Montezuma’s Revenge

Pleepapier stand-by

Montezuma’s Revenge, Delhi Belly, race, schijterij, buikloop, allemaal tot de verbeelding sprekende benamingen voor het meest voorkomende ongemak in de tropen en subtropen: (reizigers)diarree. Twintig tot vijftig procent van de reizigers naar Zuid- of Centraal-Amerika, Afrika of Azie valt ten prooi aan dit fenomeen. Meestal is dat gelijk aan het begin van je trip raak en duurt het ongemak slechts een paar dagen. Maar in sommige gevallen blijft het langer voortduren, of begint de ellende pas na thuiskomst. Men spreekt van reizigersdiarree wanneer je twee of meerdere keren per dag aan de dunne bent. In veel gevallen gaat het ook nog eens gepaard met buikkrampen en koorts. Hoewel niet geheel te voorkomen, zijn er een paar simpele regels om de kans op meervoudig toiletbezoek per uur of op een busrit met samengeknepen billen te voorkomen. 

Reizigersdiarree wordt veroorzaakt door microorganismen die de balans tussen absorptie en afgifte van water en zouten in de darm ontregelen. Deze verwekkers worden overgebracht door het inslikken van besmet voedsel of drinken. Dit gegeven resulteert in twee belangrijke praktische en preventieve regels. Ten eerste, weet wat je eet en doe alle nodige moeite om voedsel en dranken die mogelijk besmet zijn te mijden. Ten tweede, wees er zeker van dat je geen voedsel eet met mogelijk besmette handen. Was je handen zorgvuldig en droog ze goed af. Bestek en servies moeten ook schoon en droog zijn. Als je eetlust niet in toom te houden is wanneer je wordt geconfronteerd met mysterieuze, aromatische delicatessen, heb je een simpele keus: of je accepteert de risico’s van het tevreden stellen van je gastronomische nieuwsgierigheid, of je beoordeelt eerst wijs of de spijs veilig is en kiest wat anders wanneer het voorgeschotelde enigszins verdacht is.

Riskante etenswaren
Helaas ziet besmet eten er in de meeste gevallen niet anders uit dan gezond voedsel. Wel kan je er vanuit gaan dat voedsel dat langer dan vijftien minuten heeft gekookt op een temperatuur van honderd graden Celsius of hoger veilig is. Als het voedsel niet gelijk wordt gegeten moet het goed worden afgedekt tegen mogelijke bronnen van contaminatie en zo snel mogelijk worden afgekoeld. Bacterie- aantallen kunnen fenomenaal verdubbelen bij de juiste temperaturen, dit geldt voornamelijk bij kamertemperatuur in de tropen. In een koelkast is voedsel daarom langer houdbaar. Om kort te zijn, je wilt het liefst eten dat net gekookt is. Sommige etenswaren zijn riskanter dan andere. Schelpdieren bijvoorbeeld zijn vaak de bron van een flinke buikloop. Dit heeft te maken met het feit dat schelpdieren grote volumes water moet filteren voor hun voedsel. Wanneer de dieren gevangen worden in vervuild zeewater is de kans dat ze schadelijke microorganismen bevatten dus bijzonder groot. Groenten (niet of kort gekookt), salades en fruit vormen een groot risico. Het gebruik van menselijke uitwerpselen als bemesting is iets wat in ontwikkelingslanden veel voorkomt. Dit maakt het eten van salades en groenten zeer riskant, tenzij deze goed gewassen zijn met schoon water. Ook in gebieden waar menselijke ontlasting niet wordt gebruikt als bemesting, zijn groenten en fruit vaak bronnen van besmetting doordat zij tijdens transport, opslag en bereiding worden besmet. Fruit wat je zelf kan pellen en direct kan eten is over het algemeen zeer veilig. Vers gekookte rijst is over het algemeen veilig te eten. Echter, in vele landen en vooral in restaurants wordt rijst vaak als leftover even kort opgewarmd voor de volgende maaltijd. De Bacillus Cereus is een berucht beest(je) dat hitte-resistente sporen maakt die de eerste kook kunnen overleven. Als de rijst te lang staat, ontkiemen deze sporen in het lekkere kweekbadje, met als resultaat een fantastische schijt-cocktail. Ongepasteuriseerde melk en hiervan gemaakte yoghurt, kaas of ijs, moeten altijd worden vermeden. Niet zozeer omdat ze een primaire infectiebron vormen voor diarree, maar vooral omdat er vele andere zeer serieuze ziektes mee worden overgedragen, zoals listeriose en brucellose. Alcoholische dranken zijn niet, zoals vaak wordt gedacht, vanzelfsprekend gedesinfecteerd. Het hangt er natuurlijk vanaf hoe sterk jij je whiskey-cola drinkt, maar besmetting is ook via deze weg mogelijk. Hoe dan ook, alcohol heeft een sterk uitdrogend effect en kan bij excessief gebruik ook irritatie van de darmen geven. Drink dus zeker geen alcohol als je al aan de dunne bent! Water is essentieel voor onze overleving en we hebben er ongeveer twee en een halve liter per dag van nodig. In veel landen is schoon drinkwater niet vanzelfsprekend en dus is het drinkwater daar een reele besmettingshaard.

Let ook goed op met het gebruik van ijsklontjes want die worden meestal van (besmet) kraanwater gemaakt. Probeer tijdens het surfen in dubieus water ook zo min mogelijk water binnen te krijgen, anders ben je alsnog de klos. Koken, filtreren en chemische desinfectie, met chloor of jodium, zijn enkele methoden om veilig drinkwater te verkrijgen. Water of frisdrank uit een ongeopend flesje of blikje is over het algemeen veilig.

Medische hulp
Ben je eenmaal de sjaak dan is het goed om een aantal dingen te weten. In de meeste gevallen ben je er zonder medisch ingrijpen binnen 48 tot 72 uur vanaf. Meer heftige symptomen komen vaak voor bij kinderen, bejaarden of mensen die al ziek zijn. Blijft de ziekte langer aanhouden dan een dag of tien, of zit er bloed in je ontlasting, dan is het tijd voor een dokter. Rehydratie is het belangrijkste onderdeel van de behandeling, veel drinken dus. Uitdroging kan zelfs bij een milde vorm van diarree al optreden. Vergeet niet dat je in de tropen door transpiratie, zeker bij koorts, sowieso al veel vocht verliest. Tekenen van uitdroging zijn een droge tong, donkere urine en een snelle polsslag. Als er sprake is van deze klachten wordt geadviseerd medische hulp in te schakelen. Veel drinken en het gebruik ORS (orale rehydratie oplossing) zal in de meeste gevallen voldoende zijn. ORS is bij elke apotheek of reiswinkel te krijgen en bestaat uit een mix van suikers en zouten die je in water moet oplossen. Dit is ook makkelijk zelf te maken door zout en suiker in een verhouding van 1 op 8 in water op te lossen. Voor ORS of je eigen brouwsel geldt voor ieder toiletbezoek een minimale inname van een glas plus een glas per uur. Zorg natuurlijk wel voor schoon drinkwater!

Noodsituaties
Antibiotica is over het algemeen niet nodig omdat de diarree meestal binnen een aantal dagen vanzelf stopt. Bovendien hebben antibioticapillen vaak diarree als bijwerking en zijn zij niet effectief tegen virale diarreeverwekkers. Neem daarom nooit op eigen initiatief antibiotica. Met middelen als Norit en Immodium kun je de klachten bestrijden. Bedenk echter wel dat deze middelen de infectieduur kunnen verlengen. Dit omdat deze medicijnen deels de natuurlijke reactie van het lichaam om zich zo snel mogelijk te ontdoen van de infectie, diarree, tegengaan. Geadviseerd is enkel gebruik om korte ”noodsituaties” te doorstaan, zoals een vlieg- of busreis. Met een beetje gezond verstand en de nodige ervaring kun je de kans op diarree aanzienlijk verdunnen. Mocht je toch ten prooi vallen aan Montezuma’s revenge zorg dan in elk geval dat je schoon drinkwater en pleepapier stand-by hebt.