Maasvlakte, de meest dynamische surfspot van Nederland.

Begin 2008 gaat de aanleg van Maasvlakte II van start. Wat dit ambitieuze bouwproject de surfers van de Maasvlakte gaat brengen is onzeker. Om het beste eruit te halen is de Stichting Surfbelangen Maasvlakte opgericht door Allard Pheifer en Diederik Lindenbergh. Of deze lobby-groep krijgt waar zij op hoopt, is nog maar de vraag. Wat wel zeker is, is dat de boel op slot gaat voor een periode van vier jaar. De surfers van de Maasvlakte zullen hun heil gedurende die tijd elders moeten zoeken. Ondanks de dreiging van Maasvlakte II zijn de locals overwegend positief. Natuurlijk, de aankomende vier jaar zullen zij niet op hun geliefde spot terecht kunnen, maar zij zien het glas liever halfvol en hopen op surfspots die beter zijn dan hoe het nu is. Die positieve instelling is gebaseerd op ervaringen in het verleden. De Maasvlakte is een uiterst dynamisch gebied dat constant aan verandering onderhevig is. Dit betekent in de praktijk dat surfspots komen en gaan, super lopen of juist niet meer breken.

Tekst: Martijn Boot Beeld: Nikal Droop & Pieter Regeer

Pieter verzamelde maasvlakte foto’s uit de oude doos. De verzameling is matig van kwaliteit en fotocredits ontbreken. Excuses hiervoor.

De Maasvlakte kent een rijke surfgeschiedenis die terug gaat tot halverwege jaren ’70. Om die geschiedenis enigszins in kaart te brengen heb ik een afspraak met de surfpioniers van dit unieke stuk kustgebied. De locatie voor de ontmoeting is het huis van een van die pioniers: Diederik Lindenbergh uit Oostvoorne. Voorafgaand aan de ontmoeting heb ik de nodige foto’s uit de oude doos onder ogen gekregen. Foto’s van mannen in ouderwetse wetsuits, fluor surfboards, oude Volkswagenbusjes en indrukwekkende line-ups. Genoeg materiaal om mijn nieuws-gierigheid te wekken en me bewust te maken van de kwaliteit van de golven. Dat de tijd niet stil heeft gestaan, wordt duidelijk als ik op de bestemming arriveer. Wanneer ik de oprijlaan opdraai van een niet onaanzienlijke villa met een aantal fraaie auto’s voor de deur, denk ik even dat ik fout zit. Geen surfbusjes of afgetrapte wagens, maar alles keurig netjes en verzorgd. De pioniers van weleer zijn inmiddels mannen van middelbare leeftijd. De Volkswagenbusjes zijn verdwenen en de surfsessies moeten zorgvuldig gepland worden tussen werk- en familieverplichtingen. Het enthousiasme voor surfen en de liefde voor ‘hun’ spots op de Maasvlakte is echter onveranderd, zo blijkt al snel.

De mannen van het eerste uur: Diederik & Auke           Linke jongens die locals!                 

Na een rondje handen schudden en koffie komen de verhalen los. Een aantal van de aanwezigen, die speciaal voor deze gelegenheid zijn opgetrommeld, hebben elkaar in geen tijden gezien. Een soort reünie dus en de anekdotes over ‘the good old days’ gaan over en weer. Naast de echte pioniers Diederik en Auke Koopal zijn ook oudgedienden Kees Veldkamp, Pieter Regeer en Allard Pheifer aanwezig. Diederik doorbreekt het rumoer en komt terzake. Als advocaat is hij gewend de zaken met een zekere efficiency te benaderen. Bovendien heeft hij niet de hele dag de tijd, er staan golven en de wind is offshore. Auke – die het gezellig vindt om de jongens te spreken, maar vooral uit Amsterdam is gekomen omdat er golven staan – begint bij het begin.

De maasvlakte surfscene begin jaren ’90

Koopalski Point Tijdens zijn middelbare schooltijd op Atlantic College in Wales komt Auke in contact met surfen. Dat was in 1971. Als nevenactiviteit neemt hij deel aan Surf Live Saving. Een onderdeel van die training bestaat uit surfrescue met behulp van kano en rescueboard. Eenmaal terug in Nederland gaat hij studeren en komt hij in contact met Diederik. Surfen doet hij slechts tijdens vakanties naar Frankrijk en Portugal, van de Nederlandse surfpotentie is hij zich dan nog niet bewust. Wel gaan de jongens graag windsurfen op het autostrand van Oostvoorne. Regelmatig varen ze naar de overkant – waar nu de eerste trap van de Slufter ligt – om in de golven te windsurfen. De golven zijn soms behoorlijk goed en de jongens besluiten om een surfpoging te wagen. Ze hebben wel boards, maar tot dan toe hebben ze nog nooit in Nederland gesurft. In 1976 hebben Diederik en Auke hun eerste sessie op een spot die ze Koopalski Point dopen. De spot bestaat uit twee rijen palen die de zee inlopen. Die palen zorgen niet alleen voor beschutting van de wind, maar houden ook het zand vast waardoor er een goede zandbank ontstaat. De golven zijn eigenlijk verrassend goed en de sessie is een succes. Spoedig worden ze vergezeld door Diederiks broer Maarten en Eric van der Griend. De eerste Maasvlakte-locals zijn een feit. Koopalski Point bestaat inmiddels niet meer, maar een aandenken, in de vorm van een eenzame paal halverwege de huidige Blokkenparkeerplaats, is nog altijd zichtbaar.

Dikke noordwest swell en het juiste getij zorgen voor stevige holle jongens op de vlakte. Allard Pheiffer, Gravelparking. Foto: Nikaj Droop

Na de eerste succesvolle pogingen van Auke, Diederik, Maarten en Eric groeit het groepje Maasvlakte-surfers gestaag. De locals worden in die eerste jaren gevormd door drie groepjes surfers uit Brielle, Spijkenisse en Hellevoetsluis. Echt goed materiaal is op dat moment niet te krijgen en surfforecasts zoals we die nu kennen al helemaal niet. Om te bepalen of het al dan niet de moeite waard wordt, zijn ze – net als alle andere surfers – aangewezen op het weerbericht van de BBC. Weerkaarten worden bestudeerd en langzaam maar zeker leren ze de juiste omstandigheden herkennen. Met de jaren groeit ook de kennis van de kustlijn. De Maasvlakte is op dat moment een lastig bereikbare plek en een goede surfsessie betekent veel tijd investeren en lange wandelingen maken. Na de eerste sessies op Koopalski Point wordt het tijd om de omgeving te onderzoeken. Verschillende swell- en windrichtingen en de grote getijverschillen leveren al snel andere spots op.

Slufter De Maasvlakte is een gebied dat constant in beweging is. Weer en wind zorgen voor grove erosie en zandbanken verschuiven constant. Rijkswaterstaat moet om de zoveel jaar het strand ophogen en kunstmatig de kustlijn herstellen. Door deze dynamiek zijn de surfspots van de Vlakte constant aan verandering onderhevig. Halverwege de jaren ’80 wordt begonnen met de aanleg van de Slufter, een opslagplaats voor vervuild havenslib dat tot die tijd in zee gestort werd. De operatie is ingrijpend en zorgt voor een verschuiving van de kuststrook van enkele honderden meters.

Het is dus niet voor het eerst dat de surfers een ingrijpende verbouwing meemaken. Dat ook nu weer met gematigd optimisme naar de plannen van Maasvlakte II wordt gekeken, heeft zijn oorsprong in de aanleg van de Slufter. Iedereen in de kamer is unaniem over het feit dat de aanleg van de Slufter tijdelijk voor de beste surfspots heeft gezorgd. Ze verdwenen net zo snel als ze kwamen, maar de herinneringen zijn legendarisch. Doordat het strand verschoven werd, moest er telkens meer zand worden gestort. Dat storten zorgde voor een punt van zand die de zee instak. Met de juiste omstandigheden vormde dit de perfecte setup voor een surfbreak. Perfecte Aframes die telkens verder de zee inschoven boden gedurende een aantal maanden geweldige surfcondities.

Vroeger reden de locals nog in VW busjes

Toen de aanleg eenmaal een feit was, lag er een uitgestrekte kustlijn met tal van surfmogelijkheden. Vanaf de trappen tot aan de blokken lag de kust bezaaid met zandbanken die kwamen en gingen en die op het juiste moment goede golven opleverden. Hoewel het inmiddels drukker begon te worden waren de line-ups nog ontspannen en waren er golven genoeg voor iedereen. Zonder mobiele telefoons en internet bleef surfen op de Maasvlakte toch een hele onderneming. Het gebied was afgelegen, ongelofelijk tijgevoelig en lastig te bereiken. Kortom, genoeg redenen om de drukte in het water tot een minimum te beperken. Het feit dat het gebied zo afgelegen ligt heeft altijd een aanzuigende werking gehad op zonderlinge fi guren. Naaktlopers, potloodventers, kogelgaten in verkeersborden, snij het onderwerp aan en voor je het weet krijg je meer te horen dan waar je om gevraagd hebt.

Vervlogen tijden: Single fins, spijlbusjes en de Maasexpress

Maasexpress Van alle klassieke spots die door de jaren heen voor goede golven hebben gezorgd, is er één die er met kop en schouders boven uit steekt, de Maasexpress. De break die inmiddels al jaren niet meer bestaat, heeft in de overlevering haast mythische proporties aangenomen. Ik heb ook wel eens verhalen gehoord over vette barrels, sketchy line-ups en board breaking power, maar was het echt zo goed? Zodra de naam Maasexpress valt, schieten de heren in een soort overdrive. De ene anekdote na de andere wordt op mij afgevuurd en zelfs als ik die verhalen met een korrel zout neem, blijft er genoeg over om met terugwerkende kracht te balen dat ik daar nooit gesurft heb.

De Maasexpress op een goede dag.

Allard vertelt: “De Maasexpress was een heuse linkse pointbreak gelegen aan het begin van de Nieuwe Waterweg. Het was het enige stukje aan de Nieuwe Waterweg dat volledig exposed lag voor noordelijke deining. Wat de golf zo uniek maakte, was de combinatie van een zeer diepe vaargeul en piertjes waarlangs perfecte banken konden ontstaan. Door die combinatie kon de swell ongestoord de Nieuwe Waterweg oversteken om vervolgens alle beschikbare energie los te laten op de kust. Op een goede dag was het zo hol en snel dat je bij het aanpeddelen de face werd opgesuckt en als een skateboarder op een halfpipe moest indroppen. Wanneer je de drop maakte en goed uit je bottom turn kwam, had je een perfect top to bottom brekende golf die heel snel, maar super te surfen was. Vanaf de eerste rij palen was de bodem een combinatie van zand en grote grindstenen waar je lelijk op gespoeld kon worden. Vanaf de tweede rij palen, ook wel Impossibles genoemd, liep een linkse die op een zandbank brak met direct daarachter grote blokken waar stukken ijzer uit staken. Hier een fout maken was funest.”

Dat deze spot inderdaad voor linke situaties kon zorgen, blijkt uit het verhaal van Pieter. Tijdens een zware storm waarbij de golven ver achter de laatste paal braken, wilde hij toch kijken of er wat te surfen viel. Niet geheel onverwachts liep de sessie uit op een debacle. In een uiterste poging zich weer in veiligheid te brengen koos hij voor, zo bleek achteraf, de slechtste optie: via de palen de veilige wal bereiken. Het resultaat was een gebroken board en tal van snijwonden als gevolg van de vlijmscherpe schaaldieren die zich op de palen bevonden. Zelfs nu, jaren later, kan hij nog rekenen op flauwe grappen van alle aanwezigen over zijn ingezwachtelde Michael- Jackson-handen.

Pieter als Michael Jackson

De enorme potentie van de Maasexpress bleef niet onopgemerkt in de rest van Nederland. Ook surfers uit Scheveningen en Wijk-locals als Ruben Schnitselaar, Robby Buttner en Klaas van Hulzen brachten regelmatig een bezoekje in de hoop wat cleane linkse golven te scoren. De beperkte take-offzone verdroeg echter weinig surfers en zorgde zodoende voor de nodige spanningen. Sterker nog, alle aanwezigen zijn het erover eens dat het misschien wel een goede zaak is dat de spot niet meer breekt. De normaal zo gezellige groep surfers van de Vlakte kreeg het namelijk zelfs met elkaar aan de stok tijdens die mooie dagen. “Goede golven en een smalle take-off haalt het slechtste in mensen naar boven”, weet Kees me te vertellen. “Zelfs zonder de komst van andere surfers liep het langzaam maar zeker uit de hand. Op een gegeven moment gingen zelfs vrienden en broers bijna met elkaar op de vuist”.

Een pijpleiding voor de aanvoer van olie dwars door de break deed de spot uiteindelijk de das om. De stroming vanaf de Blokken werd afgesloten waardoor de kans op herstel verloren ging. Die stroming was verantwoordelijk voor de afzet van zand op de point en zonder die stroming verloor de Maasexpress haar unieke setup. Bij vette noordwester storm breekt er nu nog wel eens een golf, maar die sporadische blownout condities zijn niet te vergelijken met de kwaliteit van vroeger. De Maasexpress is niet meer.

De Maasexpress eist zijn tol. Robby Buttner           Sjoerd met een lekkere                    

Mellow Met de komst van internet, mobiele telefoons en een gestaag groeiende groep surfers in Nederland, nam ook de drukte op de Vlakte langzaam toe. Toch is de sfeer nog altijd gemoedelijk. Dankzij de uitgebreide setup zijn er meer dan genoeg golven voor iedereen. De groep trouwe locals zijn ook niet de stereotype surfdudes zoals je die bijvoorbeeld in Scheveningen aantreft. De gemiddelde leeftijd ligt wat hoger wat voor rust zorgt in de line-up. Wat direct opvalt als je gaat surfen op de Maasvlakte is de gastvrijheid. Locals groeten je en zijn niet te beroerd wat tips te geven over de diverse spots en de ideale omstandigheden die elke specifi eke break het best doen werken. In het water zie je over het algemeen veel longboards en zelfs de ouderwetse webhandschoenen zijn hier bij sommige nog in zwang. Dat neemt overigens niet weg dat er goed gesurft wordt of dat de omstandigheden niet slechts voorbehouden zijn aan longboarders. Met de juiste omstandigheden kan de Vlakte voor serieuze omstandigheden zorgen. Dikke lijnen die hard en hol op de banken breken zijn met het juiste getij geen uitzondering.

Ook op het land is de sfeer uniek. Dat is voor een groot deel te danken aan de locatie. De Maas-vlakte is een aparte plek vol contrasten. Uitgestrekt, met een zekere rauwheid, rust en natuurschoon, maar met achter je de onvermijdelijke sporen van een moderne samenleving. Gigantische windmolens, terminals en rokende schoorsteenpijpen waar de vlammen uit slaan, zorgen voor een surrealistische achtergrond. Hoewel het inmiddels een stuk beter bereikbaar is, blijft de Maasvlakte een afgelegen plek. Dat uitgestrekte en afgelegen karakter, maakt de Vlakte ook een gevaarlijke spot. Niet dat het hier ineens levensbedreigend hard breekt, maar het kan er fl ink stromen, er is veel vrachtverkeer en als het mis gaat ben je wel even zoet voor de redding nabij is. Juist die omstandigheden zorgen voor de kenmerkende saamhorigheid. Surfers en windsurfers genieten broederlijk van al het moois dat de Vlakte te bieden heeft en er heerst een bepaalde harmonie. De parkeerplaatsen staan vol met busjes en iedereen komt bij elkaar buurten. Een goede surfdag is voor de meeste surfers echt een dagje uit. Groepjes surfers staan verzameld rond de campers om te genieten van een bakkie en om verhalen en voorspellingen uit te wisselen. Hoewel die eensgezindheid typerend is voor de Vlakte, levert het geen localisme
op. Wanneer je voor het eerst op de Vlakte gaat surfen zul je versteld staan van het hartelijke ontvangst en de gastvrijheid op het land en in de line-up. Dat neemt overigens niet weg dat ook hier de gebruikelijke gedragscodes gelden. Snaken, indroppen en asociaal gedrag wordt ook hier niet op prijs gesteld en zonodig gecorrigeerd.

Klassieke line-up ergens in het najaar van 2004

Spots De Maasvlakte, in de huidige setup, kent een groot aantal surfspots. Vanaf de eerste tot en met de vierde trap, ligt de kust bezaaid met zandbanken die allemaal hun momenten kennen. Noordwest deining met een fl inke periode zorgt ook hier voor de beste omstandigheden. De meest gesurfte spot is de gravelparking. Om die te bereiken, moet je over een stuk onverharde wildernis rijden langs een motorcross- annex 4×4-terrein dat vooral in het weekend druk bezocht wordt. Het nadeel van deze spot is echter de openheid. De wind heeft vrij spel, wat met winderige dagen voor veel stroming en veel peddelwerk zorgt. Door de ligging van een duidelijke buitenbank en een goede zandbank op de inside is het kiezen van het juiste getij een absolute noodzaak. Heb je eenmaal het juiste moment gekozen dan kun je je opmaken voor een mooie sessie. Clean aflopende lijnen op de buitenste bank of krachtige brekende golven in de shorebreak staan garant voor klassieke omstandigheden. Op dagen met veel wind is er altijd nog De Blokken. Beschut tegen harde noordwesters heb je hier een van de weinige spots in Nederland die genoeg beschutting geeft om de dikke bakken die komen binnenrollen te surfen. De Blokken biedt naast beschutting nog een voordeel. Opgewarmd koelwater van de nabijgelegen industrie wordt hier de zee ingepompt wat voor een aangename temperatuur zorgt. Dit koelwater is overigens niet vervuild, het is alleen een aantal graden warmer dan het zeewater wat een aparte gewaarwording is. Stap hier het water in met al je rubber en je denkt voor een moment dat je in het buitenland bent. Peddel je wat verder naar buiten dan is het gedaan met die warmte, maar het maakt het net wat lekkerder om de eerste honderd meter in bijna tropisch water te peddelen.

        Jaarlijkse BBQ                                 Puur natuur. Foto:Nikaj Droop

Toekomst Wat de toekomst gaat brengen is onzeker. Zoals gezegd hebben de surfers zich georganiseerd in een stichting die de surfbelangen behartigt. Of het Rijk echter rekening wil houden met die belangen is de grote vraag. Toch blijven de locals positief. Ze zijn zich bewust van de dynamiek van de spot en kunnen niets anders dan hopen dat de toekomst goed zal uit pakken. Ze doen er in elk geval alles aan en weten zich door ervaringen in het verleden gesterkt in hun vertrouwen op nieuwe misschien nog wel betere surfspots.

 
MET DANK AAN: ALLARD PHEIFER, DIEDERIK LINDENBERGH, AUKE KOOPAL, PIETER REGEER EN KEES VELDKAMP

Wil je 6 surf mag. #1 ’07 thuis ontvangen? Bestel hem dan HIER in de Soulshop!

© 6 surf mag. 2007