Hoe help je een kiter in nood? Tips, stappen en veiligheid

De nachtmerrie van iedere kiter is om ergens hulpeloos op groot water te drijven – overgeleverd aan de omstandigheden. Als het goed is weet jij inmiddels wat je moet doen om nooit in zo’n situatie terecht te komen en je jezelf te redden als het wel gebeurt. Maar wat doe je als je een medekitesurfer in nood ziet?

Als het gaat om je eigen veiligheid kun je jezelf goed voorbereiden: onder andere door regelmatig je materiaal goed checken, upwind te leren bodydraggen en een selfrescue uit te kunnen voeren in diep water. Maar wat als een ander in de problemen komt en jij actie moet ondernemen. Wat doe je dan? Hoe en wanneer sleep je een kiter in nood naar de kant? Wanneer schakel je de helden van de Reddingsbrigade of KNRM in? En hoe doe je dat eigenlijk?

Don’t drown for love

Er is al veel over dit onderwerp geschreven en gedaan. Zo deed de NKV samen met Victor Looijestijn een Instagram-live sessie met de titel ‘Hoe help ik een ander?’ (Terug te kijken op het YouTube.) Ook deden spoedeisende-hulp arts Bob Verweij en auteur van het Kitesurfhandboek en downwinder-expert Stefan van der Kamp diverse kitesurfsafety-clinics waarin ‘een ander helpen’ breed belicht werd. In alle artikelen en (online) sessies wordt al snel één ding duidelijk. Er is een gouden regel als het gaat om het helpen van een andere kiter in nood: breng jezelf niet ook in gevaar.

Een kiter in nood helpen kan gelukkig op veel verschillende manieren. En ook hierop kun je je voorbereiden. Om te beginnen is het goed om je bewust te zijn van de verschillende situaties en wat je wanneer kunt doen. Kennis dus. Zoals die gouden regel die je nu in de eerste alinea al opgepikt hebt: don’t drown for love.

Altijd voorbereid

Er zijn enkele richtlijnen die, ongeacht de situatie, altijd van toepassing zijn bij het helpen van een andere kitesurfer. Een kiter in nood moet altijd zo snel mogelijk uit het water worden gehaald, mede omdat onderkoeling zelfs in de warmere maanden een reëel gevaar vormt. Het is belangrijk dat de kiter met een buddy vaart die hem in de gaten houdt, en kan helpen als dat nodig is.

Wanneer we het over de algemene veiligheidsvoorzorgsmaatregelen hebben, is de BROMFLY-buddycheck een goede methode. Deze voorzorgsmaatregelen neem je altijd, ongeacht de omstandigheden:

Buddy: Zorg dat je samen kitesurft en op elkaar let.
Release: Controleer voor elke sessie de quick-release en safetyleash.
Obstakels: Analyseer de spot.
Mesje: Draag een kiteknife in je harnas voor noodgevallen.
Forecast: Check de voorspellingen en weersomstandigheden.
Leash: Test de bevestiging en functionaliteit van je leash.
Yes! Ga pas het water op als alles in orde is.

Case-study #1 Kitemare: gewonde kiter

Elke reddingssituatie is uniek en wordt beïnvloed door tal van factoren zoals weersomstandigheden, afstand tot de kust, de ernst van de verwonding en de ervaring van de betrokken kiters. Er is daarom geen standaardoplossing, maar je kunt wel een aantal stappen overwegen:

Beoordeel de situatie: Hoe ernstig is de verwonding? Kan de kiter nog zelfstandig bewegen? Is hij in paniek? Hoe ver is hij van de kust? Zijn er andere kiters of hulpdiensten in de buurt?
Communiceer met de kiter: Roep of maak handgebaren om te checken of de kiter nog goed contact kan maken en of hij zichzelf nog enigszins kan redden. Probeer erachter te komen of er sprake is van pijn en of het doen van de self-rescue een optie is. Blijf ondertussen altijd op veilige afstand.
Schakel hulp in: Als de kiter niet in staat is om zichzelf naar de kant te krijgen en jij het risico te groot vindt om zelf te helpen, waarschuw dan direct de reddingsbrigade of KNRM via 112 of de KNRM Helpt-app. Geef zo precies mogelijk de locatie door. Vraag andere kiters, de kitesurfer in nood in de gaten te houden.
Probeer de kiter te ondersteunen: Als het veilig kan, kun je proberen dichterbij te komen. Mogelijk kan hij zich vasthouden aan je harnas of board, zodat je hem langzaam richting de kust kunt slepen. Maar let op: een gewonde kiter kan in paniek raken en jou onbedoeld in gevaar brengen. Daarnaast vormen de lijnen en bijvoorbeeld het in verstrengeld raken van kites ook risico’s. Nogmaals: don’t drown for love.
Blijf alert op veranderende omstandigheden: Wind en stroming kunnen snel veranderen, waardoor een reddingsactie riskanter wordt. Weeg steeds af of doorzetten verstandig is of dat je beter kunt wachten op professionele hulp.

Case-study #2 Kitemare: kite niet uit het water krijgen

Elke situatie is ook hier uniek en wordt beïnvloed door tal van factoren zoals weersomstandigheden, aard van de materiaalproblemen, afstand tot de kust en de ervaring van de betrokken kiters. Er is vrijwel nooit een standaardoplossing, maar je kunt wel een aantal stappen overwegen.

Stappen om te overwegen:

Beoordeel de situatie: Waar bevinden de kite en de kiter zich? Is er paniek? Hoe ver is hij van de kust? Zijn er materiaalproblemen zoals een lekke kite of problemen met de lijnen? Zijn er andere kiters of hulpdiensten in de buurt?
Communiceer met de kiter: Roep of maak handgebaren om te checken of de kiter nog goed contact kan maken en of hij zichzelf nog enigszins kan redden. Probeer erachter te komen of er sprake is van pijn en of het doen van de self-rescue een optie is. Blijf altijd op veilige afstand.
Schakel hulp in: Als de kiter niet in staat is om zichzelf naar de kant te krijgen en jij het risico te groot vindt om zelf te helpen, waarschuw dan de reddingsbrigade of KNRM via 112 of de KNRM Helpt-app. Onderkoeling is jaarrond een reëel en niet te onderschatten gevaar.
Overweeg om kiter of materiaal naar de kant te slepen: Hieronder lees je meer over de board-rescue.
Blijf alert op veranderende omstandigheden: Wind en stroming kunnen snel veranderen, waardoor een ogenschijnlijk ongevaarlijke situatie ineens zeer risicovol kan worden.

Board-rescue

Volgens Victor Looijestijn kan elke zelfstandige kiter in nood in theorie een kiteboard veilig stellen. ‘Als je een verloren boardje terug kunt brengen, kun je iemand al goed helpen.’Wanneer je je heen en weer kunt varen kun je op zijn minst in de buurt van het board blijven en wijzen naar het board. Dat kan voor sommige kiters al genoeg zijn: je hoeft dus niet per se vaardig genoeg om met twee boardjes te kunnen varen zoals je sommige kiters ziet doen. Je kunt ook gewoon rustig in het water zakken naast het board, je eigen board uittrekken en boven op het gevonden board leggen om zo met twee boards te bodydraggen richting de kant of de kitesurfer. Ben je al wat verder gevorderd, dan kun je je eigen board aan je voeten houden en het gevonden board op je schoot leggen en klemmen tussen je ellebogen en bovenbenen. Je kunt dan rustig insturen en verder varen in een soort squathouding, waarna je, als je op snelheid bent, het board kunt pakken aan de grab-handle en zo verder kunt varen met één hand aan de bar.’

Vergevorderde kiters kunnen langs het board varen op snelheid, de voorste strap pakken en doorvaren. Soms lukt dat niet in een keer, maar wel na een tweede of derde poging. Doe wat bij jouw niveau past en doe wat goed voelt. Volgens Victor denken veel kiters ‘een ander redden? Dat kan ik niet!’ maar, het redden van een persoon is niet zo anders dan het naar de kant brengen van een board. Doe het stap voor stap en hou daarbij altijd ook je eigen veiligheid goed in de gaten.

‘Je kunt een andere kiter naar de kant toe slepen, door degene het touw of de draad aan de achterkant van jouw harnas dat over je rug heen loopt, vast te laten houden. Als iemand echt in de penarie zit, laat je alle spullen achter. Iemand in paniek die terug naar de kant toe wil, kan jou ook echt in gevaar brengen. Ook bij deze rescue is stap één dus het maken van een inschatting van de situatie: Is er paniek? Hoe ver is hij van de kust? Hoe lang ligt hij al in het water? Zijn er materiaalproblemen zoals een lekke kite of problemen met de lijnen? Zijn er andere kiters of hulpdiensten in de buurt?

Soms kan de wind afnemen of draaien, wat ervoor kan zorgen dat een kiter niet meer zelfstandig aan wal kan komen. Ook dan zijn de inschatting van de situatie en communicatie met de kiter in nood essentieel. Een overweging kan zijn om de kiter te vragen zijn spullen te releasen en hem naar de kant te slepen. Maar in het geval van aflandig draaiende of sterk afnemende wind is het inschakelen van professionele hulpdiensten vaak het beste. Omdat elke redding situatie-afhankelijk is, zijn er geen algemeen geldende regels over wanneer we nou precies hulp van professionals inschakelen. Maar het is wel goed om te weten wie je wanneer inschakelt: bel je de KNRM? Of kan de lokale reddingsbrigade de kiter uit het water vissen?

Onze redders in nood

De Reddingsbrigade Nederland is vooral in de zomermaanden actief op de meeste stranden. Zij zorgen grofweg voor de veiligheid op het strand en de eerste honderd meter in het water waarbij ze vooral gebruikmaken van waterscooters. Daar zijn natuurlijk uitzonderingen op. Op IJmuiden vind je een Reddingsbrigade station die jaarrond open is. De NKV is momenteel bezig met het ondersteunen van deze vrijwilligers bij de informatieverschaffing omtrent wat er komt kijken bij het redden van een kiter in nood. Op Zandvoort gebeurt dit al jaren, door NKV-spotbeheerder Dave de Jonge die jaarlijks korte trainingen geeft aan nieuwe rekruten. Ontzettend belangrijk, want die redders hebben geen idee hoe een quickrelease werkt, laat staan hoe je een kite moet vervoeren en op moet pakken.

Ook bij de KNRM wordt veel aandacht besteed aan het redden van surfers, wat zij dus in de regel doen in situaties waarbij de kiter in nood meer dan 100 meter uit de kust is, buiten het zomerseizoen. In een recent gepubliceerd artikel op de website van de KNRM staat dat surfers, waaronder kiters, goed zijn voor 10% van de KNRM-zoekacties. We hebben daarmee de twijfelachtige eer om in de top 4 van hulpbehoevenden op het water te staan. Afgelopen jaar rukte de KNRM 225 keer voor ons uit. Fun fact: meer dan de helft van deze acties bleek onnodig omdat de surfer alweer veilig op de kant stond. Maar goed, dat je een melding moet maken wanneer je een kiter in nood ziet die niet geholpen kan worden door jou of zijn buddy, staat buiten kijf.

Om een melding te maken van een kiter in nood, adviseert de KNRM het volgende:

Bel 112: Dit is de snelste manier om een melding door te geven, zodat de kustwacht meteen kan worden gealarmeerd. Heb je het nummer van de kustwacht opgeslagen op je telefoon? Je kunt hun ook direct bellen op 0900-0111.
Gebruik de KNRM Helpt-app: Met deze gratis app kun je eenvoudig hulp inroepen. De app biedt ook je exacte locatie, wat cruciaal is voor een snelle redding.
Handig is de Safetrx-horloge. Hiermee waarschuw je de reddingsbrigade direct en weten ze precies waar je bent. Je hoeft dan geen grote telefoon mee te nemen het water op, die ook nog eens lastig te bedienen is. Bij de Safetrx druk je eenvoudig op twee knopjes en de reddingsbrigade is gewaarschuwd. Bovendien heeft de Safetrx een bereik tot dertig kilometer vanuit de kust, wat een telefoon niet altijd heeft.
Geef duidelijke informatie: Zorg ervoor dat je aangeeft waar de persoon in nood zich bevindt, wat de situatie is (bijvoorbeeld drijvende spullen of een zichtbaar persoon in nood), en of er gevaar is voor meer mensen.

Wanneer de KNRM een melding ontvangt, begint het proces vaak via 112 of rechtstreeks bij de kustwacht. De meldkamer beoordeelt de situatie en schakelt de kustwacht in, die vervolgens de details verzamelt, zoals de locatie en de omstandigheden. Op basis hiervan wordt bepaald welke middelen nodig zijn, zoals reddingsboten van de KNRM of, in sommige gevallen, een helikopter.

Zodra de KNRM wordt gealarmeerd, haasten vrijwilligers zich naar het reddingstation. Terwijl zij zich klaarmaken, worden aanvullende gegevens over de situatie doorgestuurd om de hulpactie zo goed mogelijk voor te bereiden. De snelheid van de redding hangt af van factoren zoals de afstand tot de locatie, de weersomstandigheden en de beschikbaarheid van accurate informatie. In de meeste gevallen worden zoekacties binnen enkele uren afgerond.

Veiligheid begint bij jezelf

Uiteindelijk draait het allemaal om voorbereiding en bewustzijn. Te beginnen met je eigen sessie. Door goed voorbereid het water op te gaan én te weten wat je moet doen wanneer iemand in de problemen komt, vergroot je de kans dat je snel en effectief kunt handelen. Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van de reddingsdiensten om in actie te komen, maar ook van ons als kiters om elkaar te helpen. Jouw kennis, ervaring en vermogen om rustig te blijven onder druk kan het verschil maken en levens redden.

Tekst: Eva Krul/ Nederlandse Kitesurfvereniging
Beeld: Eva Krul/Jan de Koning/Suzanne Hendriks-Heikoop/Aangeleverd

Wil je op de hoogte blijven van de laatste nieuwtjes? Volg ons dan op Instagram en Facebook! Vergeet ook niet de nieuwste editie van Access Kiteboard Magazine 2025 te bestellen. Benieuwd naar boeiende en interessante blogberichten over kitesurfen? Klik hier! Wilt u ook graag abonnee worden van onze Access Kiteboard magazine? Klik dan hier.

van