Rondje Achterhoek
“Ik zou morgen zo weer gaan!”, schreef Arjan in zijn reisverslag over de Trans-Achterhoek die hij in de nazomer van 2022 reed. Dat ‘morgen’ werd iets later, bijna twee jaar. Vorig jaar juni pakten hij en zijn fietsmaat Henk een paar verrassend zonnige dagen mee tijdens een driedaagse graveltocht door de Achterhoek. Het was wederom puur genieten.
Na onze geslaagde Trans-Achterhoek van Zutphen naar Winterswijk hebben Bas, Henk en ik direct trek in meer. “Gaan we snel weer doen!”, zo spreken we af. Maar omdat fietsmaatje Bas verhinderd is, neemt Herlinda, marketeer bij Achterhoek Toerisme en zelf fervent gravelbiker, zijn plaats in. Ze heeft een ronde van een kleine 250 kilometer voor ons uitgepijld, verdeeld over drie dagen. Zeg maar zo’n tachtig kilometer per dag. Ja, ik snap dat je dat weinig vindt. Maar omdat we tijdens het rijden ook nog de foto’s moeten maken die je bij dit verhaal ziet staan, leggen we die afstand niet bepaald snel af. Bovendien gaat het ons om het genieten van het fietsen, van de omgeving en van het gezelschap.
Etappe 1: van Broculo naar Braamt
We starten onze Achterhoekdriedaagse op camping Oetdoor, net even buiten Borculo. Een leuke plek; eigenaresse Manon heeft, zoals ze zelf zegt, “de Scandinavië-beleving naar de Achterhoek gehaald.” Bijna jammer om hier na een nachtje slapen alweer te vertrekken. Maar je rijdt een rondtocht of niet. Na het ontbijt sluit Herlinda aan. Getuige haar diepe zit en de souplesse waarmee ze de pedalen laat rondgaan, zit ze niet voor het eerst op een gravelbike. “Ik rij zo’n zesduizend kilometer paar jaar”, vertelt ze. Vandaar ook dat ze de route die we gaan rijden grotendeels zelf in Komoot heeft ingetekend; Herlinda kent de Achterhoek op haar duimpje. En dat voor iemand die geen local is. “Ik kom oorspronkelijk uit Bennekom”, horen we. “Via Haarlem en Amsterdam ben ik hier beland. Ja, voor de liefde. En nu ga ik hier echt nóóit meer weg.”
Eindelijk geen regen
Na weken en weken van bijna onafgebroken regen hebben wij prima weer. Maar het effect van al die neerslag is nog wel zichtbaar. Het water staat hoog en hetzelfde geldt voor het gras; door alle nattigheid hebben de boeren nog niet kunnen maaien. Dus nu de zon eindelijk schijnt haasten de boeren zich naar de velden. Dat betekent dat de geur van vers gemaaid gras alomtegenwoordig is. Lekker.
Een rondje van 250 kilometer krijg je natuurlijk nooit op de teller als het een strák rondje zou zijn. Maar geen zorgen, efficiënt van A naar B fietsen had niet Herlinda’s prioriteit toen ze de route uitzette. Maar wél het meepakken van zoveel mogelijk onverharde stroken. Wie vindt dat de verbinding tussen twee punten een rechte lijn moet zijn, kan dus beter ergens anders gaan fietsen, want onze route gaat echt álle kanten op.
Datzelfde geldt voor het soort wegen dat we onder onze wielen krijgen. Gravel, zand, blubber, klinkers, asfalt, betonplaten, houten planken, het rolt allemaal onder onze banden door.
Bijna perfect
Klinkt als een graveldroom die uitkomt. Bijna. Want tussen de plaatsen Barchem en Lochem rijden we niet óver, maar tússen de bekende plaatselijke bergen door: de Kale Berg, de Zwiepse Berg en de Lochemse Berg. Ís er een kans om in eigen land een paar hoogtemeters te verschalken, laten we die aan ons voorbijgaan… “Zou ik ook graag willen”, beaamt Herlinda als ik er een opmerking over maak. “Maar over die heuvels loopt geen doorgaande route. We zijn bij het uitzetten van routes afhankelijk van partijen als Natuurmonumenten, die aangeven waar wel en waar niet legaal gefietst mag worden.”
Ten zuiden van Doetinchem is het landschap veel meer open. Daardoor heeft de harde wind vrij spel. “Het coulisselandschap is hier grotendeels verdwenen”, legt Herlinda uit. “Fijn als je efficiënter wilt boeren, maar het mooie is er wel een beetje af.” We moeten het er maar mee doen. Met een straffe wind op kop trappen we in een treintje de laatste kilometers weg naar onze overnachtingsplaats, Avonturencamping Stroombroek in Braamt, waar we in een tent slapen. Dat wil zeggen, Henk en ik. Herlinda wordt door haar echtgenoot opgepikt. “Morgen moeten jullie het zonder mij doen,” zegt ze met enigszins spijt in haar stem, “dan heb ik een kantoordag. Maar overmorgen ben ik er weer bij!” Fijn Herlinda, we kijken er naar uit. Tot vrijdag!
Etappe 2: van Braamt naar Aalten
We rijden vandaag van Braamt naar Aalten. In een rechte lijn een afstand van ongeveer 25 kilometer, maar zoals wij rijden is het driedubbel zo lang. We fietsen namelijk in een lus rond het Montferland, het heuvelachtige gebied tussen Doetinchem en ‘s-Heerenberg. Serieuze heuvels, naar Nederlandse maatstaven. Het betreft een gletsjerstuwwal uit de voorlaatste ijstijd. De hoogste bult, de Hettenheuvel, is ruim negentig meter hoog. Dat klinkt goed, ware het niet dat ook hier, net als gisteren bij Lochem, de route niet óver, maar geheel lángs de heuvels loopt.
Jammer, maar geen dealbreaker, want mooi is het sowieso in het Montferland, met velden vol kleurige bloemen aan de voet van de heuvels en in het bos een weelderig tapijt van heuphoge varens. En qua klimmen komen we ook nog aan onze trekken. Omdat de ijstijdgletsjers geen benul hebben van landsgrenzen, gaat de Montferlandse stuwwal aan de andere kant van de A3, in Duitsland, gewoon verder. Ze noemen dat stuk stuwwal daar de Eltenberg en die komt daar tot een hoogte van ruim 82 meter. En zo moeten we ons lichtste verzet toch nog aanspreken. Om het goed te maken zelfs twee keer, want zo vaak gaat de route de Eltenberg op en af.
Burchten en Kerkenpaden
Na een koud voetenbad op de top van de berg rollen we völlig erholt Nederland weer in. Of meer precies: de grensplaats ‘s-Heerenberg, waar we stuiten op de gracht en de muren van Huis Bergh, het kasteel van de heren en graven Van den Bergh. Ik had er nog nooit van gehoord, maar Huis Bergh blijkt de grootste waterburcht van Nederland te zijn, met fundamenten die teruggaan tot 1250. Het is inmiddels lunchtijd, dus een prima moment om even op het terras neer te strijken. Vanwege het lekkere weer is het verleidelijk te blijven hangen, maar de plicht roept.
Als we na Zeddam het Montferland achter ons laten, betreden we weer het karakteristieke Achterhoekse coulisselandschap. De route voert nu over zogenaamde kerkenpaden. Deze ontstonden in de zeventiende eeuw, toen Achterhoekse katholieken hun inmiddels verboden geloof in het geheim moesten voortzetten in schuilkerken of in kerken over de grens. In de jaren negentig begonnen plaatselijke Achterhoekers zich over dit historische erfgoed te ontfermen, waardoor er inmiddels een heel netwerk aan goed onderhouden kerkenpaden ligt.
Omdat we iets te lang op het terras van Huis Bergh gezeten hebben, maken we wat extra tempo. Daardoor bereiken we toch nog eerder dan verwacht Camping Goorzicht, gelegen aan de rand van Aalten. Onze slaapplaats: een houten vat!
Etappe 3: van Aalten naar Borculo
De volgende morgen sluit Herlinda weer aan. “Ik heb de route gisteren nog even gefinetuned”, vertelt ze. We hebben er alle vertrouwen in. Er staat een dikke negentig kilometer op het programma, van Aalten naar Haarlo en vanaf daar via een ruime lus naar startplaats Borculo. We hebben er zin in; de zon schijnt, het ruikt nog steeds naar gras en de benen zijn goed, dus wat wil je nog meer?
Alhoewel niet te vergelijken met het Montferland of de bulten tussen Barchem en Lochem, is ook dit deel van de route allesbehalve vlak. Dat levert behalve fraaie uitzichten ook een lekker gevoel in de benen op. Je moet zeg maar nét iets meer je best doen. Nu Herlinda weer onze gids is, ligt het tempo flink hoger. Dat is ook wel nodig, want de vele toeristische stops drukken het gemiddelde. Koffie en taart bij de boer? Even stoppen. Het terrein van de beroemde Zwarte Cross? Ook even checken. De schans bij Lievelde uit de Tachtigjarige Oorlog? Wel bekijken natuurlijk. Een ondergrondse ruimte waarin gedurende de Tweede Wereldoorlog een neergestorte Britse piloot, twee Duitse deserteurs en twee Nederlandse werkweigeraars verstopt zaten? Dito.
Flamingo’s en mamils
Zo is het, als we nog niet eens halverwege de route door het dorpje Haarlo rijden en een leuk terras passeren, tóch nog weer later dan gepland. Wat te doen? Stoïcijns blijven doorrijden? Of even de tijd nemen voor een lunch? We kiezen voor het laatste. Het is vakantie, dus waarom zouden we ons haasten? Maar je kunt natuurlijk ook overdrijven. Omdat het zo gezellig is blijven we namelijk iets te lang hangen, waardoor we, om op een beetje acceptabel tijdstip het eindpunt te bereiken, de resterende kilometers uiteindelijk toch nog met een stevig tempo moeten afraffelen. Immers, we moeten vanavond ook nog terug naar huis. We spreken daarom af geen foto’s meer te maken, dat houdt te veel op.
Een belofte die ik overigens vrijwel direct weer breek als we even buiten Haarlo een groep vreemde vogels spotten in een zijarm van de Berkel. Als we stoppen om beter te kijken blijken het flamingo’s te zijn. Huh!? Als ik het later check, lees ik dat deze roze vogels afkomstig zijn uit Duitsland. Ze steken regelmatig de grens over om te foerageren. Over vreemde vogels gesproken… Als Henk een uur of twee later in z’n strakke lycra fietspak in volle vaart de Hambroekplas inrent, vinden de watervogels in de omgeving waarschijnlijk precies hetzelfde van hem. Laat ze maar denken, om een mooie rit af te sluiten is niets zo lekker als een frisse duik…
Reisinformatie achterhoek
Gravelbiken
Met z’n afwisselende coulisselandschap van bos, weilanden, houtwallen en beken is de Achterhoek bijna on-Nederlands kleinschalig. In de Achterhoek zijn meerdere gravelroutes ontwikkeld. Meer info vind je op gravelbikenindeachterhoek.nl.
Slapen
Je vindt in de Achterhoek ook een groot aantal horecaondernemingen die zich specifiek richten op gravelbikers. Op gravelbikenindeachterhoek.nl vind je een overzicht van alle accommodaties. Arjan en Henk hebben geslapen in een hutje bij Oetdoor in Haarlo, in een tent bij Avonturencamping Stroombroek in Braamt en in een houten ton op Camping Goorzicht in Aalten. https://outdoorachterhoek.nl/Overnachten-gravelbiken
Route rondje achterhoek
De Achterhoek-route die we voor dit verhaal gereden hebben vind je op onze Komoot-pagina. Het is géén vaste, gemarkeerde route, maar een combinatie van verschillende gravelbikeroutes die door Herlinda creatief aan elkaar zijn geplakt en aangepast. Je hebt dus een gps nodig om ’m te rijden. Méér kilometers rijden? Kan ook. Op gravelbikenindeachterhoek.nl vind je meerder routes en rondes, tot aan ruim driehonderd kilometer aan toe. https://outdoorachterhoek.nl/gravelroutes
Wil je meer van dit soort artikelen lezen en altijd up-to-date blijven? Abonneer je dan op SOUL Cycling Magazine! Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws rondom wielrenfietsen? Volg ons op Instagram en Facebook. Ontdek hier meer interessante blogs vol inspiratie en tips! Wil je het gehele Soul Cycling Magazine #3 2025 bestellen klik hier!
