15-12-2015 - Surfen, Nieuws

ScØren in Danmark

Twaalf jaar geleden verhuisde Vincent Bakker naar Denemarken. Geheel tegen zijn verwachting bleek zijn nieuwe thuishaven over een ongekend surfpotentieel te beschikken. Zeker nu geavanceerde wetsuittechnologie het mogelijk maakt ijskoude omstandigheden comfortabel te trotseren, valt er het nodige te ontdekken in het noorden. Een tipje van de sluier.

Tekst: Vincent Bakker Beeld: Vincent Bakker, Mark Wengler (Rip ‘n Snap) & René Brask

Oostzee, Østersøen, Östersjön of Baltic Sea, in verschillende talen de naam voor de zee ten oosten van Denemarken en Zweden. Om daar in vroeger tijden vanuit de Noordzee te komen, moest je via het Skagerak, door het Kattegat. Het Kattegat ontleent zijn naam dan ook aan Nederlandse zeelieden die op handelsreis waren en via dit water doorzeilden naar de Baltische landen Rusland en Finland. Het Kattegat was voor hen een soort van ‘kattenluik’ naar de Oostzee. Trechtervormig en gevaarlijk, een rotsachtige kust met stormachtig vaarwater en ondiepe riffen. Een dankbaar jachtgebied voor surfers ook. Heel veel is er nog niet bekend over dit gebied, maar via Facebook doen inmiddels genoeg geruchten de ronde over perfecte pointbreaks en goede swells die hun weg vinden naar de beschutte baaien.

scoren 4

Toen ik eind 2002 op het eiland Sjælland in Denemarken ging wonen, wist ik eigenlijk niet wat me te wachten stond. Goede windsurf omstandigheden? Ja, dat wist ik al wel. En hoge golven op bepaalde spots bij specifieke windrichtingen, dat wist ik ook. Maar surfen? Dat moest ik waarschijnlijk even een paar jaar aan de kapstok hangen. Dacht ik toen. Indertijd had ik nog geen idee of ik hier ’voorgoed’ zou blijven wonen, een optie die mijn vrouw en ik altijd open hielden. Inmiddels, twaalf jaar later, wil ik eigenlijk niet meer weg. En, iets wat ik nooit had durven dromen, ik surf nu meer dan ooit tevoren. Ik surf niet alleen veel, maar doe dat bovendien verassend vaak in hele mooie condities. Het eiland Sjælland en de nabijgelegen Zweedse provincie Skåne, leveren vaak golven op veelal perfekte gevormde pointbreaks. De kronkelende rotskust met baaien en beschutte points barsten van de potentie. Bijkomend voordeel is bovendien het bijna te verwaarlozen getijdenverschil. Een geschenk uit de hemel voor mensen zoals ik die naast het surfen nog een druk bestaan leiden met werk en gezin. In plaats van me druk maken over de juiste timing qua getij, is de enige vraag die me bezighoudt het al dan aanwezig zijn van golven. En als ik dan eens de hele dag de tijd heb, kan ik ook sessies maken van vijf uur, of meerdere sessies op een dag, waarbij wat het tij betreft de omstandigheden nagenoeg niet veranderen.

Wat wel voor haast zorgt en om een goede timing vraagt, is de aard van de swell. De fetch is beperkt dus goede golven komen en gaan snel, vergelijkbaar met de surf in Nederland. Voor goede pointbreak surf hoef je echter niet aan de oceaan te wonen. Natuurlijk, de golven ontstaan lokaal door harde wind, zeker op het Kattegat. Maar aan harde wind is rond deze breedtegraad (zelfde als Schotland) gelukkig geen gebrek. Het kan hier dagen achtereen hard waaien. In de zomer, wanneer de westnoordwesten wind waait -verantwoordelijk voor de beste golven- gaat dat bovendien vaak gepaard met zonnig weer dankzij het föhn-effect van de Noorse bergen. Op de Oostzee kunnen oostelijk winden ook dagen, soms wekenlang aanhouden. En ook oostenwind betekent, net als in Nederland, vaak zon. Maar het kan hier ook plensen hoor, laat dat gezegd zijn.

scoren2

In Nederland, en bij de westkust van Denemarken, denk je bij harde wind al gauw aan onshore en rommelige omstandigheden. En stroming, veel stroming. Hier is dat echter nauwelijks het geval. Wie een blik op de kaart werpt, ziet direct dat de kustlijn erg kronkelig is. De kustlijn is grillig en steil, zowel onder- als bovenwater. Die steile kliffen zorgen voor beschutting tegen de (cross-offshore)wind. Dat geeft niet alleen cleane omstandigheden, maar ook een beperkte stroming als gevolg van die wind. Door de steile kliffen en de abrupte drop in diepte slaan de golven ook nog eens vanuit diep water in één keer stuk op de ondiepe riffen wat voor krachtige golven zorgt. Anders dan bijvoorbeeld in Nederland, verliezen de golven geen power en hoogte op een rij buitenbanken, maar komen ze frontaal opzetten vanuit de diepte. Op veel spots is het zo’n 50 tot 75 meter diep tot vlak onder de kust. Ter vergelijking, in Nederland moet je bijna een kilometer de zee op, wil je dat soort dieptes zien. Soms nog wel meer. Aan de randvoorwaarden voor goede surf wordt dus ruimschoots voldaan, maar die grillige kustlijn en nauw luisterende omstandigheden vragen wel om kennis van de lokale condities om te scoren. Met een zeekaart en Google Earth kom je echter een heel eind. Zelfs na twaalf jaar ontdek ik nog nieuwe spots. Het search gevoel is hier springlevend!

Bij Scandinavië denk je niet direct aan goed surf, maar toch geloven veel mensen hun ogen niet wanneer ze de golven hier op een perfecte dag zien binnenrollen. Een binnenzee met pak hem beet 300 kilometer fetch klinkt natuurlijk ook niet veelbelovend. Wij Nederlanders weten echter wel beter. Harde zuidwesten wind geeft in Nederland op bepaalde spots ook binnen no time dikke bakken. Het verschil wordt hier echter gemaakt door de aanwezigheid van riffen, het diepe water tot vlak onder de kust en de beschutting van de kliffen. Op het Kattegat kunnen overigens, in bepaalde omstandigheden, ook zogenaamde ‘wrap-around’ swells voorkomen. Dat zijn swells die vanuit de Noordzee en Skagerak om de noordpunt van Denemarken draaien. Dit soort omstandigheden komen voornamelijk voor bij deining uit het westen tot noordwesten, soms zelfs op windstille dagen, wanneer de golven uit het 600 meter diepe Skagerak aan komen rollen.

Kattegat

Een gedetaileerde spotguide zou een te lange lijst worden, en daarbij wil ik je, mocht je deze omgeving willen uitchecken, ook je eigen searchbeleving niet ontnemen. Als gezegd ontdekken en mijn surfmaten en ik tot op de dag van vandaag nog altijd nieuwe spots. De beste spots in Zweden (Skåne) liggen ten noordwesten van de stad Helsingborg, op de schiereilanden Kullen en Bjäre Halvön. Die spots werken bij wind vanuit zuidwest tot noordwest, je vindt er zowel right- als lefthanders. Iets naar het noorden, bij het plaatsje Halmstad, vind je prachtige beschutte righthand pointbreaks. Hier heb je wel harde wind uit het noordwesten voor nodig. Ook op de noordkustvan Sjælland kun je leuke golven vinden. Naast riffen heb je hier ook beachbreaks die op de juiste dagen voor goede surf zorgen. Tussen Helsingør en Hornbæk lopen een aantal mooie peeling lefthanders. Goed in west- en westnoordwesten wind. Verder naar het westen kan het goed zijn bij (harde) zuidwesten- en westzuidwestenwind waar het dan cross-offshore waait.

scoren 5

Oostzee

Op Sjælland liggen de beste spots aan de Oostzee in de omgeving van Stevns (zuidoost Sjælland). Vooral in en rond het dorpje Rødvig met fantastische krijtrotsen en limestone riffen. Mijn favoriete spot op Sjælland ligt bij het gehucht Boesdal aan een oude verlaten kalksteengroeve, Kalkebrudet genaamd. Een leuke peeling lefthander die bij oosten-, oostzuidoosten- of zuidoostenwind werkt. In Zweden (Skåne) is voornamelijk de omgeving tussen Kivik in het noorden, en Brantevik/Skillinge in het zuiden interessant. Je kunt hier golven verwachten uit een breed spectrum, van noord, oost tot zuid. Echte glassy swells ontstaan na lokale wind uit het noordnoordoosten tot zuidoosten, of bij wind die verder op zee waait uit de genoemde richtingen.

Bornholm

Als je tijd, en geld (dure veerboot) over hebt, is het Deense eiland Bornholm echt een aanrader. Ik ben helemaal gek van dit eiland sinds ik er onlangs een weekendtripje naartoe maakte. Een waar paradijs. Een eiland dat bijna volledig bestaat uit rotskust met golven uit echt alle windrichtingen. De high-speed veerboot vaart vanuit de Zweedse plaats Ystad. Het eiland is klein dus kun je slagvaardig zijn ten op zichte van wind en golven. In een uur rij je het hele eiland rond. Tientallen supergoede spots en het aantal aktieve surfers is 1! Je kunt ook zonder auto naar Bornholm, de auto op het vaste laten staan is ca. 75% goedkoper. Check Bornholm Surf Farm op Facebook of via Google. Dit surfhostel is van die enige aktieve surfer op het eiland. Hij haalt je op van de veerboot en rijd je naar alle spots. Hij heeft erg veel inside knowledge en weet precies waar je zijn moet. Hele vette reefbreaks, en zelfs een groot aantal onvervalste slabs.

Algemene info

De veerboot van Helsingør naar Helsingborg doet er hooguit 20 minuten over. De haven ligt naast één van de mooiste kastelen van Europa: Kronborg Slot, waar William Shakespeare’s Hamlet zich afspeelt. Er is ook een brug naar Zweden, van Kopenhagen naar Malmö. De veerboot en brug zijn echter wel pittig geprijsd (locals hebben hier gelukkig kortingsabonnementen voor, wat dik 50% scheelt in prijs). Beide omgevingen zijn mooi, met veel natuur. De allerbeste surf is in Skåne, maar daarentegen heeft Sjælland meer te bieden vanuit sociaal cultureel oogpunt, met Kopenhagen als hoogtepunt. Desalniettemin heeft Sjælland ook spots die zeker de moeite waard zijn. In Skåne geldt overigens het ‘Allemandsret’, wat zoveel betekent als kamperen waar je wilt. Ideaal voor campertrips dus.

Qua golven en forecasts voor het Kattegat geldt: alles vanaf 1,5-2 meter significante golfhoogte heeft potentie. Op de Oostzee vanaf 1-1,5m.Voor wave- en windcharts check: ocean.dmi.dk. Verse updates iedere 6 uur, en ook deining is te zien, belangrijk voor de forecast voor de Oostzee.

Dit artikel is afkomstig uit 6|Surf #1 2014, deze is te bestellen in onze webshop. Je kunt voor het gemak ook abonnee worden zodat alle uitgaven voortaan op je deurmat belanden, waardoor je geen nummer meer hoeft te missen.

 van