Iran Surfing
Toen surffilmmaker Chris McClean mij een jaar geleden belde om te vragen of ik een surfster een dagje Amsterdam wilde laten zien, begon mijn hoofd gelijk te malen over welke hippe winkels en barretjes ik haar moest laten zien. Vraag me niet waarom, maar bij het woord surfster denk ik direct aan Hawaii-bloemen, kralenkettingen, kekke kleding, yogagroepjes, quinoasapjes en nog meer dingen die niets met water en golven te maken hebben.
Op de één of andere manier zijn deze clichés in mijn hoofd synoniem geworden met het woord surfster. Na een eerste biertje bij café de Zotte wist ik echter dat deze surfster uit Ierland totaal niet aan die clichés voldoet. Waar Easkey Britton vandaan komt is het water bruin en donker en zijn de golven alles behalve vriendelijk. Misschien is het daarom wel een plek waar je meer nadenkt over dingen, een plek waardoor je je realiseert dat er veel meer is dan de gebaande paden of de hippe rat race waar we met zijn allen heerlijk aan meewerken. Als klein Iers meisje surft ze bizar dikke slabs en doet ze hele mooie dingen. Bij Belgisch biertje nummer drie begint Easkey vol passie te vertellen over Iran, over alles wat ze daar doet en de visie die ze heeft over het land en vooral de rechten van vrouwen.
Twee jaar geleden viel haar oog voor het eerst op het zuidelijke puntje van Iran: Beloetsjistan. De New York Times omschrijft het als ‘the scariest corner on earth’ maar dat weerhield haar er niet van om de surfpotentie te onderzoeken. Nu, twee jaar later, heeft ze de organisatie Waves of Freedom opgericht en is ze hard bezig de harten van de lokale bevolking te winnen in deze enorm traditionele regio. Hier is een boerka of het hebben van een derde vrouw net zo ingebakken als Nederlandse surfers met te kleine plankjes, of een lege line-up tijdens een surffeestje in Wijk aan Zee.
Een jaar, en heel veel Skypemeetings, later stap ik met een tas vol cameraspullen en een hoofd vol verwachtingen het vliegtuig in richting Iran. Ik ga met eigen ogen bekijken wat surfen kan doen met de ontwikkeling van een regio. Easkey is daar nooit heen gegaan om de cultuur te veranderen, maar om er een cultuur aan toe te voegen en via het surfen de ogen te openen voor gelijkheid van mannen en vrouwen. Iran is één van de paar landen in de wereld waar de wetgeving is gebaseerd op het geloof. Dit is bij het landen in Teheran al gelijk surrealistisch. Op Iraanse grond zijn vrouwen verplicht een hoofddoek te dragen. Het voelt als iets raars, maar het heeft stom genoeg eigenlijk ergens ook wat moois. Het oude Perzische rijk, een beschaving waar wij eigenlijk weinig over leren, had het gebied dat Iran nu is als centrum. Deze geweldige geschiedenis en de Shariawetgeving maakt Iran uniek. Ergens maf en surrealistisch dat ik als poldersurfer daar op zoek ga naar surf.
Als oliedomme Hollander en heerlijk scherp kom ik er op het vliegveld achter dat pinnen voordat je naar Iran gaat wel handig is. Zonder ook maar een euro in mijn broekzak sta ik op het vliegveld. Het kwartje valt nu pas. Er is een handelsembargo met Iran, wat inhoudt dat je geen euro, geen dollar, niks kan pinnen met een westerse kaart. Alles negerend en zo eigenwijs als een deur overtuig ik mezelf echter dat ik heus wel ergens aan geld kan komen in Teheran. Mijn taxichaffeur roept vijf keer “Yalla Yalla” en keert mijn creditcard wel honderd keer om, om te kijken of hij toch niet iets herkent. Nadat er tien officials in eng uitziende uniforms naar mijn kaart hebben gestaard weten ze het zeker: in het noorden van de stad kan ik aan geld komen. Dat het 3 uur ‘s nachts is lijkt ze niet te deren, dus ik zet mijn hersenen uit en ren een uur lang van pinautomaat naar pinautomaat, die één voor één mijn kaart net zo hard uitkotsten als dat ik slaap nodig heb. Niks, nada, niente. Met handen en voeten gebarend krijg ik de chauffeur zover om me af te zetten bij mijn hotel. Twee boardshorts en drie T-shirts armer, dat vond de chauffeur wel een mooie prijs, plof ik om vijf uur op mijn bed neer en val met kleren en al in slaap. Een dagje zonder geld in Teheran is geweldig, Iraniërs zijn de vriendelijkste mensen die er zijn. Op straat word ik constant aangesproken en ik word geholpen op elke straathoek. “Welcome to my country, where are your from, how can I help you?”, wordt er om de vijf minuten gevraagd. Geen rial armer en een gigantische ervaring rijker, stap ik ‘s avonds op het vliegtuig naar het zuiden, richting Chabahar. Op weg naar de surf. Chabahar is de meest zuidelijke regio in Iran en als je de kaart erbij pakt zie je al snel dat het de- zelfde swell krijgt als India en Sri Lanka. Armstrong, niet Lance maar Neil, voel ik me als ik land. Het zuiden van Iran is echt net de maan.
Wat een bizar en geweldig landschap, maar tyfus wat een hitte. Op het vliegveld word ik opgewacht door Sina, één van de enige surfdudes die Iran rijk is. Vorig jaar is Sina als eerste surftoerist uit Teheran met Easkey meegegaan om te leren surfen in Ramin. Ik verbaas me een beetje dat Crocs hier blijkbaar stoer zijn, maar Sina is geweldig en veel vriendelijker kan haast niet. Hij gooit mijn spullen in de auto en ik spring vrolijk achterin om nog geen 15 minuten later met veel rook vanuit de motorkap midden in de woestijn te stoppen en weer vrolijk uit te stappen. Wat er aan de hand is begrijp ik niet en het klinkt alsof de wereld op elk moment kan vergaan als ik naar Sina en de chauffeur luister, maar ik begrijp wel dat er een plaspauze is. Anderhalf uur lang hangen we in de woestijn totdat een Opel met glimmende sportvelgen en slippende banden stopt. Mohamed, een vriend van Sina, komt ons oppikken. Met 150 km per uur en Iranese beats knallend uit de speakers racen we richting het hotel. Het voelt alsof ik in de surfeditie van de Three Kings speel. Net gearriveerd en met genoeg indrukken om een boek over te schrijven, val ik die avond in slaap.
De volgende dag word ik heel vroeg en enorm enthousiast wakker. Drie dagen lang worden er les- sen gegeven aan mensen uit Teheran en lokale vrouwen. Een kleine crew gaat vooruit om de tent op te bouwen en ik sluit me bij hen aan. Later in de ochtend kom ik erachter waarom die tent zo belangrijk is. Wanneer het kwik boven de veertig graden komt en je je buiten de schaduw van de tent bevindt, voel je je binnen vijf minuten een gebakken ei. Het strand is bezaaid met plastic en troep en ik verbaas me gelijk over de jongens die allemaal een vuilniszak in de hand nemen en beginnen te rapen. Sina legt me gelijk uit dat Easkey ze geleerd heeft om altijd een ‘2 minute beach clean-up’ te doen. Na het opruimen wordt de zee verdeelt in twee vakken. Niet zoals in Nederland een vak voor de surfers en een vak voor de zwemmers, maar een vak voor mannen en een vak voor vrouwen. Wanneer ik hier met de Teheran crew over praat, geven zij al snel aan dat ze geen enkel probleem hebben om gemixt te surfen, maar dat de enorm traditionele bevolking van Ramin er streng op toekijkt dat er met respect voor hun cultuur les wordt gegeven. Hoe ver dit gaat hoor ik ‘s avonds van Easkey tijdens het diner. Zij logeert tijdens haar verblijf geregeld bij een gezin in Ramin die zich ontfermen over alle surfboards die Easkey in de afgelopen jaren mee heeft genomen naar Iran. Ze vertelt dat ze bij haar tweede bezoek aan deze surffamilie na vier weken pas een hand kreeg van de vader van de familie.
Die avond staat er een ding repair workshop op het programma. Een jaar geleden ben ik samen met een vriend begonnen om zelf plankjes te bouwen. We maken alles wat rond, dik en breed is en zijn het meest trots als de resin tinten weer zo vreemd door elkaar zijn gelopen dat het bijna weer mooi is. Mini Simmons, Eggs, nugs, shapers zijn we beiden op zijn minst, maar in het land der blinden is éénoog koning. Samen met Farid, die in Teheran woont en epoxy plus gereedschap heeft meegenomen naar het zuiden, beginnen we de ding repair workshop aan de lokale bevolking. Kijken naar surfende kids in Iran is geweldig, maar doet ook elke keer een beetje pijn. Bij hen is een golf namelijk pas klaar wanneer de golf ook echt klaar is, wat vaak resulteert in harde slams op het strand. Vooral met hoog water klappen ze zo nu en dan volle bak als lemmingen op het strand. Omdat dat voor nogal wat gebroken neuzen en dings zorgt, hoopt Easkey dat ze zelf de boards leren waxen. Op een tot standaard omgebouwd oud bed probeer ik ze met de grootste smile op mijn gezicht bij te brengen hoe je een gat in een plank repareert. De mannen die soms om aan geld komen door dingen te smokkelen tussen Pakistan en Iran, de mannen waar iedereen me thuis voor waarschuwde omdat ze me in Beloetsjistan zeker zouden ontvoeren, die mannen staan nu als kleine kinderen om de plank heen te kijken hoe het moet. Allemaal willen ze een stukje opschuren en willen ze het matje even vasthouden. Wat een bizar moment en hoe geweldig om te zien wat surfen kan doen. Na de workshop zijn we uitgenodigd door vier vrienden van Sina die uit Teheran zijn meegereisd. Dat er ook een andere kant aan Iran is blijkt al snel. Geen hoofddoek te zien als we binnenkomen, eerder sexy jurkjes en een koelkast volgepropt met bier en wijn, ook de jointjes gaan in het rond. Dit contrast is me iets te groot, dus na twee biertjes stap ik samen met Easkey in de taxi terug naar het hotel.
De tweede dag moet er swell aankomen, dus ik sluit me direct weer aan bij de opbouwcrew. Wan- neer we aankomen op het strand van Ramin, loopt er een ietwat rommelige maar hele leuke left. Ik wax één van de planken en geniet een uur lang van helemaal niemand in het heerlijk warme water met het halve dorp die me aan staan te moedigen op het strand. In landen met een surfcultuur ben ik eerder een kook dan een surfer, maar hier ben ik de held van het dorp. Als de lessen gaan beginnen, en ik dus het water uit moet, word ik als een filmster onthaald door vrouwen in boerka’s en mannen in traditionele kleding. Twee jonge jongens komen verlegen naast me staan en vragen met handen en voeten wat tips. ‘Kelly Slater eat your heart out’ denk ik als ik ‘s avonds samen met Easkey uitpeddel voor een sunset session. Met zijn tweeën en een geweldig grote maan en ondergaande zon maken we ritje na ritje. Het is zeker geen Bali of Costa Rica, maar tegen deze ervaring kan geen perfect left op. Wanneer kom je nou het water uit en krijg je een applaus?
Op de derde en laatste dag zien de vrouwen die drie dagen terug met zwarte gewaden en hijabs aankwamen, er al iets meer als surfsters uit in hun Waves of Freedom ‘sur eggings’ en de door Easkey meegebrachte speciaal gemaakte ‘surfhijabs’. Het blijft een vreemd gezicht, al die vrouwen volledig bedekt in het water. Op hun knieën, sommige staand, maar allemaal lachend, genieten de vrouwen van de golven. Ik help wat lokale mannen in het water, want ook zij willen wel eens proberen hoe het is om op zo een plank te staan. Daar sta ik dan in Iran met de grootste smile op mijn gezicht, mannen die wij in het westen als het ‘kwaad’ zien een zetje te geven in de hoop dat ze op een surfplank kunnen staan. ‘s Avonds ben ik uitgenodigd om bij een vergadering aanwezig te zijn. In deze vergadering wordt de eerste surfclub van Iran opgezet. Via een tolk communiceert Easkey met de lokale hoge ambtenaar. Dat Iran een andere wereld is, blijkt maar weer uit deze vergadering. Alle belangrijke families en traditionele kwesties komen aan bod. Soms is de spanning om te snijden, maar uiteindelijk lijkt iedereen het eens te zijn en worden er zelfs handen geschud op de eer- ste surfclub in Ramin. Of er die avond geschiedenis geschreven wordt weet ik niet, maar speciaal vind ik het wel.
Dat het toerisme in Iran nog een lange weg te gaan heeft, wordt de volgende dag nog maar eens duidelijk. Na het afscheid van Easkey en de rest van de crew vlieg ik samen met een jongen uit Teheran terug naar de hoofdstad om vervolgens door te vliegen naar Nederland. Op het vliegveld word ik om de vijf minuten gestopt en moet ik telkens een kwartier wachten. De jongen legt me uit dat hier nooit westerlingen komen en dat ze dus bij elke post goedkeuring moeten hebben van een official. Heel erg druk kan ik me er niet om maken, ik kan er wel om lachen eigenlijk. Tot de laatste post bij de tassencontrole. De man kijkt me heel boos aan, gebied me te gaan zitten en blijft me aanstaren. Ik word een beetje bang, totdat hij lachend met één van mijn vinnen op zijn rug als haai onder de tafel langs kruipt. En een lol dat ze hebben om mijn bange hoofd.
Voldaan door de leuke golven en vol met indrukken stap ik de volgende dag het vliegtuig in naar Amsterdam. Wat heb ik een respect gekregen voor die kleine Ierse surfster die gewoon de gebaande paden achterliet en alleen naar Iran is vertrokken omdat ze gelooft dat surfen veel kan doen voor een land en de rechten van een vrouw. Elke line-up is een stuk gezelliger met meer meiden erin. Buiten alle onnodige clichés om maken vrouwen de line-up vaak een stuk minder competitief, maar dat je met surfen vrouwen kan inspireren om voor hun eigen rechten op te komen had ik nooit gedacht. Wat had ik het mis bij het woord surfster en alle clichés die ik in mijn hoofd had. Stoke is ‘gender blind’ schrijft één van de meiden uit Teheran op haar Instagram. Dat dat waar is, blijkt een week later wanneer Easkey me belt en zegt dat de Ayatollah Kamenei haar en het Waves of Freedom verhaal op zijn website heeft staan. Easkey staat op de website van Kamenei als voorbeeld dat vrouwen ook aan sport mogen doen. Dat het propaganda is begrijp ik ook wel, maar een beetje trots kan ik niet onderdrukken. Iran heeft nog een lange weg te gaan, maar deze kleine Ierse werkt wel mee om die weg voor vrouwen iets korter te maken.
