Kitesurfen in de winter: tips voor sessies in de kou

De Hollandse winter brengt unieke kitesurf-mogelijkheden met zich mee. Verlaten spots en ongerepte natuur maken deze tijd van het jaar speciaal. Kitesurfen in de winter vraagt helaas wel om meer dan enthousiasme: het vereist voorbereiding en begrip van de risico’s. Wij schreven deze korte ‘brrr koud zeg, maar het waait wel’-gids zodat jij ook op zoek kunt naar het winterse goud.

Nederland biedt tussen de 250 en 300 goede winddagen per jaar, waarvan een flink aantal zich in de winter en het vroege voorjaar bevinden. De winter is prachtig. Hoewel veel kiters binnen blijven zodra de temperatuur rond het vriespunt zakt, zien de sommige kite-enthousiasten deze omstandigheden juist als kans: eindelijk rust op het water. Als je van golfrijden houd, heb je nu de golven voor het oprapen. Hou je van big air? Er is nu altijd genoeg ruimte op je lokale plasje. Kitesurfen in de winter is anders dan in de zomer, maar minstens zo uitdagend.

Koud water en gure winden brengen helaas ook een paar uitdagingen en risico’s met zich mee. Waarom kan kou eigenlijk zo gevaarlijk zijn?

Onderkoeling op de loer

Kitesurfen in de winter brengt unieke risico’s zoals onderkoeling met zich mee. Ons lichaam heeft een bepaalde temperatuur nodig om goed te functioneren, daar-boven of daaronder gaat er van alles mis.De normale lichaamstemperatuur van een gezond mens ligt tussen 36,1°C en 37,2°C. Een daling onder de 35°C wordt al beschouwd als onderkoeling. Bij kitesurfen in winterse omstandigheden reageert je lichaam door warmte te produceren en bloedvaten in de huid samen te knijpen (vasoconstric-tie). Hierdoor wordt de doorbloeding van je ledematen verminderd, zodat je vitale organen warm blijven. Je lichaam probeert de warmte op peil te houden door te rillen en te klappertanden. Dat lukt een tijdje prima, maar zodra de kou het wint, daalt je lichaamstemperatuur verder. Dan begint de onderkoeling.

In water van bijvoorbeeld 10°C kun je zonder bescherming slechts enkele minuten overleven voordat onderkoeling begint. Na een 20 tot 30 minuten wordt het al écht gevaarlijk. Dit maakt kitesurfen in de winter potentieel riskant zonder goede bescherming. Met een goed wetsuit duurt dit een stuk langer, maar na gemiddeld anderhalf begint de onderkoeling ook in te treden. Onderkoeling verloopt in drie stadia:

Lichte onderkoeling (34-35°C): hevig rillen, gevoelloosheid in handen en voeten, coördinatieproblemen.
Matige onderkoeling (32-34°C): rillen stopt, je wordt traag en suf. Spraak en spier-coördinatie verslechteren.
Ernstige onderkoeling (<32°C): bewustzijn neemt af, pupillen verwijden zich, en je kunt in coma raken. Bij een lichaamstempera-tuur onder 20°C stopt het hart

Heb je pech met je materiaal en lig je lang in koud water? Een van de grootste risico’s is dat je beoordelingsvermogen afneemt, waardoor je niet meer adequaat reageert.

Kou went: ga een tijdje ‘wimhoffen’

Heb ik je nu afgeschrikt om de kou in te gaan? Wacht, nu komt het goede nieuws: hoe vaker je kou trotseert, hoe makkelijker het wordt. En dat effect is niet alleen men-taal. Je lichaam wordt er echt beter in. Dat is een interessant proces dat bekendstaat als kou-acclimatisatie. Als voormalig koukleum kan ik erover meepraten. Er zijn drie grof-weg drie manieren waarop je lichaam zich aanpast aan kou:

1. Verbeterde perifere doorbloedingBij herhaaldelijke blootstelling aan kou wordt je lichaam efficiënter in het regelen van de doorbloeding in je ledematen. Nor-maal gesproken trekken bloedvaten in de huid en extremiteiten samen (vasoconstric-tie) om warmteverlies te beperken. Door acclimatisatie reageert het lichaam minder sterk, wat resulteert in betere bloedtoevoer naar handen en voeten, waardoor ze minder snel gevoelloos word

2. Verhoogde thermogeneseHet lichaam leert sneller warmte te gene-reren. In het begin rilt je lichaam hevig om warmte te produceren, maar na gewenning kan het lichaam minder afhankelijk worden van dit proces. Je lichaam kan leren om warmte te produceren door bruine vetcellen te verbranden. Dit vetweefsel wordt geacti-veerd door kou en helpt je lichaamstempera-tuur te handhaven zonder dat je rilt.

3. Psychologische gewenningHerhaalde blootstelling aan kou kan je men-tale tolerantie vergroten. Je voelt minder snel ongemak en hebt geleerd kou te accepteren. Doordat jij meer ontspannen het koude water inloopt, reageert je lichaam minder heftig.

Deze kou-acclimatisatie kun je jezelf aanle-ren, ruim voordat de winter intreedt:

Stel jezelf daarom vaker bloot aan kou, letter-lijk. Duik af en toe eens je lokale plas in – in je Speedo of bikini. Het hoeft niet lang, maar probeer het wel een minuut vol te houden. Onderzoeken tonen aan dat als je dit een week lang volhoudt jou lichaam niet meer die ongecontroleerde koudwater-reflex (zoals hartkloppingen, rillen). zal krijgen. Heb je geen natuurlijke zwemplas in de buurt? Koud (af )douchen werkt natuurlijk ook. Dit maakt je toch niet meteen tot een Wim Hof, maar het maakt je wel veel beter bestand tegen kou.

Blijf dit wel met enige regelmaat doen, want het effect van acclimatisatie is tijdelijk. Als je lange tijd niet aan kou wordt blootgesteld, kan je lichaam weer gevoeliger worden. Zoals ge-zegd: het doel is niet om zoals Wim Hof in het Guinness Book of Records te komen, maar om meer te kunnen genieten van je wintersessies.

Je bent nog steeds niet overtuigd? Regelmatig koudwaterplonsjes maken schijnt ook genoeg andere gezondheidsvoordelen te hebben die zowel fysiek als mentaal zijn.

Wat te doen bij onderkoeling?

Veiligheid bij kitesurfen in de winter betekent weten wat je moet doen als het misgaat.

Ga zo snel mogelijk het water uit en beweeg ondertussen zo weinig mogelijk: dit verlengt je overlevingstijd met 35-50%.
Ben je aan de kant? Droog jezelf goed af en trek meteen droge kleren aan.
Warm je lichaam langzaam op met warme dranken (zonder alcohol of cafeïne) en lichaamswarmte van anderen.
Bij ernstige symptomen moet je alsnog medische hulp zoeken.

Een kleine samenvatting om je écht te enthousiasmeren:

Fysieke voordelen

Verbeterde bloedcirculatie: Koud water stimuleert de bloedsomloop doordat je bloedvaten samentrekken en vervolgens weer ontspannen om je lichaam op te warmen.
Versterkt immuunsysteem: het verhoogt de productie van witte bloedcellen verho-gen, waardoor je weerstand beter wordt.
Verhoogd metabolisme: Koud water activeert bruin vetweefsel, dat energie verbrandt om je lichaam op temperatuur te houden. Het kan je dus helpen af te vallen en fitter te worden.
Ontstekingsremmend: het kan ontstekin-gen verminderen en spierpijn verzachten na inspanning. Veel topsporter nemen hierom tegenwoordig een ijsbad.

Mentale voordelen

Minder gestresst: het activeert het parasympathische zenuwstelsel, wat zorgt voor ontspanning en minder cortisol in je lijf.
Heppiedepeppie: De endorfine-boost die je krijgt is heerlijk. Koud water stimuleert de afgifte van dit zogenoemde gelukshor-moon.
Focus en flow: Het plotselinge contact met koud water verhoogt de adrenaline en wakkerheid, wat kan helpen om je energie-niveau en concentratie te verbeteren.
Verlichting van depressieve klachten en angsten: Er zijn aanwijzingen dat koud wa-ter-therapie gunstig werkt bij symptomen van depressie of angst.

(Waarschuwing: als jij last van hartklachten hebt is het belangrijk dat je eerst je arts raadpleegt. Koud water zal, voordat je eraan gewend bent, je hart tijdelijk op hol laten slaan. Als je een zwakker hart hebt is het belangrijk dat je jouw koudwater-routine langzaam opbouwt.)

Vind je koudwater-dippen nog steeds iets voor masochisten, geitenwollensokken-yo-gi’s en Wim Hof-groupies? En wil je ‘s winters toch het water op als het waait? Tja, als je een goed wetsuit hebt en onderstaan-de tips opvolgt lukt het ook wel. En ook hier geldt: naarmate je vaker het koude water opgaat wordt ook dat steeds comfortabel.

Andere koudwatertips

Eerst een open deur. Uiteraard is een goed wetsuit is je eerste verdedigingslinie tegen de kou. En je hebt de tijd mee: de wetsuits van tegenwoordig zijn een stuk warmer en tegelijkertijd elastischer dan voorheen. Kies een modern wetsuit van minimaal 5/4 mm dikte. Zorg dat het pak goed past en nergens knelt, zodat je bloedsomloop optimaal blijft. Gebruik ook neopreen handschoenen, schoentjes, en een cap om warmteverlies via handen, voeten en hoofd te beperken. Een onbedekt hoofd kan in koude omstan-digheden verantwoordelijk zijn voor bijna de helft van het totale warmteverlies. Een goed zittende cap is essentieel. Een impact vest is niet alleen veilig om trucs te oefenen, het houdt je ook extra warm. Overweeg eventueel ook een windstopper of een extra thermische laag onder je pak. Wantjes en handschoenen heb je in allerlei soorten en maten. Ik zelf zweer bij open wanten: het is wat kouder dan de gesloten varianten, maar je kunt wel beter grip houden op de bar en verliest minder kracht in je handen. Toch zweren sommige van mijn kitesurfmaatjes bij de (meestal iets dunnere) gesloten hand-schoentjes. Test uit wat jij het fijnst vindt.

De juiste brandstof

Voeding voor en tijdens je sessie kan ook helpen om de kou beter aan te kunnen. Neem voor de sessie een koolhydraatrijk ontbijt, zoals volkoren brood of haver-mout, gecombineerd met snelle suikers zoals honing of fruit. Voor tijdens de sessie: duw een banaan of energiereep in je kitetas zodat je tussendoor even wat snelle energie naar binnen kunt proppen. Mijn vader – een 78-jarige windsurfer die het hele jaar doorsurft – gaat nooit de deur uit zonder een chocomelletje.

Onze kitesurfmaat John neemt nog wel eens een Jägermeistertje als-ie ‘s winters het water op moet. ‘Hier neem! Word je lekker hitsig en warm van!’ Als vertegen-woordiger van het spul zit zijn busje tjok-vol. Verleidelijk, toch is het niet verstandig om er meer dan één slok van te drinken. Alcohol zorgt ervoor dat bloedvaten in je huid verwijden. Hierdoor stroomt meer warm bloed naar je huid wat een tijdelijk warm gevoel geeft. Verraderlijk want de extra bloedstroom naar je huid versnelt het verlies van lichaamswarmte aan de omgeving. Dit bloed wordt weggeleid van je lichaamskern (waar vitale organen zitten), waardoor je lichaamstemperatuur sneller daalt. Wat beter helpt dan Jäger-meister: doe voordat je het water opgaat een kleine warming-up om je bloedsom-loop op gang te brengen.

Nog een open deur: ga niet te lang het water op

Als je eenmaal ‘door’ bent en je handjes uitgetinteld zijn dan voelt de kou helemaal niet meer zo heftig. Voor je het weet ben je weer lekker aan het spelevaren en aan het truken bent. Je zou bijna vergeten dat het koud is, zelfs als je lichaam behoorlijk afkoelt. Kitesurfen is een gekke verslaving. Ik heb regelmatig gehad dat ik met licht, draaierig hoofd en een wat onregelmatige hartslag de auto instapte. Ik was dan te lang doorgegaan omdat ik die ene truuk nog wilde leren ofzo. Onverstandig. Ook omdat koude spieren sneller verkrampen en tezamen met verhoogde gevoelloosheid in je handen of voeten krijg je minder controle over je kitesetje. Daardoor maak je eerder fouten en in het koude water hebben die uiteraard grotere gevolgen. Stop dus iets dan je normaal zou doen.Klaar met je sessie? Stap in je warme, droge kleren en kom weer op temperatuur. Een goed gestoffeerde surfjas of poncho, een lekkere muts, en warme sokken voor na de sessie zijn geen overbodige luxe. Evenals een thermosfles met heet water of thee om je verder op te warmen. En nu je toch bezig bent: een grote scheut honing in je thee voor wat extra energie kan ook geen kwaad.

Met de juiste voorbereiding en kennis kan ook jij leren genieten van de kou. Het zal je misschien verrassen maar de beste sessies beleef je vaak echt in de winter. Mits je je niet bang laat maken door de kou. Kitesurfen in de winter levert vaak de mooiste sessies van het jaar op.

Tekst: Marcelino Lopez
Beeld: Georges (manera), Vincent Schaap (Mystic)

Wil je op de hoogte blijven van de laatste nieuwtjes? Volg ons dan op Instagram en Facebook! Vergeet ook niet de nieuwste editie van Access Kiteboard Magazine 2025 te bestellen. Benieuwd naar boeiende en interessante blogberichten over kitesurfen? Klik hier! Wilt u ook graag abonnee worden van onze Access Kiteboard magazine? Klik dan hier.

van