Nazaré big wave surfen
Nog voor het eerste ligt aan de hemel verschijnt, gaat de wekker af. Ik strompel mijn bed uit in het stulpje van Hagenezen Sacha Bongaertz en Crispijn Hartzema in Nazaré. Terwijl ik koffiezet, komt Fabian Campangolo, zichtbaar vermoeid, de keuken in. Hij slaapt op de begane grond en heeft vannacht geen oog dicht gedaan door het donderende lawaai van de golven. “It’s big” mompelt hij.
Nazaré in Portugal stond tot niet heel lang geleden voornamelijk bekend als een badplaats waar stedelingen hun zonuurtjes doorbrengen. Een mooi, rustig dorpje bovenop een klif met prachtig uitzicht over de omgeving. Door de lokale Portugezen wordt er al jaren gesurft en gebodyboard, maar echte bekendheid kreeg het pas toen in 2010 big wave surfer Garrett McNamara werd uitgenodigd door bodyboarder Dino Casimiro. Bij het zien van de enorme golven, maakte Garrett er werk van en nog geen jaar later pakte hij het (toenmalige)wereldrecord voor de grootste golf ooit gereden: 23.77 meter.
Na de koffie is het tijd voor een surfcheck. In de fletse ochtendzon rijden we door het dorp. Schone was hangt aan de waslijnen tussen de blauwwitte huisjes, oude dames schuifelen door de straten op weg naar een kop espresso met pastel de nata. Even verderop dooft de welbekende vuurtoren haar licht. Bovenop de klif aangekomen kijken we naar de golven. Er staat een licht offshore briesje, de lucht kleurt paars in het ochtendgloren en de mistbanken, ontstaan door het opspattende water van de huizenhoge golven, creëren een mystieke vibe. Het big wave wereldje is klein dus je staat al snel schouder aan schouder met surflegendes als Kai Lenny, Nic von Rupp en Garrett McNamara de surf te checken. Wanneer de mist optrekt na weer een brute set is het oordeel unaniem: pakkies aan en gaan!
All-in
Sacha en Crispijn leerden elkaar kennen via een gemeenschappelijke vriend en bleken een fascinatie voor serieus grote golven te delen. Toen een intense storm zich aandiende op de Stille Oceaan besloten ze samen op trip te gaan naar Hawaii. Doel van de missie: Jaws, misschien wel de meest aansprekende big wave spot ter wereld, surfen. “Helaas scoorden we niet de allerbeste condities tijdens die trip”, vertelt Crispijn. “Maar we leerden elkaar beter kennen en begonnen plannen te maken. We wilden allebei vol voor big waves gaan en Nazaré leek een logische volgende stap.
In Hawaii legden we goede contacten om in Portugal voet aan de grond te krijgen.” Sacha had al de nodige tijd in Nazaré doorgebracht en wist dus welke uitdaging hun te wachten stond. “Om je in die scene te nestelen heb je sowieso spullen en een goede plek nodig. En dat kost wat.” Via hun in Hawaii opgedane contacten wisten ze een ruimte in de haven te bemachtigen en begonnen ze aan hun missie.
Towen
Big wave surfen is op te delen in peddelen en towen. Na een stormachtige opmars in de jaren 90, waarin golven werden gereden die tot dan toe onsurfbaar werden geacht, verloor tow surfen langzaam in aanzien. Het werd toch een beetje als ‘valsspelen’ beschouwd. Inmiddels zijn jetski’s (waterscooters) onlosmakelijk met big wave surfen verbonden. Ze bieden niet alleen een manier om grenzen te verleggen, maar bewijzen steevast hun waarde als het gaat om veiligheid. Of je nu peddelt, of met mechanische hulp in die golf komt, als je onderuit gaat en in een sketchy situatie terechtkomt, is een partner op een ski je lifeline.
Tegenwoordig is towen voor de dagen dat peddelen niet meer te doen is, of de golf simpelweg niet te pakken is zonder hulp. Sacha heeft het eigenlijk altijd vet gevonden. “Sinds ik Shane Dorian in de film In God’s Hands zag towen, wist ik dat ik het ook wilde proberen en het een logische stap in mijn ontwikkeling als surfer zou zijn. Zeker hier in Nazaré kan je vaak niet zonder ski, maar peddelen zal ik altijd het puurst blijven vinden.”
Om van scratch een big wave operatie op te tuigen moest er flink geïnvesteerd worden. Short boards, guns, tow boards, safety gear, waterscooter, impact vests, de lijst is lang. Maar met spullen alleen ben je er natuurlijk nog lang niet. Je moet het echt willen en er, naast geld, veel tijd en energie insteken. Bijna hun hele eerste seizoen in Nazaré, van november tot maart, stopten Sacha en Crispijn hun tijd in het selecteren van materiaal, keihard trainen en op elkaar ingespeeld raken. Als tow en safety partner moet je blindelings op elkaar kunnen rekenen. En dat kost tijd. Allereerst moesten ze leren omgaan met de ski. Ze hadden allebei weleens een rondje op zo’n ding gevaren met een leuke dame achterop, maar dit was andere koek.
Big wave training
Trainen dus en zorgen dat de tows en pick-ups routine werden. Daarnaast moest er gewekt worden aan de fysieke en mentale gesteldheid. Big wave surfen vraagt om grote ballen, een fit lijf en een kalme state of mind. Immense swells zijn niet alledaags, maar als ze binnenrollen wil je optimaal voorbereid zijn. Voor Crispijn en Sacha betekent dat in elk geval zoveel mogelijk surfen, liefst een paar uur per dag. Als er geen golven staan is het tijd voor de gym en het zwembad. Apnea training (kort door de bocht de kunst je adem zolang mogelijk in te houden) zoals dat in de free dive wereld beoefend wordt, biedt uitkomst.
Een free dive of statische training in het zwembad bereidt je echter niet voor op het geweld van een lange hold-down. Big wave surfers simuleren die inspanning bijvoorbeeld door met stenen over de zeebodem te lopen, of, in het geval van Sacha en Crispijn, elkaar onderwater in een zwembad goed door de mangel te halen.
Nieuwkomers in Nazaré
De surfwereld is er een met veel ongeschreven regels. Waar je bijvoorbeeld van de stijlpolitie geen boardshorts over je wetsuit mag dragen, is er dus ook de regel dat je op een break eigenlijk niet gaat towen als je nog gewoon kan peddelen. Op een gegeven moment komen echter die allergrootste dagen en moet je er staan. Sacha en Crispijn hebben dit netjes opgebouwd totdat ze comfortabel waren met de grootste dagen die Nazaré te bieden heeft. Je begint in Nazaré eigenlijk altijd ver van de kliffen, ergens bij de 5e piek, en werkt jezelf rustig naar de klif toe waar de grootste golven breken.
Naar de ‘1st peak’. Die eerste sessies werden ze door de andere tow teams nog sceptisch aangekeken: Twee onbekende rookies uit een land zonder serieuze golven. De reden voor die houding is te begrijpen: je bent namelijk niet alleen in het water en de teams zorgen voor elkaar, ook als het mis gaat. Als jij jezelf in de problemen werkt op een grote dag moeten zij je leven komen redden en zij verwachten hetzelfde van jou. Je moet je plekje dus verdienen in de line-up en als je iets fout doet, zorgt dit al snel voor de nodige wrijvingen en irritaties. Helemaal op de allergrootste dagen is de spanning om te snijden, iedereen is aan het ‘vechten’ voor de bom van de dag. Sacha en Crispijn zitten inmiddels in hun derde seizoen en voelen zich onderhand comfortabel in de line-up.
Ze mengen zich soms in het ‘gevecht’ op de eerste peak, er worden boards geleend van Andrew ‘Cotty’ Cotton en A-frames worden gesplit met Grant ‘Twiggy’ Baker.
Opbouwen
Serieuze big waves surfen is aan mij niet besteed. De kans om achterop een ski het geweld van dichtbij te ervaren was daarom uniek. Tijdens de Tow Surf Challenge zijn we met de jetski het water op gegaan en hebben we meesters als Kai Lenny en Lucas Chumbo van dichtbij aan het werk gezien. Het was een werkelijk onvergetelijke ervaring om die mannen te zien spelen met deze golven. Daarbuiten ronddobberen, te midden van al dat bewegende water, is ronduit intimiderend. Letterlijk bergen van water rollen door de line-up en breken met een onvoorstelbaar lawaai.
Ik was bang. Het feit dat ik ook mijn camera nog vast moest zien te houden, hielp ook niet. Ik was blij dat ik Crispijn als chauffeur had. Toen de wedstrijd over was, was het de beurt aan de rest van de surfers: “De opbouw en spanning die je een aantal dagen van tevoren voelt is altijd heel vet en het is altijd weer een enorme uitdaging om daar in het water te liggen” vertelt Sacha.
Om jezelf over de rand te gooien van een vijftien meter hoge golf vraagt dan ook om een speciaal soort mentaliteit. Sacha zegt een manier te hebben gevonden om zijn angst te omarmen. “Het belangrijkste van alles is eigenlijk je mentale staat. Ik probeer mezelf altijd een soort van ‘mega over-confident’ te maken en een extreme hoeveelheid stoke op te wekken zodat ik koste wat het kost de golf in probeer te komen. Als je dan een golf pakt en je een van de grootste golven van je leven rijdt geeft me dat zo veel meer voldoening dan mezelf op een slap, schouderhoog golfje voort te stampen. Wanneer je in het juiste ritme zit en een aantal bommen pakt, blijft de adrenaline en stoke zoveel langer hangen.”
Rust
Wie zich in Nazaré in dit soort golven waagt, betaalt onherroepelijk een keer de prijs. Je rust bewaren is de sleutel tot overleven. Sacha probeert, wanneer hij onderwater is, te vergeten dat hij naar boven moet. “Je moet jezelf overgeven aan de situatie. Als je onnodig gaat bewegen en stressen, verbrand je veel energie en verbruik je veel zuurstof.” Hij beschrijft zijn tijd onderwater als bijna spiritueel. Zijn heftigste ervaring was vorig jaar, in Nazaré. Hij ging peddelen met een opblaasbaar vest dat bedoeld is voor de tropen. Deze was (zonder dat hij dit door had) eigenlijk te klein voor over zijn winterpak, maar hij kon zich er prima in bewegen.
Eenmaal in de line-up wist hij een aantal goede golven te vinden Op een gegeven moment werd hij echter verrast door een enorme set. Omdat de hold-down nogal hevig was, besloot Sacha gelijk aan zijn opblaasbare vest te trekken, die zich direct opblies. Hij wist alleen niet dat het vest eigenlijk te hoog op zijn heupen zat waardoor het vol tegen zijn kin kwam te zitten. Normaliter kan je zo’n vest gelijk weer leeg laten lopen om niet als een strandbal door de impact zone te dobberen.
In dit geval lukte dat echter niet omdat zijn armen bekneld zaten. Golf na golf landde op zijn hoofd totdat hij bijna op de kant lag. Voordat hij echter weer op het strand stond, werd hij nog een paar keer de zee in gezogen voor nog een rondje wasmachine. Eenmaal op de kant trof ik een vermoeide, maar kalme Sacha, die rustig reflecteerde op het heftigste pak slaag wat hij ooit gehad had.
Toekomst
Sinds ze in Nazaré gesetteld zijn pushen Sacha en Crispijn zich meer en meer op de grote dagen. Wanneer de golven minder zijn peddelt Sacha vooral terwijl Crispijn graag zijn foil pakt. Ze zijn in elk geval altijd actief bezig in voorbereiding op de dag die onvermijdelijk gaat komen. Ik heb het geluk veel met de jongens op te trekken. In mijn ogen zijn ze een uniek duo dat de grenzen van de Nederlandse surfscene constant verlegt.
Ondertussen dromen de jongens al van nieuwe uitdagingen. “Ik wil graag zo goed mogelijk worden in grote barrels. Plekken als Teahupoo, Mavericks en Puerto Escondido. Die zou ik weer willen bezoeken om mezelf nog verder te pushen”, droomt Sacha hardop. En er is nog volop tijd om die ambities na te jagen. Crispijn: “In big waves zie je dat ervaring cruciaal is. Leeftijd is minder een belemmerende factor. Als je kijkt naar mannen als Peter Mel en Grant Baker, die inmiddels bijna 50 zijn, besef je dat er nog volop tijd is om te ontwikkelen.”
TEKST & BEELD WOUTER DE WOLF
Sacha en Crispijn worden ondersteund door mysticboarding
Voor meer golfsurf nieuws, Tips & Tricks, leesvoer en de laatste magazines kijk op Ridersguide.nl. Wil je altijd up-to-date blijven? Klik dan nu hier en word abonnee van SOUL Magazine en volg ons op Facebook en Instagram!