PWA Turkmenistan: De meest bizarre locatie van de world tour ooit

Turkmenistan? Kun je daar windsurfen? Het land staat niet direct bekend als windsurfbestemming – paardrijden en worstelen zijn de lokale sporten – en toch werd er begin juli een PWA world cup georganiseerd: de Kaspische Zee als strijdtoneel voor de beste racers ter wereld.

Tekst: Mart Kuiperij / Beeld: John Carter & PWA

Vanachter het raam waar de visums worden uitgegeven kijkt hij me aan. Donker, pikzwart haar, forse wenkbrauwen, gladgeschoren, goud omlijst. Achter hem een groene vlag met daarop een strook tapijt met vijf verschillende motieven. Hij lijkt me niet onvriendelijk, een beetje vaderlijk wel. Hoşgeldiniz, staat er op het bordje van de beambte. Welkom in Turkmenistan. Ik wil een foto van maken maar de beveiliging loert, en ik heb het idee dat ik hem nog wel vaker tegen zal komen.

Turkmenistan. Veel weet ik niet van dit land, en wat ik weet komt van het internet. Gelegen in Azië, grenzend aan Kazachstan, Oezbekistan, Afghanistan, Iran en de Kaspische Zee. 488 duizend vierkante kilometer, net iets kleiner dan Spanje. Ruim 5 miljoen inwoners. Deel van de Sovjet-Unie tot deze in 1991 uit elkaar viel, daarna onafhankelijk verder, onder president Niazov die zichzelf uitriep tot president voor het leven en het land regeerde als een dictator (en de grote rijkdommen van het land benutte om overal grote marmeren gebouwen en gouden standbeelden van zichzelf neer te zetten). Na zijn dood in 2006 werden meerdere partijen toegestaan en nam vicepresident Gurbanguly Berdimuhamedow het roer over. Volgens Amnesty International op dezelfde voet. Dat land dus, dat als klap op de vuurpijl ook nog eens 177e staat op de lijst van persvrijheid (slechts gevolgd door Noord-Korea en Eritrea), is gastheer voor een PWA world cup. Is het kies om hier op uitnodiging heen te gaan? Mag ik onverbloemd berichten over wat ik meemaak? Goede vraag. Daar komen we later op terug. Eerst een stukje over hoe we er kwamen.

Na een flink aantal stempels in mijn paspoort mag ik doorlopen, de aankomsthal van Ashgabat International Airport in, waar achter een kansel volgeplakt met promostickers van het evenement Ahmet ons opwacht. Naast ons wordt een lading boardsbags uitgeladen, en zowel de kruiers als de locals weten niet zo goed wat ze ermee aan moeten. PWA-speaker en algehele praatjesmaker Roberto Hofmann weet het wel, en rent als een malle heen en weer. ‘Jep, deze hier zijn van Cyriel, die daar is van Pierre… allemaal tassen van de andere Frenchies. Ze zitten al een paar dagen zonder spullen, terwijl het net zo lekker waaide!’ Terwijl Ahmet hoofden telt, tassen verzamelt en ons zo goed en zo kwaad als het gaat probeert te informeren stoomt Roberto verder: ‘Hey man, we need a place to sleep, can you organise something? It would be really nice if we could relax somewhere until our next flight leaves. Yes? Come on guys, let’s go!’ Het is wat heftig om de half Duitser half Italiaan tekeer te horen gaan, zeker om 3 uur ’s nachts, maar hij krijgt het voor elkaar dat we een paar uur kunnen ‘rusten’ in de Polimeks campus, op een kleine tien minuten van het vliegveld, voordat we doorvliegen naar Türkmenbaşy en Awaza, onze eindbestemming en misschien wel de meest bizarre locatie ooit van de PWA world tour.

Over Türkmenbaşy lees ik dat het vroeger Krasnovodsk heette. De stad met 90 duizend inwoners kreeg zijn naam van de vorige president Niazov, die in 1993 de titel Türkmenbaşy of ‘Leider der Turkmenen’ aannam en gelijk ook maar een stad naar zichzelf vernoemde (oh, en een aantal vliegvelden, stations en zelfs een meteoriet). Het vliegveld van Türkmenbaşy is net als veel andere gebouwen in Turkmenistan een groot marmeren gebouw met veel groen, goud en zilver en opnieuw overal portretten van de president. De lokale dames, gekleed in jurken met kleurige motieven, vallen me op. Het zegt waarschijnlijk meer over mij dan over Turkmenistan, maar ik had wat ingetogenere kleding verwacht, ouderwetser en minder vrouwelijk. De meeste dames zijn driftig in de weer met hun smartphone, en houden duidelijk van glimmers: gouden oorbellen, kettingen en armbanden, steentjes op de schoenen. Veel van hen dragen bonte hoofddoeken, die overigens vooral modieus bedoeld lijken, echt verhullen doen ze niet.

Eenmaal buiten de aankomsthal stuiten we op een ongelooflijke leegte. Niet gek ook, we bevinden ons letterlijk in de woestijn. Vanuit het vliegveld loopt een zesbaansweg het niets in, terwijl op enorme LED-billboards een promofilmpje voor de world cup wordt afgespeeld. Er is niemand op straat en ook de flats die we in de verte zien staan lijken uitgestorven, het doet een beetje denken aan de Truman Show. Als we na twee uur eindelijk worden opgehaald, horen we waarom het zo stil op straat was. President Berdimuhamedow gaf acte de présence op de openingsceremonie van de world cup, en dan worden in de wijde omgeving alle wegen afgesloten.

Als we aankomen in Yelken Yacht Club worden de groene (!) lopers alweer opgerold. De president is weg, de wegen vrijgegeven. Van Casper Bouman hoor ik dat de windsurfers die ochtend een strak programma hadden. Netjes in het gelid voor de president, waarna er een show gegeven moest worden, inclusief windsurfperformance. Wat niet helpt is dat de helft van de riders aan de diarree is, waardoor ongeplande toiletbezoekjes onvermijdelijk zijn; iets wat op de zenuwen van de beveiligers werkt. Alles moet in het gareel, de president moet geïmponeerd worden en een haastig aansnellende windsurfer die zijn broek nog even netjes op moet trekken past niet in het plan. Als de handjes zijn geschud en er een groepsfoto is gemaakt begint de echte show. Jetski’s, wakeboarders, een waterskishowballet, gasten met water jetpacks die metershoge salto’s maken, het kan niet op. Als wij aankomen is dat alles al voorbij, we moeten het doen met de foto’s (toegegeven: die water jetpacks zien er wel vet uit).

Na een korte rondleiding door de luxe club tref ik de Nederlandse riders op het strand. Het is windstil, af en toe valt er zelfs een spatje regen. Niet wat ik verwachtte in een land met subtropisch woestijnklimaat. Een dag eerder stond er nog een 35 knopen sterke offshore wind, recht uit de woestijn (scheen wat zandig te zijn geweest), maar nu ligt het strand bezaaid met grote lappen van 9 meter plus. Slecht twee man hebben een veel kleiner zeil; het blijken de deelnemers uit Turkmenistan. Ze hebben een half jaar geleden leren surfen en staan met hun verouderde Aerotech- zeiltjes en boards met nose guards zomaar ineens tussen de big boys. Helaas slaan ze bij het zien van een memorecorder volledig dicht en raken de paar woorden die ze zeggen ‘lost in translation’, maar ze glunderen en lijken me behoorlijk trots hier deel van uit te maken.

Om het meeste van de omstandigheden te maken wordt besloten de skippersmeeting de volgende dag al om 6 uur ’s ochtends te houden, met de eerst mogelijke start om half 7. Terwijl de riders op één oor liggen, loop ik wat rond door het hotel. Bij de nachtclub (dj, lasershow, alles erop en eraan) word ik voorgesteld aan Hakan, een vijftigjarige werknemer van Polimeks, het constructiebedrijf achter de club en organisator van de world cup. We drinken een biertje en hij vertelt over de plannen van de regering en hoe de world cup hierin past. De president heeft een nieuw beleid uitgezet, waarin er gefocust wordt op drie pijlers: infrastructuur, onderwijs en sport.

De infrastructuur heb ik gezien (zie zesbaansweg en gloednieuw vliegveld), in het onderwijs zijn flinke hervormingen aan de gang en de sport moet hier op Awaza plaats gaan vinden. Het evenement blijkt bovendien een opmaat naar de Asian Games die in 2017 in Ashgabat gehouden worden, op een gigantisch olympisch complex dat door Polimeks gebouwd wordt. De club zelf is ook een goed voorbeeld van de nieuwe weg die Turkmenistan in wil slaan, aldus Hakan. Een stukje ‘social responsibility’, waarin het land wil laten zien dat het ook anders kan. In plaats van de aangrenzende hotels, kolossen van marmer, is dit resort inderdaad een stuk warmer en menselijker, met veel groen en natuurlijke materialen. Hakan onderstreept ook de maatschappelijke functie van club Yelken, met onder andere een kids club waar lokale jeugd kan leren windsurfen en zeilen. ‘Het is een verandering in denken, ook op het gebied van beleid vanuit de regering. Een paar jaar geleden was hier nog niks, nu staat er een mooie club en hebben we een evenement met 61 windsurfers uit de hele wereld, en pers uit Nederland, Italië, Oostenrijk, Engeland en Turkije. Er zijn dingen aan het veranderen in dit land.’ Moe van de reis en met een hoofd vol indrukken ga ik naar bed, het is laat en een paar uur later zullen we weten of de wind meespeelt met de mooie plannen van de regering.

Benieuwd naar de rest van het verhaal? Dit is een artikel uit Motion windsurf magazine 2014 #3. Mocht je dit magazine gemist hebben dan kun je deze bestellen in onze webshop of word voor het gemak meteen abonnee zodat je geen nummer meer hoeft te missen!