Skiën in Schotland
Skiën in de Schotse Hooglanden
Ik sta in de toiletruimte van een pub in Glasgow mijn handen af te drogen wanneer een groep van vijf, gigantische, dronken, in kilts geklede, oorlogskreten slakende mannen binnen komt stormen. Ze horen bij het gezelschap van een rumoerige trouwpartij die de pub in beslag lijkt te hebben genomen. Ik heb geen idee of ze van elkaar houden, of op het punt staan elkaar te lijf te gaan, iets wat ze volgens mij zelf ook niet weten. Snel glip ik de ruimte uit, de mannen achterlatend om het uit te knuffelen, of te vechten.
Ik loop terug naar mijn tafel waar Chad Sayers, Forrest Coots en fotograaf Bruno Long naar een stel topografische kaarten van de Schotse Hooglanden zitten te turen. Het decor om ons heen, rauw als die is, verraadt onze ware missie. We zijn naar Schotland gekomen om te skiën, maar eerst is het tijd om een stout biertje weg tikken.
De volgende ochtend stappen we met lichtelijk wollige hoofden in een kleine huurauto. De auto zit tot de nok vol zit met ski’s, tourski’s, schoenen en ander materiaal. Kronkelende wegen leiden ons voorbij boerderijen en bossen terwijl de stad achter ons verdwijnt. Hoewel bossen, er zijn niet veel bomen in het landschap waar we doorheen rijden. De meeste zijn eeuwen geleden verdwenen als gevolg van het veranderende klimaat en menselijk wanbeheer. Degene die over zijn, staan in eenzame, willekeurige kluitjes. Vandaag de dag is slechts vier procent van Schotland bedekt met bomen, waardoor het winterse landschap oneindig lijkt. Maar dan breken de Hooglanden boven de skyline uit.
Geschiedenis van de hooglanden & Skiën in Schotland
In Schotland zijn 282 bergen hoger dan 900 meter, waaronder negen toppen van 1.200 meter. Ondanks dat ze millennia lang regen en harde wind te verduren hebben gehad, is de vulkanische oorsprong nog steeds duidelijk te zien. De indrukwekkende alpine kenmerken zijn eveneens terug te zien en prikkelen ons enthousiasme. Geografisch gezien liggen de Schotse Hooglanden bijna net zover naar het noorden als Juneau in Alaska. Gigantische winterstormen, waarvan sommige zo’n bak sneeuw opleveren dat de stoeltjesliften volledig begraven worden, komen dan ook zeker voor. In 2014 sneeuwde het 59 dagen achter elkaar, waarmee een nieuw Schots record werd gevestigd. Geloof het of niet, maar het is mogelijk om hier goed en serieus te skiën in Schotland!
Hoewel je het misschien niet zo één, twee, drie zou verwachten, gaat de geschiedenis van de Schotse Hooglanden terug naar enkele van de hoogste pieken van Europa: de Franse Alpen. De oorsprong van de geschiedenis van de Kelten, ligt in de middeleeuwen. Toen bezetten zij een groot deel van Frankrijk en Midden-Europa. Onderdeel van hun nomadische verleden omvat een periode in het Franse Bretagne. Daar heersten ooit de Galliërs en dus ook de Gallische taal. Een overblijfsel van deze tijd en de taal zijn terug te vinden in de volkstaal van de Schotse Hooglanden. Een berg wordt een ‘ben’ genoemd, een kreek is een ‘burn’ en een ‘glen’ is een vallei.
Met hart en ziel skiën in Schotland
Volgens sommigen is het epicentrum van het Schots freeriden te vinden in Glencoe Mountain Resort, onze eerste stop. Aan de voet van de berg glijden onze ski’s over Astro Turf naar de lift, die boven gras en sneeuw uitrijst naar een top van 900 meter. We cruisen langs schapen en hekken en maken gebruik van het terrein om te spelen op het lagere gedeelte van de berg.
Forrest en Chad achtervolgen elkaar op hoge snelheid over lange, brede, tussen grasrijke weiden gelegen pistes. Wat is het heerlijk om op deze plek buiten te mogen spelen en te ervaren hoe het hier is. Andy Meldrum, de eigenaar van Glencoe, is, wanneer we hem ontmoeten, druk bezig met de voorbereidingen voor het 1* Freeride World Tour evenement, genaamd de Coe Cup. Gezien de eeuwenoude, praktische ‘hands-on’ mentaliteit hier, is er niets ongebruikelijks aan dat de eigenaar hard mee werkt om zaken op de berg in orde te maken.
Cultureel centrum
“Ik zie mezelf als een bewaarder”, zegt Meldrum over de houding en sfeer waar deze plek en haar locals om bekend is. Daarna licht hij toe hoe hij het gebied op de eerste plaats ontwikkelt als cultureel centrum. Hier komen mensen bij elkaar om hun passie, om het leven te delen. Bij de Coe Cup kijken we onze ogen uit want er wordt een goed potje geskied. Doug Bryce, een bekende local die mee doet aan de wedstrijd, herkent Chad en Forrest en is royaal met zijn tips. Hij wijst ons op de Creise Ridge zodat we zelf wat bochten kunnen gaan maken. We hopen deze hartelijke kerel later die dag in de lodge weer te treffen voor een biertje.
We lopen langs de top van de sleeplift tussen de rotsen, over heidegras. Ons doel is de lijn die het dichtste bij het skigebied ligt, genaamd Clach Leathad, waar Forrest als eerste indropt. Een eerste sectie van zachte maar stabiele sneeuw zorgt voor een fatsoenlijke run en goede condities voor steep skiing blijken te volgen, dus we hiken de lijn meerdere keren. Wat is dit fijn! In de verte turend, lijkt het erop dat ons hoofddoel van deze reis, wanneer het weer goed blijft, slechts een dag of twee van ons vandaan is.
Verrassend
Die nacht verblijven we in de Glencoe Ski Club aan de Bridge of Orcy, 10 minuten rijden naar het zuiden. Het landschap ziet er op de een of andere manier bekend uit. Wat blijkt? Auteur Ian Fleming, de man achter James Bond, heeft zijn jeugd in deze buurt doorgebracht. Het landhuis van zijn familie diende als inspiratie voor het kindertehuis van Bond. Dir huis is te zien aan het einde van de film Skyfall uit 2012.
Tijdens het avondeten vertelt een roodharige local met een zwaar accent, genaamd Craig, hoe de skihut in 1966 is gebouwd met gestolen materialen van de scheepswerf uit Glasgow. Een enorme stalen I-balk die onhandig en een beetje verloren aan de achterkant van het gebouw uitsteekt onderschrijft de beperkte middelen van destijds: niemand had het materiaal om de balk te verkorten. Volledig in lokale stijl staat voor vanavond Haggis op het menu, bereid door onze gastheren. Eigenlijk is het gewoon Schotse worst: schapenresten gekookt in schapenmaag. Bruno neemt als eerste een hap en is verbaasd: “Het is eigenlijk heel goed!” Veel van het traditionele eten van Groot-Brittannië is ontstaan uit schaarste. Verspil niets was het devies, dus ook geen schapendarmen.
Braveheart
De volgende plek waar onze auto tot stilstand komt, is aan de voet van Aonach Mor Mountain. Een uur verderop is Fort William, een havenstad en het centrum van het Schotse bergbeklimmen. Op de parkeerplaats ontmoeten we Roger en Dave. Zij zijn hier omdat vandaag voor de eerste keer dit seizoen de Braveheart lift opengaat. Dit betekent dat je terug kunt komen van de ‘corries’ (bergkom) zonder te hoeven hiken. De mannen staan te trappelen van enthousiasme.
We volgen ze en zien Roger en Dave indroppen in de Easy Gully voor ons. Hun bochten zijn als een gids en laten ons zien waar de zachte sneeuw te vinden is. Forrest rijdt in de zon een spine af en je kunt niet anders dan blij worden als je dat ziet. De rest van ons volgt, terwijl we onderweg steile lijnen ontdekken die eindigen in een kom van goede sneeuw.
Beneden bij de lift ontmoet Chad nog een Roger. Maar deze Roger doet al ruim 40 jaar aan skiën in de Hooglanden van Schotland, al voor het skigebied officieel bestond. Hij vertelt dat hij samen met zijn zoon een zevendaagse ski traverse over de gehele Hooglanden heeft gedaan. “Ik ben in Noorwegen begonnen met skiën”, vertelt hij. “Ik zat bij de Koninklijke Mariniers. Toen liepen we naar boven om te kunnen skiën.” Dat naar boven lopen is iets wat hier niet echt veranderd is, overal zie je tourbindingen. Na nog een paar korte bootpack hikes en chutes, zijn Forrest en Chad voldaan voor vandaag. Maar ik besluit nog een keer naar boven te gaan voor een blik op Ben Nevis. Dit is de hoogste berg op de Britse eilanden, nu vanaf de andere kant van de vallei. De Ben Nevis is ons echte reisdoel en de hoofdprijs!
Slecht weer
We vertrekken vroeg de volgende ochtend. Ik neem de sleutel mee om de Charles Inglis Clark Hut te kunnen gebruiken als basis voor vandaag. De C.I.C.-hut bevindt zich aan de voet van ‘de Ben’. Mogelijk is het ook, wanneer er plek is, onze overnachtingsplaats. Gebouwd in 1928 als gedenkteken voor een verloren zoon in de Eerste Wereldoorlog, houdt de hut de geschiedenis van het Britse bergbeklimmen binnen haar muren. Ben Nevis was het oefenterrein van legendarische klimmers als Joe Simpson, de schrijver van Touching the Void.
Het is zo’n anderhalf uur lopen over een platgereden pad naar de hut, waarboven we een reeks 600 meter couloirs zien, vele gevuld met bootpacks, gezet door ijsklimmers. De top is vandaag omgeven door een laag wolkendek. Aan de rechterkant roepen de Castle en Number Five Gullies onze naam, maar we twijfelen over de sneeuwkwaliteit. Tower Gully is de volgende optie, tevens de hoogste van allemaal. Deze leidt tot het topplateau en naar de overblijfselen van een oud weerstation. Bij het naderen van de top zien we dat het druk is met ijsklimmers en dat het zicht slecht is. We laten het idee van het behalen van de top los en werken een kortere, steilere lijn af aan de linkerkant van de klimmers, die geweldig goede sneeuw blijkt te hebben en lekker uitdagend is.
The Ben
Na een off day met veel sneeuw en ons, als echte toeristen, te hebben ondergedompeld in het landschap, gaan we goed uitgerust en onder een blauwe hemel terug naar ‘de Ben’. De top is nu zichtbaar en Tower Gully is een go! De onderste helft van de berg voelt goed, maar we moeten onze crampons met punten aan de voorkant gebruiken, terwijl we ons achter verschillende groepen ijsklimmers begeven op de flanken van de couloir. We zien dat de sneeuw steeds steviger wordt en de klimmers om ons heen kijken verbaasd naar de ski’s op onze rug.
Eenmaal boven kijken we uit over het plateau dat zich zachtjes naar beneden slingert, naar de velden van de boeren. De spanning van de klim zakt gelijk weg. Verschillende klimmers stoppen om een praatje te maken. Op hun advies skiën we naar beneden via Coire Leis, de abseil-route. De sneeuw nodigt uit tot spelen en zwierige bochten en dankzij deugdelijk lokaal advies schrijven we één voor één de hoogste berg van Groot-Brittannië bij op ons lijstje.
Gracieus Skiën in Schotland
Verder naar het noorden bevindt zich Aviemore, een klassiek Hoogland bergdrop. Het beste skiën en skitouren van Schotland is in het nabijgelegen CairnGrom National Park te vinden, evenals in het skigebied met dezelfde naam. Helaas hebben hoge temperaturen ervoor gezorgd dat de backcountry van dit gebied in Schotland niet meer te skiën is. Maar het gebied zelf heeft nog steeds voldoende sneeuw bedekking en is goed te skiën.
Een kabelbaan neemt ons mee naar de top en we sluiten ons aan bij de Schotten die onder een stralende lucht in de sneeuw aan het spelen zijn. Terwijl we over de piste cruisen, wijst Forrest naar een man van in de 70 die prachtige bochten maakt naast de M-1 Poma lift. De man skiet, op materiaal van zeker 25 jaar oud, op een gracieuze manier waar velen van kunnen leren. Een levend bewijs van de diepe wortels van het skiën in Schotland en de passie van de locals voor de sport.
Forrest verklaart de hele week al niets anders te hebben gegeten dan ‘heet afval’, maar toch dineren we die avond in de Ski-ing Do Pub, een echte aprés-ski bar met een onvoorstelbaar decor. Onze culinaire ervaring tijdens deze reis is tot nog toe hoofdzakelijk gedicteerd door de beschikbaarheid van wat voor soort bier brouwsel dan ook, maar we realiseren ons dat de verdieping op het gebied van whisky nog ontbreekt…. Op de terugweg besluiten we dan ook te stoppen bij de meer dan tweehonderd jaar oude Dalwhinnie distilleerderij. Hier leren we van alles over veenmos, gist en klimaat, belangrijk voor het specifieke recept van Dalwhinnie. De distilleerderij is gemiddeld genomen de koudste plaats van Groot-Brittannië en heeft te maken met temperaturen vergelijkbaar met IJsland.
Sleutel tot geluk
Tegen de tijd dat we terug zijn bij onze vrienden in de Glencoe Ski Lodge, zit de stemming er goed in en is het weer eindelijk echt Schots geworden: het is winderig en koud. Maar de Glencoe locals zijn onverminderd enthousiast om te gaan skiën hier in Schotland. De authenticiteit, oprechtheid en passie van deze unieke cultuur is door gedrongen tot ons hart. Terwijl we afscheid nemen en ons op maken om huiswaarts te keren om poeder te jagen, is het besef sterker dan ooit dat leren houden van wat je hebt, de sleutel is tot geluk. Iets waar deze mensen ons hartstochtelijk in verslaan.
Voor we vanuit Edinburgh weer naar huis vliegen, heb ik genoeg tijd om de kleuren van mijn familie terug te vinden in de Scottish Register of Tartans (technisch gezien ben ik, dankzij mijn moeder, onderdeel van de Forbes Clan). Terwijl ik dit doe, dwalen mijn gedachten af naar de Glencoe Lodge en de dronken bruiloftsgasten in de pub in Glasgow, tien dagen geleden. Ik vraag me af van welke clan ze zijn. Waar ze vandaan komen… of ze ook skiën hier in Schotland en of we familie zijn.
Tekst: Matt Coté
Beeld: Bruno Long
Dit artikel ‘Skiën in Schotland‘ komt uit Soul Magazine #1 2020. Word abonnee van Soul Magazine zodat je het nieuwste magazine als eerste ontvangt en geen artikel hoeft te missen. Volg Soul Magazine op Facebook en Instagram!
