscheuren waren. Af en toe kwamen ze elkaar, een boom, een muur of iets anders tegen en vlogen die inzittenden vol verbazing door de voorruit, maar ja: ‘Can happen’. Tegenwoordig weten we dat we hier iets tegen kunnen doen; hoofdbescherming door de eeuwen heen werd steeds beter naarmate de knuppels ook steeds
geraffineerder werden. Zo ook met onze auto: veiligheidsgordels zijn er ook niet voor niets.

En toen gingen we lekker knallen: op de piste, buiten de piste, in het park, overal waar sneeuw – en soms ook geen sneeuw – ligt zijn wij bezig. Ik kan mij goed voorstellen dat in mijn luiertijd de behoefte om helmen te dragen nog niet zo groot was: niet zo gek als je realiseert dat er toen hele andere situaties waren dan nu. De plaatsen waar wij spelen, de snelheden en de drukte om ons heen hebben ervoor gezorgd dat de kans op botsingen niet alleen is toegenomen, maar de ernst hiervan ook.

Er hebben inmiddels vele onderzoeken plaatsgevonden – waarvan de beste natuurlijk wetenschappelijk zijn – naar het nut van een helm dragen. De uitkomst is heel simpel: het heeft nut! Of de snelheid nu wat lager of ‘wat’ hoger is, er is geen twijfel over mogelijk dat een helm bijdraagt aan jouw persoonlijke bescherming. Sommige criticasters beweren dat je meer risico gaat nemen als je een helm draagt. Persoonlijk denk ik – en ik ben gelukkig niet de enige – dat mensen die een helm dragen bewuster zijn van de risico’s die ze nemen en daardoor ook minder ongelukken veroorzaken.

Terugkerend op de vraag: helmplicht voor iedereen, yes or no? Zeker een yes oor een aantal doelgroepen zoals kinderen tot ongeveer zestien jaar. Jonge kleine kinderen kunnen gemakkelijk door volwassenen omver geskied worden, met ernstig hoofdletsel tot gevolg. De volwassen veroorzaker van dit ongeluk heeft een week lang een zere knie, maar het kind kan voor de rest van zijn of haar leven daar hinder van ondervinden. Het verschil in gewicht is een zeer groot verschil. De oudere kids overschatten zichzelf wellicht wat te vaak.

Ook zeker een yes voor allen die in het park of de backcountry actief zijn. Dit hoef ik niet uit te leggen toch? Dan houden we een grote – minder duidelijk definieerbare – groep over: de pisteskiers. Wellicht gaat verplichting te ver. Zelfbeschikkingsrecht is ook erg fijn, maar een zeer sterk advies zou ik wel willen uitbrengen: draag een helm! Je hebt namelijk niet altijd alles zelf in de hand – de kans om aangeskied of aangeboard te worden is met het populairder worden van de sport alleen maar toegenomen. En zolang die helm lekker zit, goed past en er top uitziet: why not?