Mountainbiken in België: avontuur tussen historie en hoogtemeters
Mountainbiken in België – In de Belgische Oostkantons –dat is ruwweg het stukje België waar voornamelijk Duits wordt gesproken –wordt veel tijd en moeite gestoken in de aanleg van een mountainbike-infrastructuur. Als aanvulling op de bijna 180 kilometer lange route van de Stoneman Arduenna zijn afgelopen jaar negen nieuwe routes aangelegd. Ideaal voor een kort Ardennenavontuur om te mountainbiken in België. Van die routes hebben Arjan en Sebastiaan er een paar geprobeerd.
Toen ik afgelopen najaar op Netflix voor het eerst de serie Band of Brothers bekeek was ik zwaar onder de indruk. Deze serie volgt de lotgevallen van een groep Amerikaanse parachutisten, vanaf de landing in Normandië tot aan de verovering van Hitlers Adelaarsnest in de Beierse Alpen. Met name de afleveringen die plaatsvinden tijdens het Ardennenoffensief, de laatste grote poging van de Duitsers om de geallieerde opmars te stoppen, zijn me bijgebleven. Bizar, die Amerikaanse soldaten in hun schuttersputjes in wit besneeuwde Ardense bossen, met gebrek aan álles. Warme kleding, wapens, munitie, eten, drinken, medicijnen. En maar doorgaan, ondanks een spervuur van granaten dat onophoudelijk boven hun hoofden ontploft.
Ik moet er weer aan denken als ik op een sombere, koude dag in december met Sebastiaan door de Ardennen fiets en we in een donker bos een bord passeren waarop vermeld staat dat links en rechts van het pad nog schuttersputjes liggen die de Amerikanen in december 1944 gegraven hebben om zich te verweren tegen de oprukkende Duitsers. Het bord herinnert me eraan hoe goed ik het heb. Ja, het is met vijf graden niet bepaald warm en bovendien regent het. Maar ik heb een volle maag, ben gehuld in merinowol en Gore-Tex en niemand die op me schiet. Nee, dan die jonge Amerikaanse soldaten ten tijde van het Ardennenoffensief. Die lagen bij een temperatuur van min twintig in hun versleten zomerkloffie letterlijk te bevriezen in die putjes, terwijl de kogels over hun hoofden vlogen…
Nieuwe mtb-routes Oost-België
Andere tijden. En tegelijkertijd ook weer niet, want aan de rand van Europa liggen tegenwoordig ook weer jonge soldaten in schuttersputjes te vernikkelen. Maar goed, ik dwaal af, het moet in dit blad natuurlijk over mountainbiken gaan. En daarvoor zijn we gaan mountainbiken in België in de Oostkantons. Dat is ruwweg het deel van België waar voornamelijk Duits wordt gesproken, aan het juiste adres. Na het succes van de Stoneman Arduenna –sinds de opening in 2020 is deze mountainbikeroute al door ruim tienduizend mountainbikers gereden –hebben de toeristische autoriteiten van Oost-België afgelopen jaren gewerkt aan een verdere uitbreiding van de mountainbike-infrastructuur. Niet met nóg een benenkraker als de bijna 180 kilometer lange Stoneman-ronde, maar juist in de vorm van meer behapbare rondes met een lengte tussen 25 en 45 kilometer. Zeg maar routes die je prima in een middag kunt rijden, zónder dat je na afloop aan het zuurstof moet.
Europa heeft trouwens meebetaald. De nieuwe routes –het zijn er verspreid over de Oostkantons in totaal negen –zijn mede tot stand gekomen dankzij Leader, een Europees subsidieprogramma voor projecten op het platteland. Door Europa gesubsidieerde mountainbikeroutes? Dat klinkt gekker dan het is. Zo is bijvoorbeeld ook een aantal mtb-routes in ons eigen Flevoland uit het Europese Leader-potje gefinancierd. Dito voor een paar Zeeuwse mountainbikeroutes. En het zullen er vast nog meer zijn.
Mountainbiken in België – Proefrijden: Wolfsbusch-ronde en Schönberg-ronde
Sebastiaan en ik zijn voor een weekendje naar het zuiden gereden om twee van die routes te proberen: de Schönberg-ronde en de Wolfsbusch-ronde. Onze uitvalsbasis is het stadje Sankt Vith, van waaruit zes van de negen nieuwe routes goed aan te rijden zijn. Het startpunt van iedere route is een veilige, goed bereikbare parkeerplaats en dat is bij de Wolfsbusch-ronde, het eerste rondje dat we rijden, niet anders.
Dat startpunt is niet geheel toevallig ook een tussenstop van de Vennbahn, een tot toerfietsroute omgebouwd voormalig spoortracé. ‘s Zomers passeren hier dagelijks talloze toerfietsers, waarvan een flink aantal even aanschuift op het terras van het aanpalende café-restaurant Terminus. Maar op deze koude en natte decemberdag zijn zowel het terras als het fietspad leeg. Nou ja, op twee gekke Hollanders na dan…
Eenkleine twee kilometer volgen we het tracé van de Vennbahn, dan draaien we een landweg op en niet veel later bevinden we ons in een dicht bos. Of beter: hét bos. Want dit is het Wolfsbusch dat deze mountainbikeronde z’n naam gegeven heeft. Wolven vind je hier al meer dan honderd jaar niet meer, maar fraaie mountainbikepaden des te meer.
Mountainbiken in België – Keltische stenen
Zoals je ook vaak bij Nederlandse mountainbikeroutes ziet, loopt de Wolfsbusch-ronde niet dwars dóór het bos, maar beschrijft deze een slingerende lus langs de randen. Dat geeft de natuur in het centrum rust. Dat was overigens niet altijd zo, die rust, want in vroeger tijden werd het Wolfsbusch intensief geëxploiteerd. Niet alleen voor het winnen van hout, maar ook van steen voor de productie vanmolenstenen. Op diverse plekken tijdens het mountainbiken in België vind je nog oude groeves met onafgemaakte exemplaren. Plaatselijke historici schrijven deze toe aan de Romeinen of –nóg langer geleden –de Kelten.
Omdat de ronde langs de randen van het Wolfsbusch loopt is ie enorm gevarieerd, met afwisselend dichte bossen en open landschappen. En dat niet alleen: de route gaat tevens flink op en neer. Klimmetjes met meer dan honderd hoogtemeters aan één stuk zijn niet uitzonderlijk. Ook het totale aantal hoogtemeters mag er zijn: bijna 800 over een afstand van 35 kilometer. Daarnaast wisselt de ondergrond voortdurend. Grind, gras, grond, bladeren, keien.
De regen voegt daar extra uitdagingen aan toe. Alhoewel de grind-en grondpaden verrassend goed fietsbaar zijn, zuigen ze namelijk welals een malle. Als het pad omhoog gaat kan dat zomaar één of twee verzetten schelen, zóveel weerstand geeft de natte, zompige ondergrond. En dan zijn er nog de vele wortels. Als die nat zijn vragen ze zowel omlaag als omhoog om opperste concentratie en een nauwkeurige dosering van de trap-en remkracht. Maar zelfs dan winnen de wortels het regelmatig van de fietser.
Goudzoekers
We steken een paar keer via een smalle brug een snelstromende rivier over. Een blik op de kaart leert dat het telkens dezelfde is. De Amel, in het Frans Amblève genoemd, loopt namelijk in een grote lus om het Wolfschbusch heen. Het verhaal gaat dat in de tijd van de Romeinen in de Amel zóveel goud gevonden werd, dat de goudprijzen in Rome daalden.
Alhoewel de historiciteit van dit verhaal betwist wordt, was het wel de inspiratie voor de Duitse geoloog Julius Jung om in 1876 in de Amel op zoek te gaan naar goud. Toen hij inderdaad goud vond, brak er in Montenau een ware goudkoorts uit en stroomden gelukszoekers uit geheel Europa toe, met alle toestanden die daarbij horen: tentenkampen, cafés, bordelen en een vernietiging van natuur. De delvers gooiden in hun zoektocht naar goud namelijk letterlijk het landschap overhoop.
Goud wordt er inmiddels al meer dan honderd jaar niet gevonden, maar mocht je toch je geluk willen beproeven, dan kan dat in Montenau. Daar staat een gereconstrueerde goudspoelbak waarmee je tijdens het mountainbiken in België in het omliggende puin naar goud kunt zoeken. Wij zoeken ons geluk echter in andere zaken. Zoals de laatste klim vande Wolfsbusch-ronde, die over een technisch uitdagende pad naar een uitzichtpunt met de veelzeggende naam Am Stein voert. Eenmaal boven word je niet alleen beloond met een prachtig uitzicht, maar ook met een spannende afdaling. In ons geval zelfs een beetje te spannend. Als we boven zijn begint het namelijk te regenen, waardoor het steile, met keien en wortels bezaaide pad verandert in een zeepbaan. Oef!
Uiteraard overleven we de ‘zeepbaan’ van de Am Stein –je bent mountainbike-journalist of je bent het niet –en even later rollen we Montenau weer in. Bikes in de bus, regenkleding en modderschoenen in de vieze-spullen-krat en weer terug naar Sankt Vith voor een warme douche en een welverdiende maaltijd. Wat? Belgische frieten natuurlijk!
Mountainbiken in België – Schönberg-ronde
De Schönberg-ronde die we de tweede dag rijden is genoemd naar startplaats Schönberg, zo’n typisch langgerekt Ardennendorp, met een brug, een kerk, een marktpleintje en een rotonde. Ondanks dat de Ardennen al duizenden jaren bewoond worden, is maar weinig in Schönberg écht oud. Dat kan ook niet, want tijdens het Ardennenoffensief lag het dorp middenin de frontlinie en werd het nagenoeg geheel in puin geschoten. Bijna alles dat je ziet is dus van na de Tweede Wereldoorlog. Ook in de omgeving heeft de strijd tussen de Duitsers en Amerikanen nog steeds zichtbare sporen nagelaten. Als je er een beetje op let zie je overal resten van bomkraters, artilleriestellingen en schuttersputten.
Bij het mountainbiken in België is van even rustig warmrijden geen sprake, de route gaat gelijk omhoog, meer dan honderd hoogtemeters aan één stuk, met een stijgingspercentage van zo nu en dan meer dan tien procent. Pfff! Eenmaal boven glooit de route lekker op en neer, door bossen en velden, over onverharde bos-en veldwegen met zo nu en dan korte asfaltsecties. Na een kleine zeven kilometer fietsen, bij het plaatsje Herresbach, draait de lus weer richting Schönberg en begint een relaxte singletrack-afdaling die alles bij elkaar ruim vier kilometer lang is! Nou ja, relaxed: sommige secties langs de fraaie Weberbach liggen bezaaid met wortels en daar is het toch echt wel opletten geblazen.
Ardennen of Eiffel?
Ik raak altijd een beetje in de war in de Belgisch-Duitse grensregio. Aan de Duitse kant heten de heuvels Eifel, aan de Belgische kant worden ze Ardennen genoemd. Maar wie precies op de grens gaat staat, ziet geen verschil. En om het nog ingewikkelder te maken noemen de Duitstalige bewoners van de Belgische Oostkantons hun heuvels Belgische Eifel. Dus wat is het nou? Gelukkig weet Wikipedia raad: het is allemaal één pot nat, want of je nou Ardennen of Eifel zegt, alle heuvels behoren tot hetzelfde laaggebergte dat het Rijnlands Leisteenplateau wordt genoemd. Wat ik ook niet wist: het bij mountainbikers niet onbekende Duitse Sauerland maakteveneens deel uit van dit plateau, dat zo’n 400 miljoen jaar geleden gevormd werd.
Ander leuk weetje voor mountainbikers: de hoogste toppen van de Ardennen en de Eifel vind je precies in de Belgische Eifel. Een aantal komt boven de zeshonderd meter uit. Dat levert, voor wie daar van houdt, een flink aantal hoogte-en dieptemeters op om met de mountainbike te bedwingen.
Mountainbiken in België – Achtje rijden
Hierboven schreef ik dat de lus weer terugdraait richting Schönberg. Dat moet ik even uitleggen. De Schönberg-ronde is strikt genomen namelijk geen ronde, maar een acht. Je komt op een derde van de tocht dus weer terug in Schönberg. En om je scherp te houden gaat de route daar direct weer lang en gemeen steil omhoog, net als bij de start van het mountainbiken in België. Ik herken deze klim van de Stoneman Arduenna, die hier dezelfde route volgt. Toen waren het de eerste meters van de dag, aangezien ik in Schönberg overnacht had. Mijn fietsmaatje en ik hebben die klim toen stevig vervloekt. Nu zijn m’n benen gelukkig al wel warmgedraaid, wat een hoop scheelt. Schelden doe ik nu dus niet, maar het is en blijft een nare kuitenbijter, die klim, met stijgingspercentages tot meer dan dertien procent!
Eenmaal boven is het vervolg van de route een aaneenschakeling van afdalingen en beklimmingendoor voornamelijk dichte tot zeer dichte bossen. Op een gegeven moment heb ik echt geen idee meer waar ik ben. Zoveel bomen, het houdt niet op! Maar precies op dat moment worden we getrakteerd op de superleuke singletrack-afdaling naar Eiterbach. De dikkegrijns die na het afdalen van dit paadje op ons gezicht staat, trekt overigens snel weer weg. Direct na de afdaling volgt namelijk een klim van meer dan honderd hoogtemeters aan één stuk, over een afstand van nog geen kilometer. Oef!
Sigaar uit eigen doos
Na deze sigaar uit eigen doos dalen we weer af naar het Ourdal. Vanwaar de route vervolgens –hoe kan het ook anders –weer omhoog gaat. Maar we doen het graag, dat klimmen, vooral omdat deze laatste klim gewoon ook heel erg leuk is. Het pad is smal en loopt langs een steile en rotsachtige heuvelflank, waardoor je je bijna in de Alpen waant. Een leuke finale. Eenmaal boven verruilen we het bos voor weiland. In de verte ligt Schönberg, we zijn bijna rond. Om het af te maken begint het ook ineenste regenen. Vlak voor Schönberg heeft de route nog een smal paadje voor ons in petto, maar vanwege de regen slaan we dat even over en rollen we over de weg terug naar de bus. High five, wat is het heerlijk mountainbiken in België.
Een uur of anderhalf later zitten we fris gewassen in Il Vecchio Pozzo in Sankt Vith. Aan de verlichting mogen ze in deze pizzeria nog wel wat aandacht schenken, maar de pizza’s zijn echt top! En datzelfde geldt, zo concluderen we al smikkelend, voor de mountainbikeroutes die we de afgelopen twee dagen gereden hebben. Mountainbiken in België is in alle opzichten écht een andere beleving dan de Nederlandse routes, met meer hoogtemeters, meer variatie in ondergrond en meer uitdaging. Laat je door dat laatste overigens niet afschrikken, want je kunt de Wolfsbusch-en de Schönberg-ronde prima met een hardtail of –zoals wij –met een xc-fully rijden.
En dan is er nog de rust die op de routes heerst. Gedurende onze ritten zijn we géén ruiters, géén gravelbikers en géén hondenuitlaters tegengekomen. En slechts twee andere mountainbikers. Waarmee ik –het is ongelofelijk maar waar –bijna in botsing kwam. Kortom, Sebastiaan en ik gaan zéker nog eens terug naar Sankt Vith om te mountainbiken in België. Maar dan graag met een zonnetje, droge paden en wortels die niet ingesmeerd zijn met zeep…
Informatie mountainbikeroutes rond Sankt Vith in Oost-Belgie
Afhankelijk van waar je in Nederland woont moet je twee-tot ruim driehonderd kilometer rijden om de nieuwe mtb-rondes in Oost-België te kunnen fietsen. Aan minimaal één overnachting zit jedus wel vast, maar daar staan dan, als je het een beetje slim organiseert, twee fijne mountainbikedagen tegenover. ‘s Ochtends vroeg naar het zuiden rijden, een ronde rijden, lekker eten, slapen en dan de volgende dag fris en uitgeslapen een of twee andere rondes rijden. En dan aan het eind van de dag weer terug naar het noorden. Klinkt niet verkeerd, toch?
Slapen
Arjan en Sebastiaan hebben voor hun tripje het stadje Sankt Vith als uitvalsbasis gebruikt. Je vindt in Oost-België een groot aantalandere horecaondernemingen die zich specifiek richten op mountainbikers. Dat betekent niet alleen dat je er makkelijk kunt parkeren en dat je er veilig je bike kunt stallen, maar ook dat je er terecht kunt voor tips en routeadvies. Je vindt hier een overzicht van alle mtb-accommodaties.
Startlocaties
Alle rondes hebben één of meerdere startlocaties waar je je auto goed en veilig kunt parkeren. De officiële startlocatie van de de Wolfsbusch-ronde is de parkeerplaats bij de VVV van de gemeente Amel aan Am Bahnhof 29A in Montenau. Tegenover de VVV ligt café-restaurant Terminus, zodat je de rit kunt starten op een bodem van koffie en eindigen met een lekker Belgisch biertje. De startlocatie van de Schönberg-ronde is het Koning Boudewijnplein in Schönberg.
Mountainbikeverhuur
Lijkt het je leuk met vrienden een van de rondes te rijden, maar heeft niet iedereen een eigen mountainbike? Huren is dan een optie. In en vlakbij Malmédy, een kleine vijftien kilometer van uitvalsbasis Sankt Vith, vind je een tweetal mtb-verhuurstations.
Mtb-routes
De Wolfsbusch-ronde is zo’n 36 kilometer lang, de Schönberg-ronde zo’n 32 kilometer, met in beide gevallen een kleine 800 hoogtemeters. Wie dat te weinig vindt kan de tussenliggende Sankt Vith-ronde meepakken, waarmee het totaal op zo’n 100 kilometer en 2.100 hoogtemeters komt. Via ostbelgien.eu zijn alle routes te bekijken en (gratis) als gpx te downloaden. Of je volgt gewoon de routebordjes.
Tekst en foto’s: Arjan Kruik
Wil je meer van dit soort artikelen lezen en altijd up-to-date blijven? Abonneer je dan op UP/DOWN Mountainbike Magazine! Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws rondom mountainbiken? Volg ons op Instagram en Facebook. Ontdek hier meer interessante blogs vol inspiratie en tips! Daarnaast hebben we een productguide met meer dan 200 mountainbikes, waarbij je mountainbikes kunt vergelijken op basis van jouw criteria. Klik hier om een kijkje te nemen! Klik hier voor Up/Down #1 2025!
