Knieklachten, pijn aan de knie

Knieklachten zijn met lage rug klachten, de meest voorkomende klachten bij wielrenners. Niet vreemd als je bedenkt dat dit gewricht bij de gemiddelde fietstocht zo’n 90 omwentelingen per minuut maakt. Dat zijn er 5400 per uur. Sportfysio Cyrille Lux van paramedisch-centrum Movero Vita laat zien wat wij dit ingewikkelde stukje lichaam kunnen aandoen.

Over het algemeen worden knieproblemen veroorzaakt door overbelasting: te veel fietsen en te weinig rust. De meeste klachten ontstaan vooral in het begin van het seizoen. Fanatiek trainen zonder je lichaam te laten wennen aan de actie is een killer voor de knie. Je lichaam is nog onvoldoende voorbereid op alle actie. En vooral de zwakkere schakels, zoals de knieën hebben daaronder te lijden. Hierom is het belangrijk je fietsroutine (tezamen met je spieren) rustig op te bouwen. Met voldoende regelmaat en genoeg rust.

word-abonnee/wielrenblad/

Fietsen lijkt redelijk knievriendelijk als je het vergelijkt met hardlopen. Fietsen gebeurt namelijk ‘onbelast’. Dat wil zeggen dat er geen druk van het lichaamsgewicht op de gewrichten ontstaat. Daar zit echter ook een nadeel aan: het lichaam kan onnauwkeurige coördinatie van de fietser slechter compenseren. Als je hardloopt merk je door de impact van de grond waarop je loopt dat het niet helemaal soepel gaat. Als je fiets heb je het minder snel door als je techniek te wensen overlaat en is het lastiger afwijkingen van je lichaam te corrigeren. Een goede fietstechniek en het juiste gebruik van je spieren is essentieel om je knieën te sparen.

In dit artikel zullen we eerst een aantal anatomische oorzaken voor knieklachten de revue laten passeren. Daarna gaan we kort in op de fasen die nodig zijn om de knieën te laten genezen. (We hebben het in dit artikel niet over knieklachten ten gevolge van een ongeluk of een valpartij.)

Beenlengteverschil en/of compensatiereactie van het lichaam

Een compensatiereactie van het lichaam kan komen door een beenafwijking, maar ook een probleem in de wervelkolom, bekken, heup, knie of voet. Een dergelijk probleem kan dan kan een correctie het beste via inlegzooltjes plaatsvinden. Door blokkades in de wervelkolom, het bekken, de heup, knie en voet kan het zijn dat het lichaam een andere houding gaat aannemen om deze blokkades te compenseren. Dan lijkt het of er bijvoorbeeld een beenlengteverschil is, maar in werkelijkheid is dit een compensatiereactie van het lichaam.

Te grote Q-hoek.

De Q-hoek (quadriceps-angle) is de hoek tussen een denkbeeldige rechte lijn van de knieschijf naar de aanhechting op het onderbeen en de lijn van de knieschijf naar het heupbeen. Deze mag bij mannen ongeveer 10 graden zijn en bij vrouwen ongeveer 20 graden. Bij vrouwen is de hoek van nature groter vanwege een breder bekken. Hoe groter de Q-hoek hoe meer de knieschijf de neiging heeft om naar de buitenkant van de knie te worden getrokken. Hierdoor kunnen klachten aan verschillende structuren in de knie ontstaan, zoals subluxatie. Dat betekent dat de knieschijf uit de kom van de knie schiet waardoor er klachten aan het kraakbeen aan de onderzijde van de knieschijf kunnen ontstaan. Dit veroorzaakt pijn en zwelling aan de knie.

knie - knieklachten - pijn aan de knie

De standsafwijkingen van de enkel en voet.

Door een aangeboren platvoet kun je pijn aan de buitenkant of binnenkant van de knie krijgen. Dit komt omdat de voet naar binnen kantelt tijdens belasting. Hierdoor krijg je rek op de structuren aan de binnenkant van de knie of druk aan de buitenkant. Dit probleem is makkelijk op te lossen door middel van een inlegzooltje.

correctie - knieklachten - pijn aan de knie

Nu we de belangrijkste oorzaken van de knieklachten hebben geïdentificeerd verleggen we de aandacht naar de klachten en pijn zelf. In de meeste gevallen zal het om knieklachten gaan die zonder trauma (schade als gevolg van een val of ongeluk) zijn ontstaan. Het zijn met name overbelastingsklachten die zich sluimerend manifesteren en die in het verloop van dagen of weken erger worden.

Pijn aan de voorkant van de knie: patellofemoraal pijnsyndroom

Dit is de meest voorkomende klacht die ontstaat door overbelasting. Er zijn een aantal oorzaken voor deze klacht. Zo kan een vergrote Q-hoek zorgen dat er een rek komt op de binnenkant van de kniebanden. Maar ook door beenlengteverschil en disbalans in kracht (=slechte coördinatie van de aanspanning van de verschillende spiergroepen) van de spieren rondom de heup/been en lage rug kan deze pijn worden veroorzaakt. Al deze anatomische factoren in combinatie met overbelasting kunnen voor problemen aan de voorzijde van de knie zorgen.

Springersknie: patella tendopathie

Een springersknie geeft klachten aan de pees van de knieschijf. De pijn is meestal gelokaliseerd aan de pees van de knieschijf en ook aan de aanhechting van de bovenbeenspieren aan de knieschijf. Deze klachten beginnen meestal ook sluimerend, dit bemoeilijkt het kordaat en tijdig identificeren van het probleem. Er kan sprake zijn van een ontsteking, maar ook slijtage van de pees kan een oorzaak zijn. Deze gevallen zijn alleen zichtbaar te maken met een MRI-scan of echo. De gangbare behandeling bij slijtage bestaat uit het opbouwen van kracht en uithoudingsvermogen van de pees. Hierdoor wordt deze sterker waardoor er minder of geen klachten meer optreden. Bij een ontsteking moet men eerst zorgen dat de ontstekingsreactie (zie schema onderaan artikel) verdwijnt. Hierna wordt hetzelfde oefenprogramma toegepast als bij slijtage.

jumpers-knee - knieklachten - pijn aan de knie

Peesproblemen van spieren aan de achterkant van de knie: biceps tendinopathie en popliteus tendinopathie

Deze twee sterke pezen, gelokaliseerd aan de achter/buitenkant van de knie, kunnen ook weer door overbelasting voor pijn zorgen (zie afbeelding). De klacht treedt met name op bij het buigen van de knieën. Hierdoor kan men pijnklachten krijgen aan de zijkant en achterkant van de knie.

back-of-knee - knieklachten - pijn aan de knieback-of-knee-2 knieklachten - pijn aan de knie

Lopersknie: iliotibiaal frictiesyndroom

Dit syndroom wordt gekenmerkt door pijn aan de buitenkant van de knie. Door disbalans in de kracht van de spieren in combinatie met de vele pedaalslagen schuurt de pees van de iliotibiale band over het bot dat aan de zijkant van het bovenbeen zit. Tussen de pees en het bot zit meestal een vetlichaam of slijmbeurs, deze kunnen gaan irriteren door het schuren van de pees over het bot.

knee-fixed - knieklachten - pijn aan de knie

Ontsteking van de kapselplooi: Plica-syndroom

De plica is een bindweefselstructuur aan de binnenkant van de knie. De plica kan gaan irriteren omdat het tijdens het buigen en strekken van de knie over het bot aan de binnenkant van de knie schuurt. Dit schuren wordt veroorzaakt door disbalans in spierkracht. Hierdoor krijgt men een ontsteking die gepaard gaat met pijn en zwelling.

knieklachten - pijn aan de knie

Pijn aan de binnenkant van de knie: pes anserinus tendinopathie

Dit is de aanhechting van drie spieren aan de binnenkant van de knie. Deze spieren zijn de m. semitendinosis, de m. gracilis en de m. sartorius. Wederom door disbalans in combinatie met de vele omwentelingen komt het tot wrijving van de pezen van bovenstaande spieren en het bot aan de buitenkant van de knie. Tussen de pees en het bot zit een slijmbeurs die gaat irritteren. Dit veroorzaakt weer pijn.

knieklachten - pijn aan de knie

Behandeling van knieklachten in drie fasen

Zoals je misschien hebt gemerkt is de knie een anatomisch ingewikkeld bouwwerk van Moeder natuur. Als je klachten aan de knie hebt is het verstandig om dit tijdig door een deskundige te laten onderzoeken. Te lang doorlopen met knieklachten kan achteraf veel spijt geven. Fysieke schade aan de knie kan in sommige gevallen betekenen dat er behalve pijnbestrijding en compensatie door spieren weinig aan te doen valt. Voorkomen is veel beter dan genezen. Schade aan de knie geneest niet makkelijk. Een fysio of orthopeed kan vaststellen of de klacht een anatomische oorzaak heeft of slechts een overbelastingsprobleem is. De specialist kan op basis van de klacht en het probleem een adequaat behandelschema gaan opstellen. Dit schema bestaat meestal uit de volgende onderdelen: het manipuleren (kraken) van gewrichten, masseren van spieren en krachttraining van de spieren.

De behandeling van knieklachten zijn vaak in drie fasen op te delen. De fasen lopen in elkaar over en elke fase bezit zijn eigen specifieke reacties. Het is belangrijk dat tijdens de behandeling rekening wordt gehouden in welke fase het genezingsproces zich bevindt. Vandaar dat elke gerespecteerde fysiotherapeut ook telkens goed naar de patiënt luistert en dit analyseert.

Fase 1: Ontstekingsfase

Dit is de eerste reactie van ons lichaam op weefselbeschadiging waarbij een aantal verschijnselen optreden zoals roodheid, zwelling, warmte en pijn. Deze fase duurt ongeveer 10 dagen. Deze onstekingsfase is de basis voor een optimale wondgenezing. Deze verschijnselen zul je moeten accepteren. Onze sportfysio raadt af om medicijnen

zoals onstekingsremmers te nemen. Deze hebben een negatieve invloed op de natuurlijke ontstekingsreactie. Wel kan men voor de pijn een paracetamol nemen, deze heeft namelijk geen negatieve invloed op de wondgenezing. Rust en de knie hoog houden is de belangrijkste interventie voor de eerste paar dagen.

Fase 2: Proliferatie- of regeneratiefase

Deze fase begint begint al na 1 tot 3 dagen na het letsel en duurt ongeveer 21 dagen. Deze fase wordt gekenmerkt doordat er stoffen vrijkomen die de wond repareren. Je kan weer langzaam beginnen met wandelen, fietsen en het doen van krachtoefeningen. Zorg wel dat je binnen de pijngrens blijft.

Fase 3: Remodellerings- of maturatiefase

In deze fase wordt het letsel verder hersteld en kan men het gewricht of de spier meer gaan belasten. Deze fase kan maanden tot jaren duren. De pijn zal niet langer een grote beperkende factor zijn. In deze fase kun je je trainingsarbeid gaan opbouwen tot aan het oude niveau. Belangrijk is dat je dit met beleid doet en dat je een goede fysiotherapeut hebt. Waak voor overbelasting en bouw de afstanden en de zwaarte van het parcours rustig uit. Belangrijk is ook dat je krachtoefeningen blijft doen en dat je deze intensiveert al naar gelang je conditie en klachten.

Onbalans van de spieren is een veelvoorkomende oorzaak van knieklachten. Kracht en coördinatietraining van de spieren rondom de heupen, benen en lage rug voorkomt klachten. De training hiervoor bestaat onder andere uit squats en dead-lifts. Voor meer informatie zie het artikel ‘Na de winterslaap fit terug op de fiets’ uit Wielrenblad #1.

Interessante artikelen voor jou:
Rugpijn, nekpijn of knie klachten tijdens het fietsen voorkomen!
‘Lage rugklachten tijden het wielrennen’
‘Rugklachten – fietsen met een pijnvrije rug’

Afstelling van de fiets

Terwijl je revalideert is het ook zinnig om een deskundige eens goed naar de afstelling van je fiets te laten kijken. Naast de anatomische oorzaken is ook de afstelling van je fiets namelijk van groot belang bij het voorkomen van knieklachten. Het goed afstellen van een fiets is een wetenschap op zich. Een belangrijke ook: een verkeerde zadelhoogte, pedaalafstelling en stuurhoogte kan gemakkelijk voor klachten in rug en knieën zorgen. Voor de juiste afstelling van een fiets op jouw lichaamsbouw kun je contact opnemen met een fietsenspeciaalzaak of een bedrijf dat gespecialiseerd is in fietsmetingen en optimale houding. Het is zonde als je fietsplezier moet lijden door vervelende pijntjes die voorkomen hadden kunnen worden. Voor meer info kijk ook eens op www.bikefitting.com.

Tekst: George Deswijzen

Het artikel is afkomstig uit Wielrenblad #2 2013. Wil je het gehele magazine op je gemak kunnen doorlezen, dan kun je deze bestellen via onze webshop. Of download het magazine online via onze Soul Kiosk App. Daarnaast kun je natuurlijk altijd voor het gemak abonnee worden, klik dan op de onderstaande banner en ontvang voortaan elk magazine thuis op je deurmat.

Wielrenblad_Bannertje

 van