Leesvoer: In het spoor van 24-uurs Le Mans

Een 24-uurs race is de meest meedogenloze tak van de wielersport. Deze race heeft geen geografisch einde, het gaat erom zo veel mogelijk kilometers over één dag. Wij reizen af naar Le Mans, de thuisbasis van de eens unieke 24-uurs auto- en motorraces, om de wielerversie van dit evenement mee te maken.

Tekst & foto’s: Phill Gale

Voor wielrenners zijn er, zeker vergeleken met het mountainbiken, weinig 24-uurs races. Dit evenement is misschien wel de bekendste, ondanks dat de wedstrijd nog maar zes jaar op de kalender staat. De renners rijden over het wereldberoemde Bugatti-circuit, waar ook de motorrace overheen gaat. De wielereditie heeft al snel een iconische status gekregen en trekt meer dan 550 teams (2.500 renners) naar het circuit.

Het startschot

Al enkele uren voor de langverwachte zonsopkomst staan alle teams opgesteld langs de startfinish- lijn tegenover de pitstraat. Het publiek dat over de pitboxen hangt, laat luid van zich horen. Het is een imposant gezicht, alle renners op een rij aan één kant van het gitzwarte asfalt, zo ver het oog kan zien. In de minuten voordat het startschot wordt gegeven hangt de spanning voelbaar in de lucht. Tegenover de renners staan 550 net zo nerveuze begeleiders die de fietsen vasthouden. Er wordt afgeteld tot het startschot klinkt. Even lijkt de tijd stil te staan en zie je het besef komen bij de deelnemers: het moment waar zij zo lang naartoe hebben geleefd is nu gekomen. Eenmaal in beweging overstemt het geluid van tikkende schoenplaatjes op asfalt het publiek. Dit is een echte Le Mans-start die precies 24 uur later zal finishen.

Net zoals bij de motorrace duurt de cyclosportieve wedstrijd van zaterdagmiddag drie uur tot zondag dezelfde tijd, waarbij de winst naar de solorijder of het team gaat die de meeste rondes heeft afgelegd. De deelnemers zijn ingedeeld in verschillende categorieën; solorijders en teams van 2,4,6 en 8 personen (gemixt of van hetzelfde geslacht). Voor iedereen is er een uitdaging op maat. Startplaatsen voor 24-uurs races worden fel begeerd, zo ook die van Le Mans. Dat terwijl het parcours niet perse lastiger of uitdagender is dan andere. Het circuit is vrij vlak, met als enige ‘helling’ de beruchte Dunlop-brug. De aantrekkingskracht van het evenement komt vooral voort uit de rijke historie.

Paniek

Na de eerste ronden, waarbij de renners als één groot peloton bij elkaar blijven, is de paniek op de gezichten van sommige renners af te lezen. Het zal niet lang duren tot het tempo van de beginfase van de race zijn tol eist. Met slechts zestig meter klimmen in elke ronde zal het lastig worden om op de brug het verschil te maken. Er is pure kracht nodig om voorin het peloton te komen. Als wielrenner weet je welk voordeel het heeft om bij iemand in het wiel te rijden. Over een heuvelachtig parcours wordt dit voordeel normaal gesproken opgeheven en komen de ware krachten van de renners tot hun recht. Op het Le Mans parcours kan iemand met een goed tactisch inzicht flink profiteren en wellicht verder komen dan waartoe hij fysiek gezien in staat is.

Een onbekend Zwitsers team, het Assos Equipe Exploit team onder leiding van ex-prof Danielle Nardello, neemt binnen de eerste drie uur van de wedstrijd direct de koppositie in de vier-personen categorie. Het peloton lijkt niet op de hoogte van hun overwinning een jaar eerder in de 24 uur van Nürburgring en laat ze rijden. Het doel van ieder team in de race, een ronde voorsprong op de rest van de deelnemers, halen zij zo in de beginfase van de wedstrijd. De tactiek die hierbij gehanteerd wordt is het snel wisselen van vermoeide renners voor frisse nieuwkomers tijdens de ‘pit stops’. Hierbij wordt de chip die de timing bijhoudt doorgegeven aan de volgende renner. Het Zwitserse team gebruikt de pit stops echt om sneller te kunnen rijden en vat zo de koe bij z’n hoorns in het prille begin van de race.

Pit stops

Net zoals bij de traditionele autoraces zijn de pit stops erg belangrijk en worden ze streng gecontroleerd. Voor ieders veiligheid geldt er een maximum snelheid van 20 kilometer per uur in de pitstraat. Hoewel je een frisse renner op pad stuurt, kost het overbrengen van de chip wat extra tijd, waarmee rekening gehouden moet worden wil een team voor de eindwinst meestrijden. Tijd die het team bespaard kan blijven als de renner besluit de pitstraat voorbij te rijden en op het circuit te blijven, wat ‘pitting’ heet. Dit is één van de hoofdtactieken van de race. Het is uit- eindelijk aan ieder team om het wisselschema te bepalen. Helaas voor het Assos Equipe Exploit team wordt door een ‘twijfelachtige’ jurybeslissing de voorsprong afgepakt, omdat het zakje dat de teamleden bij hun enkel draagt om de tijdwaarnemingchip in te doen tegen de regels is.

Wat opvalt is dat het merendeel van de teams in shifts werkt. Elke één à twee uur komt de pitstraat tot leven en maken de teams zich klaar om te wisselen. In de eerste uren was de plotselinge bedrijvigheid nog interessant om te volgen, maar het wordt al snel onderdeel van een natuurlijk ritme aan de hand van de tikkende klok. Net als in iedere andere wielerwedstrijd zie je dat het initiatief om een ontsnapping te forceren en een ronde voorsprong te nemen minder wordt naarmate iedereen in het ritme komt. De pitstraat, waar de begeleiders net nog met de frisse renners stonden te wachten, verandert al snel in een soort schuilplaats in tijden van crisis. In de garages hebben de mecaniciens en high-tech reservematerialen van de autoraces plaatsgemaakt voor veldbedden en ligstoelen. In de garages, of boxen zoals de Fransen ze noemen, zie je renners slapen, gemasseerd worden of een warming-up doen, terwijl de begeleiders ze iets te eten geven of posities van concurrenten checken om de tactiek te bepalen.

De nacht

Met een constante stroom aan rijders en een uitgedund publiek valt de nacht. Het unieke van de 24-uurs race, ongeacht in welke categorie, wordt steeds beter zichtbaar. De renners in de solocategorie gaan voor de ultieme uitdaging, 24 uur achter elkaar fietsen zonder slaap, waar de renners in andere categorieën ieder een deel van het werk op zich nemen. Hoe korter de tijd van een renner op het circuit is, hoe sneller zij kunnen rijden. Het komt er op neer dat iedere categorie in een ander tempo rijdt. Degene met de lange adem worden veel en snel ingehaald door de overige categorieën. Team OG1 uit Groot-Brittannië doet mee in de duo race en vertelt hierover: ‘Vorig jaar reden we de race met vier renners, wat zwaar was, maar om het nu als duo te doen is echt heel zwaar. Ga maar na dat we, als we het eerlijk verdelen, ieder twaalf uur rijden. Ik denk niet dat je het verschil goed kan voorstellen, omdat bij een groter team de snelheid hoger ligt (45 km/h gemiddeld), maar twaalf uur op een fiets is voor iedereen een erg lange zit.’

Na middennacht verandert de wedstrijd in een soort blur, het gaat als in een trance voorbij. Groepen rijden door de pitstraat, renners ‘pitten’, renners slapen, begeleiders proberen wakker te blijven, terwijl bij iedereen de sporen van vermoeidheid steeds duidelijker zichtbaar worden. Hoewel de tijd om naar bed te gaan allang gepasseerd is, gaat de strijd in de voorhoede van de race onverminderd verder en zijn de teams net zo hard op zoek naar de zwakke plek van de concurrenten. Het is de beurt aan de Fransen om in de aanval te gaan. Gebruikmakend van de nacht trekken ze het tempo omhoog en pakken ze een ronde voorsprong op de rest van het veld. Gezien elke ronde gemiddeld vijf tot zes minuten duurt is dit zeker geen gemakkelijke opgave. Tel daarbij op dat de kopgroep constant 45 tot 48 kilometer per uur rijdt en je weet welke enorme inspanning het vergt om een ronde voorsprong te nemen. Dit was dan ook een beslissend moment in de race.

Met wilde ogen van vermoeidheid

De rijders worden bijgestaan door de begeleiders en de supporters, in zowel de pitstraat als op de camping die één kilometer verderop ligt. Het aftellen tot zonsopkomst is begonnen, de vermoeidheid is zichtbaar. De fysieke uitdaging om het lichaam wakker te houden terwijl het normaal gesproken zou rusten maakt evenementen als deze uniek. Mensenogen die overdag een zachte blik hebben, krijgen ‘s nachts een wilde, beestachtige schittering. Iedereen wacht op de zonsopgang, in de wetenschap dat de warmte en het licht nog geen einde brengen aan de uren inspanning die nog zullen volgen. Wat specifiek bij dit evenement opvalt is de hoeveelheid solorijders die zonder begeleiding naar Le Mans zijn gekomen. Stoelen die urenlang leeg blijven worden nu af en toe gevuld met de eenzame gestalte van een renner. Een renner die met wilde, vermoeide ogen bezig is om zo efficiënt mogelijk gebruik te maken van de geplande stop. Door iets te eten of te rusten. Bjørn Sandbekk uit Noorwegen is één van die renners. Hij neemt de moeite om ons voor zijn powernap kort iets te vertellen: ‘Ik heb hiervoor aan lange-afstand-evenementen meegedaan in Noorwergen, maar werd naar Le Mans getrokken door de link met de motorraces. Mijn plan was om hier 600 kilometer te rijden, maar ik denk niet dat ik dat nog haal. Mijn lichaam is oké, maar ik heb moeite om wakker te blijven. Ondanks dat de zon nu schijnt, betrap ik mezelf erop dat ik bijna in slaap val tijdens het fietsen.’

Aftellen

Terwijl de klok doortikt naar drie uur zondagmiddag, stroomt het publiek toe. De ontberingen van de lange nacht en koude ochtend verdwijnen onder de warme augustuszon. De speaker telt de tijd tot de finish af en de leiders in de wedstrijd gooien het tempo nog eens omhoog. Net als vannacht raast het peloton met teams de eenlingen voorbij, die nu zichtbaar moeite hebben met de korte klim over de Dunlop-brug– één van hen refereerde er na 22 uur op de fiets naar als heuse berg. De posities van de teams blijven onveranderd, het Franse Payname team profiteert nog steeds van de ronde voorsprong die ze in de nacht hadden opgebouwd. Het heft ligt nu in handen van de vier achtervolgende teams, die in dezelfde ronde rijden en zullen sprinten om de overige podiumplaatsen. Met het klinken van de bel voor de laatste ronde gaat een golf van opluchting door de lucht onder iedere deelnemer die de volledige vierentwintig uur bijna heeft volbracht. Daarna klinkt gejuich van de inmiddels omvangrijke menigte. Het lukt het Payname team om nogmaals een voorsprong op het peloton te nemen en de overwinning een ronde lang in stijl te vieren. Met de verplaatsing van het grootste deel van de deelnemers van het circuit naar de pitstraat, naar de helpers en supporters, komt de 24-uurs beweging tot stilstand. Met vermoeide ogen, ledematen en geest hebben alle deelnemers één ding gemeen: een gevoel van volbrenging, succes en opluchting.

De Le Mans 24-uurs race is uniek. Doordrenkt van historie en een uitdaging die even fysiek als tactisch is. Een echte wedstrijd voor de renners en een strijd tegen de vermoeidheid voor supporters en begeleiding. Dat alles is één hele dag. De uitdaging van het volbrengen van de race in combinatie met het historische circuit maken dit evenement een must voor iedereen die eens een 24-uurs race mee wilt maken. Het Payname team heeft uiteindelijk 1004 kilometer gefietst (240 ronden), Team Equipe Exploit 1000 kilometer (239 ronden) en Bjørn Sandbekk solo 527 kilometer (126 ronden).

Van 26 op 27 augustus 2017 wordt de 24-uurs race van Le Mans weer gefietst. Krijg je er geen genoeg van? Kijk het filmpje hierboven om de teaser die 24 Heures Vélo heeft gemaakt voor de editie van 2017 te zien, of kijk op hun website voor meer informatie. Komend weekend wordt de 85e 24-uurs autorace van Le Mans verreden. Er staan 5 Nederlandse coureurs op de startlijst en er gaat sinds een lange tijd ook weer een Nederlands team van start!

Dit artikel komt uit Wielrenblad #2 van 2015, bestel ‘m nu in onze webshop of word abonnee en ontvang de nieuwste editie bij jou op de mat! Op de hoogte blijven van al het wielrennieuws? Volg ons dan ook op Facebook en Instagram!