01-06-2021 - Wielrenblad, Nieuws, Leesvoer

LEGAAL OP AVONTUUR – Interview

Hoe zorg je dat je gravelavontuur niet eindigt in ruzies of boetes? 

Het is druk in de Nederlandse natuurgebieden. Mountainbikers, hond-uit-latende fietsers, pensionado’s op e-bikes, wandelaars, hardlopers en ruiters krioelen er om elkaar heen. Naast deze ‘normale’ bezoekers gaan ook steeds meer (gravel)racers op avontuur. En zoals dat gaat in de natuur: als je een vreemde soort introduceert, gaat dat ten koste van het natuurlijk evenwicht. Drukte en ergernis zijn soms het gevolg, zeker als de nieuwe, snelle fietsers onbedoeld op plekken komen waar dat niet mag. De grote aantallen ‘coronafietsers’ maken het er allemaal niet eenvoudiger op. We spraken erover met ‘s lands fietsroutebouwmeester en Komoot-ambassadeur Gijs Bruinsma. 

Gijs Bruinsma
Gijs Bruinsma

Een simpele vraag: op welke gravelpaden mag je fietsen en welke niet? 

Dat is eigenlijk best wel lastig. Het heeft veel te maken met waar je fietstocht begint. Woon je in de Randstad en wil je lekker de natuur in, dan kom je al snel terecht op paden die eigenlijk niet toegankelijk zijn voor fietsers. In de meeste gebieden mag je namelijk alleen fietsen op officiële fietspaden of openbare wegen die toevallig onverhard zijn. In de Randstad zijn die laatste amper te vinden, maar hoe meer je naar het oosten gaat, hoe meer je van dat soort wegen hebt. In de Achterhoek stikt het van dat soort wegen waar je gewoon mag komen, ook ‘s nachts.  

Oneindig doorstampen over openbaar gravel! Is dat niet de droom van elke gravelrijder? 

Voor een deel van de gravelrijders. Ik moet bekennen dat ik er zo een ben, ik vind dat het mooist. Een soort racefietsen met dikke banden. Maar een ander deel van de gravelrijders is meer op avontuur gericht, zij willen elk paadje in dat ze zien, met name in het bos. Vaak zijn dat de oldskool MTB-routes, die nu ideaal zijn voor de gravelracer. Het nadeel is alleen: als je eenmaal in het bos bent loop je tegen een aantal regels aan, die ook nog eens per grondeigenaar kunnen verschillen. Zo’n eigenaar is bijvoorbeeld Staatsbosbeheer of het Noord-Hollands Duinreservaat. In een gebied als de Veluwe heb je veel verschillende eigenaren. Het Kroondomein is daar een populair gravelgebied, daar mag je in principe overal wandelen en fietsen op wegen en paden. Maar in de winter is het drie maanden gesloten, omdat de koning dan aan wildbeheer doet, om het zo maar te zeggen. Althans, bijna alles is gesloten, er zijn enkele doorgaande onverharde wegen die nog zijn opengesteld. 

Maar hoe kun je weten welke dat zijn? 

Ja precies! Het is vrij verwarrend. Onderweg de bordjes bekijken is eigenlijk geen beginnen aan. Bijvoorbeeld rondom Lage Vuursche, daar mag je in sommige gebieden van Staatsbosbeheer alleen wandelen en in sommige gebieden mag je wandelen èn fietsen. Dan heb je nog de nodige privéterreinen die er doorheen vervlochten liggen, en ook nog het Goois Natuurreservaat, waar je in principe overal mag wandelen en fietsen op wegen en paden, mits je je aan de buitencode houdt. Maar ook daar zijn uitzonderingen in bepaalde gebieden, waar ze het wild niet willen verstoren. 

Kortom: chaos 

Nou ja, ik weet het allemaal, het is immers mijn werk. Maar Lage Vuursche is een goed voorbeeld van hoe lastig het is om een legale gravelfietsroute te maken. Daarom adviseer ik zelf altijd: hou gewoon de fietspaden aan en de onverharde wegen buiten natuurgebieden. Dan zit je sowieso goed. Het Goois Natuurreservaat heeft eindeloos veel brede gravelfietspaden! Maar ik raad aan daar niet op zondagochtend te gaan fietsen, want heel het Gooi gaat er dan wandelen met de hond. 

Hoe voorkom je dat je in zo’n recreantenfile belandt? 

De highlights in Komoot bevatten hier veel informatie en tips over, en Komoot geeft bij elke highlight ook aan in welke periode het druk is. In het algemeen geldt natuurlijk dat als het een zonnig weekend is, het loont om niet naar de drukbezochte usual suspects te gaan maar andere, minder populaire gebieden op te zoeken. 

Zijn we als gravelaars op het punt waar MTB’ers, die nu volledig gescheiden routes hebben, twintig jaar geleden waren? 

Misschien, behalve dat er bij MTB’ers een sterke behoefte bestond aan spannende trails. Bij gravel gaat het meer om de mooiste plekken. Het grappige bij gravel is dat zo’n fiets bakken met vrijheid en avontuurlijke mogelijkheden biedt, maar er is tegelijk een fear of missing out: mensen willen wel de allermooiste route hebben gereden. Velen weten niet zo goed waar te fietsen, ze willen avontuur maar ook niks missen. Er is dus veel vraag naar mooie routes en men neemt het daardoor soms niet zo nauw met de regels, of is zich er niet van bewust. 

Zou er niet, net als bij de MTB’ers, naar een structurele oplossing gezocht moeten worden? 

Ik zou het fantastisch vinden als grondeigenaren meer wegen open zouden stellen voor fietsers, zoals bijvoorbeeld bosexploitatiewegen, dat zijn gravelwegen voor bosonderhoud. Maar tot die tijd moeten we het doen met de paden èn de regels die er zijn. De NTFU wil onder gravelrijders graag wat meer duidelijkheid scheppen over wat er allemaal kan. Ik help de NTFU momenteel een ‘gravelcode’ op te stellen, met daarin een aantal regels om je als gravelrijder aan te houden. In dat kader heb ik tien ‘legale gravelroutes’ over de Utrechtse Heuvelrug gemaakt, die ik deel via onder andere Komoot. Routes waarvan ik garandeer dat ze mooi zijn, dat je op plekken komt waar je nog niet eerder was en die ook nog eens legaal zijn om te fietsen. 

Dat is prachtig, maar stel, je wil zelf een avontuurlijke route bouwen, hoe voorkom je dat je op verboden terrein belandt? 

Wat eigenlijk het beste werkt is gewoon per gebied van tevoren uitzoeken wat er wel en niet mag en met zorg je route te bouwen, gebruikmakend van de tools die Komoot biedt. Komoot geeft waarschuwingen als er delen niet of niet altijd toegankelijk zijn. Bovendien kun je gebruikmaken van de highlights, waarin gebruikers extra informatie geven over specifieke plekken en segmenten. Die plekken eerste zijn vooral toeristisch van aard, de segmenten zijn gericht op het fietsen zelf, zoals de ondergrond en de toegankelijkheid. De highlights met de meeste likes zijn goed betrouwbaar en bovendien het best zichtbaar op de kaart. Als je een Premium-account hebt, heb je bovendien toegang tot sport-specifieke kaarten, waaronder een fietskaart met daarop alle fietspaden. Een leuk alternatief op Komoot is mensen te volgen waarvan je weet dat ze mooie en legale routes maken. Bijvoorbeeld ikzelf op de Heuvelrug en Erwin Sikkens op de Veluwe, en ik weet dat Martine Hofstede mooie routes in Brabant maakt en Gabrie van Zanten in Zuid-Limburg (username: Gabrie). Wat slim is, is de route in kwestie van tevoren even te openen in je Komoot-account en de highlights en de extra tips van Komoot te checken, dan ga je goed voorbereid op avontuur. En tot slot, hou ook tijdens het fietsen je ogen open. Uiteindelijk is Komoot een instrument en ben jij degene die de route maakt en rijdt. 

Hoe navigeert Komoot? 

Komoots kaarten maken gebruik van Open Street Maps (OSM) en dat geldt ook voor het algoritme dat de routes bouwt. OSM is open source en wordt up-to-date gehouden door de community die er gebruikt van maakt. Soms beschikt OSM over specifieke informatie wat betreft de toegankelijkheid, bijvoorbeeld omdat een terreinbeheerder deze heeft toegevoegd. Zoals een weg die tijdelijk gesloten is als gevolg van werkzaamheden, of bepaalde bospaden die na zonsondergang niet toegankelijk zijn. Als deze informatie in OSM beschikbaar is, toont Komoot de waarschuwing ‘beperkte toegang’. Paden met een dergelijke waarschuwing worden dus niet vermeden door de routeplanner, want het kan ook zijn dat ze wel toegankelijk zijn. Je moet dan zelf zorgen dat je goed geïnformeerd bent, in de ‘highlights’ is door gebruikers vaak al veel van dergelijke informatie toegevoegd. 

De routeplanner houdt ook rekening met de algemene toegankelijkheid (‘mag ik hier fietsen?’), wederom uiteraard alleen als de data goed in OSM staat. Is een weg volledig ontoegankelijk voor publiek (access=no, in OSM-taal), dan is het niet mogelijk hier een route overheen te plannen. Sinds kort is dit ook zichtbaar op de kaart: er staat dan een cirkeltje met een streep erdoor op de route. Is een weg wel toegankelijk, maar niet voor fietsers (bicycle=no), dan probeert Komoot deze weliswaar te vermijden bij het plannen van een fietsroute, maar is het niet onmogelijk dat er toch een route overheen wordt gelegd. Komoot toont dan een waarschuwing dat je hier moet afstappen. Die waarschuwing heeft dus niets met de ondergrond te maken, maar alles met het feit dat het hier verboden is om te fietsen. Tenzij het om een klein stukje gaat, ligt het in zo’n geval meer voor de hand om je route te verleggen dan om met je fiets aan de hand te gaan lopen. 

Er kan zo’n twee weken vertraging zitten tussen een aanpassing in OSM en het tonen van de waarschuwing of de aanpassing van het route-algoritme. Dus als de boswachter in OSM een pad op bicycle=no zet, dan kan het even duren voordat het zichtbaar is in Komoot. Voor meer informatie over dergelijke waarschuwingen, zie: komoot.nl/help/warnings. 

Tips voor het maken van legale routes 

  • Verdiep je in de regels van het gebied dat je gaat bezoeken. 
  • Check tijdens het bouwen van je route de waarschuwingen en extra tips van Komoot. 
  • Check de highlights in je route op nuttige informatie over toegankelijkheid en drukte. 
  • Fietspaden en onverharde autowegen zijn altijd legaal te berijden. 
  • Gebruik routes van erkende routemakers op Komoot. 
  • Gebruik de fiets-kaartlaag van Komoot om alle fietspaden te kunnen zien. 
  • Heb je geen gelegenheid je van tevoren in de route te verdiepen, blijf dan op de fietspaden. 

Klik op de onderstaande afbeelding en vindt alle gravelroutes op de Utrechtse Heuvelrug van Gijs in Komoot!

Gijs Bruinsma

Dit interview staat in het laatst gepubliceerde magazine: Wielrenblad #1 2021. Deze kun je bestellen in de Soul Webshop. Ook is het blad beschikbaar in de Soul Kiosk App. Wil je voortaan geen nummer van je favoriete magazine meer missen? Word dan snel abonnee van Wielrenblad!

 van