Wingfoilen in Brazilië: van Cumbuco tot Prea
Wingfoilen in Brazilië: al bijna twintig jaar reizen talloze kite- en windsurfers elk jaar naar Ceará in Noordoost-Brazilië om te profiteren van het warme weer en de harde wind. Waar de regio aanvankelijk voorbehouden was aan avonturiers, heeft Ceará zich inmiddels ontwikkeld tot een internationaal watersportbolwerk met net zoveel spots als kleding aan de waslijn. Fotograaf Axel Reese reisde af voor een spotcheck.
Woord: Axel Reese
Beeld: Richard Ström, Axel Reese
Het is november 2021 als ik vanaf Hamburg via Lissabon naar Fortaleza vlieg. Al in het vliegtuig is goed te zien dat de bestemming (Brazilië) een watersportparadijs is. T-shirts en jassen van de bekende surfmerken, zongebleekte haren en een opgewonden vibe die doet vermoeden dat het hier niet zomaar om een zonvakantie gaat. Bij aankomst in Fortaleza staan er twee extra medewerkers bij de overbagage om de vele boardbags van de band te laden. Ik tel 49 tassen, wat betekent dat zeker een kwart van het vliegtuig bestond uit surfers die of gaan wingfoilen in Brazilië of een andere watersport gaan beoefenen. Her en der spot ik gezichten die ik ken van de vele vorige keren dat ik hier was, meestal om windsurfactie te schieten. Dit jaar wordt de eerste keer dat ik me ga focussen op het wingfoilen. Hoe doen de spots die reeds talloze kiters en windsurfers aantrokken het bij deze nieuwe sport?
Cumbuco
Op mijn eerste reis naar Cumbuco twintig jaar geleden was er bijna geen toerisme. Inmiddels trekt het oord tienduizenden kitesurfers per jaar, die hier hun vakantie doorbrengen of het dorpje als startpunt gebruiken voor een reis verder naar het noorden. Je vindt in Cumbuco talloze pousada’s en hotels, evenals een paar restaurants en surfshops. In het weekend spelen er live bands voor de cafés en bars die uitnodigen tot dansen. Dit trekt ook steeds meer Brazilianen uit het nabijgelegen Fortaleza aan, die hier steeds vaker hun weekenden doorbrengen. Naast kitesurftoerisme is dit weekendtoerisme een steeds grotere factor aan het worden. Echt hinderlijk is het gelukkig nog niet, en tijdens het wingen of wingfoilen heb je geen last van mensen die caipirinha’s drinken!
Op een gemiddelde dag in november komt de wind sideshore van rechts met 15 knopen, om in de loop van de ochtend regelmatig toe te nemen tot ongeveer 20 knopen. In de middag zakt hij wat in – vooral in november en december, waar het op slechte dagen slechts 11 tot 15 knopen waait.
In de uren voorafgaand aan laagwater wordt het water steeds gladder, perfect voor onervaren wingfoilers of beginners. Rond dit getij is de kleine shorebreak nauwelijks hinderlijk te noemen, en de lange deining is ook voor beginners goed te doen.
Als het tij verandert, wordt het een ander verhaal. Dan wordt de shorebreak groter en de deining hoger. Wingfoilen is nu nog steeds mogelijk, maar vereist wat meer geduld bij het te water gaan en het op de foil komen. Bij hoogwater – afhankelijk van de deining – kan het opstappen problematisch zijn, en niet alleen voor beginners. Tip: houd de getijdenkalender in de gaten!
Een aanrader is een downwinder naar de Cauipe-lagune. Zorg er hierbij voor dat je wat geld op zak hebt voor een verfrissende kokosnoot, aangeboden door de lokale verkopers. De lagune zelf is overigens niet geschikt om te wingfoilen: de waterdiepte is slechts op enkele plaatsen voldoende voor een foil en er zijn hier ook veel kiters op het water. Tip: voor de terugweg naar Cumbuco kun je een van de vele buggy-taxi’s nemen.
Taiba
Vanaf Cumbuco rij je in een uurtje naar Taiba, een klein stadje met leuke golfjes, ook om te golfsurfen. Ter hoogte van het centrum vind je regelmatig lokale surfers op het water; dit is ook de spot waar lokale surfevenementen plaatsvinden. In het dorp waait de wind sideshore en breken redelijk grote, cleane golven.
De omstandigheden om te wingfoiling in Taiba zijn op z’n minst uitdagend te noemen. Zelfs in de uren rond eb is de shorebreak pittig, en niet zelden een aanslag op je materiaal; als je even niet oplet kan je foil zomaar in je wing belanden. Verder naar buiten zijn de golven goed om te rijden, maar alleen voor mensen met een hoger niveau.
Dichter bij de kust is wingfoilen helaas ook niet echt aan te raden. De wind is hier behoorlijk vlagerig omdat de kaap in het zuiden van het dorp te ver in de Atlantische Oceaan steekt. Voor ervaren wingers loont een wavesessie bij het restaurant Barraca in ‘Oud-Taiba’. Hier lopen de golven meer onshore ten opzichte van de wind en breken ze een stuk mooier. Wat zeg ik: er zitten regelmatig prachtige rollers tussen. Dat Taiba behalve prachtige golven ook prachtig zacht en diep zand heeft ondervinden we aan den lijve. We lopen meerdere malen vast met onze Volkswagen Amarok; het enige wat dan nog helpt is 60 tot 90 seconden de lucht uit alle vier de banden te laten lopen, het zand met blote armen en handen weg te scheppen en de auto er weer uit te duwen.
Louka Pitot, Franse kite- en wingpro: ‘Taiba heeft sideshore/side-onshore wind met shorebreak golven, wat wingfoilen een uitdaging maakt voor beginners en intermediates. Maar als je in Taiba eenmaal buiten bent, kun je je lol op. De wind is super, en je hebt de keuze uit de wat steilere golven langs de kant (vlagerig) of de langere deining verder op zee.
‘Een tip is de niet zo heel erg geheime ‘Secret Spot’. Hier is het veel aangenamer voor wingers van alle niveaus. Je kunt er starten in ondiep water en als je eenmaal buiten bent kun je kiezen welke golven je aandurft te rijden. Het is echt de perfecte locatie om vorderingen te maken met wingen, een aanrader! Gezellig is het er ook: de jongens van pousada Lineup zijn heel hartelijk en delen graag een sessie met je.’
Paracuru – Wingfoilen in Brazilië
Paracuru ligt op 75 minuten rijden ten noorden van Cumbuco. Als avontuurlijker alternatief kun je vanuit Taiba maximaal drie uur voor en na eb met een 4×4 via het strand, of via een dirtroad of binnendoorweg. Bij die laatste ben je een uurtje langer onderweg, maar zo zie je wel meteen wat van de omgeving.
Op deze door veel kitesurfers bezochte spot stond de afgelopen jaren een strapless kitesurfstation, maar ook zij gingen mee met deze nieuwe trend en zijn nu volledig gewisseld naar wingfoilen! In november waren hier tot vijftien wingfoilers tegelijk op het water, prima te doen en leuk om je ervaringen te delen met andere enthousiastelingen.
De spot ligt drie kilometer buiten de stad en biedt kabbelig water, maar ook golven die verder op het rif breken en misschien wel de grootste zijn in heel de regio. Op goede dagen met swell kunnen deze tot twee (in zeldzame gevallen drie) meter hoog zijn en mooi met de wind mee gereden worden. Helaas komen de golven niet perfect geordend binnen; naarmate het tij stijgt, wordt het water bij het rif wat meer choppy. De beste golven vind je bij vloed, hoewel ze bij eb wat cleaner breken. Het getij heeft ook invloed op de shorebreak. Twee uur voor en na hoogwater klapt deze behoorlijk lomp op de kant, zodat zelfs gevorderden er last van kunnen hebben. De wind is sideshore van rechts en is sterker dan in Cumbuco.
De barraca (Braziliaans voor hut of schuur, red.) direct aan de spot is het trefpunt voor watersporters. Hier eet je verse vis, drink je sterke caipirinha’s en vind je schaduw om even te pauzeren tussen de sessies. Kijk bij die sessies wel uit voor de visstokken aan de lijzijde van de spot. Deze scherpe stokken worden curral genoemd en dienen als fish traps: bij hoog water zwemmen de vissen tussen de palen, bij laag water kunnen ze niet meer weg en halen de vissers ze op. Ook is het bij laagwater oppassen voor rotsen net onder het oppervlak.
In het dorp zelf vind je een paar restaurants en cafés. Een bezoek aan de wekelijkse markt met veel groente, fruit en verse vis is de moeite waard en het aanbod aan pousada’s is goed. Ongeacht het getij kun je in de baai van Paracuru surfen en suppen.
Flecheiras – Wingsurfen in Brazilië
Flecheiras is een beetje uit de mode geraakt bij kitesurfers, maar kan een comeback maken door het wingfoilen, want in deze baai vind je bij laagwater goede freeridecondities. Het gemak van de entree in het water hangt af van de grootte van de shorebreak. In november waren er dagen dat de golven massaal op het strand beukten, wat de spot minder geschikt maakt voor beginners en intermediates. Als je eenmaal buiten bent, zijn de omstandigheden echter vrij eenvoudig, want ook verder van de kant staat er in de uren rond eb nauwelijks deining. Bij vloed is het een ander verhaal, dan maken de listige shorebreak en de vlagerige wind het starten en de eerste meters op het water geen pretje. Het was destijds ook de reden van de toenmalige beheerder van het surfstation in de baai van Flecheiras om een centrum in Embuaca te openen.
Fleicheiras telt een flink aantal leuke pousada’s, evenals het luxe Dayo Hotel in het centrum van de stad. Gastronomisch zit je hier ook goed, met een grote keus aan restaurants – denk verse vis, kreeft en langustines – direct aan het strand. Een echte aanrader is het Italiaanse restaurant Mediterraneo (@mediterraneo.flecheiras), gerund door een Zuid-Tiroolse dame.
Embuaca – Wingen Brazilië
Embuaca is nog relatief onbekend, maar daar zal de komende jaren zeker verandering in komen. Het dorpje ligt aan een kleine, ondiepe baai met aan de lijzijde afgemeerde vissersboten. Kinderen spelen op het strand en de dorpsgemeenschap brengt de middagen verzameld door aan het water; alles is hier heerlijk ontspannen. De golven zijn zeker niet de grootste van de regio, maar ze kunnen clean lopen en breken nog cleaner – in goede omstandigheden kunnen kitesurfers tot vier turns op één golf maken. De golven zijn ver buiten op te pikken en over langere afstanden te rijden, tussen de golven in is het water mooi vlak, ongeacht het getij. De makkelijkste entree maak je 100 meter verder upwind, waar de shorebreak wat kleiner is en de stroming minder sterk. Richting de loefzijde vind je een klein rif en de bekende stokken in het water, het strand is vrij van stenen. Hoewel kitesurfers de spot ook hebben ontdekt, is er altijd genoeg ruimte; tijdens onze dagen in Embuaca waren er tot drie wingers tegelijk op het water.
Dat er steeds meer surfers naar Embuaca komen is naast de goede omstandigheden op het water ook te danken aan de barraca die pal naast de spot ligt. Fernanda, Braziliaanse en gepassioneerd kiter, heeft haar zaakjes goed voor elkaar en zorgt met koele drankjes en kleine gerechtjes, leuke chillplekken en soms live muziek voor een goede sfeer die steeds meer mensen trekt. De dagverse vis en kreeften direct van de visser zijn verkrijgbaar in andere barraca’s, die ook op het strand liggen. Alleen al de heerlijke lokale gerechten zijn een bezoekje waard.
Icaraizinho – Wingen in Brazilië
Icaraizinho is een paradijselijk dorpje aan een prachtige, lange baai omringd door hoge palmbomen. Omdat de baai wordt omgeven door een beschermend rif is het water vlak en is er geen noemenswaardige shorebreak; perfect voor wingers van alle niveaus. Buiten lopen lange deiningsgolven waar je je als winger prima mee kunt vermaken en tussen mid en hoog tij genereert het rif zo nu en dan leuke golfjes. Aan de lijzijde van de baai zijn er iets hogere, ongeordende golven die zich eerder lenen voor kiten dan voor wingen. Voor beginners is de shape van de baai ideaal: zelfs als je helemaal downwind drijft kom je gewoon uit op het strand.
Je vindt verschillende pousada’s in Icaraizinho, zoals Hibisco, Casa Zulu en Villa Mango, die prachtig in het landschap zijn ingebed. Middenin de baai vind je Club Ventos, een goed startpunt om te (leren) wingen, en iets verder upwind bij sports pousada The Spot waait de wind side-/side-offshore, met leuke golfjes tot een meter hoog op het rif. Druk met wingers is het (nog) niet: in november spotten we er drie tegelijk op het water.
Bij eb is het belangrijk om te letten op ondiepten met rotsen in het water, maar ongeveer 2-3 uur voor en na vloed kun je kilometers upwind en ongeveer tweehonderd meter downwind varen zonder in contact te komen met de stenen. Verder staan ook hier weer visstokken in het water.
Op 20 minuten rijden landinwaarts van Icaraizinho vind je een grote lagune met glad water en genoeg diepte om te foilen. De wind komt over land en is daardoor iets vlagerig, maar je bent bijna gegarandeerd alleen op het water. Twintig minuten noordwaarts ligt de monding van de Moitas. Leuk per sup (vraag ernaar bij Club Ventos), en ook wingend goed te doen.
Icaraizinho is het verkleinwoord van Icarai, de eigenlijk naam van het dorpje. Het wordt ook wel Icarai di Amontada genoemd, vooral om het te onderscheiden van een andere Icarai, gelegen tussen Cumbuco en Fortaleza.
Prea – Wingfoilen in Brazilië
Op het water voor pousada Cabaré du Vento in Prea blaast wingfoilpro Wesley Brito ongeveer vijf tot zes uur per dag stoom af. Het kleine vissersdorpje ligt op iets meer dan twee uur rijden van Icaraizinho, 12 kilometer onder het bekende surfdorp Jericoacoara. De spot ligt aan de oostkant van het dorp, direct aan de Atlantische Oceaan. De entree in het water is eenvoudig; de kabbelgolfjes die het strand raken worden niet groot en zijn ook voor beginners goed te doen. Buiten worden de golven nauwelijks steiler of groter, ook niet bij hogere waterstanden. Wat wel een struikelblok kan zijn voor beginners is de wind. Met regelmatig tussen de 20-35 knopen zijn de omstandigheden behoorlijk sportief te noemen, iets waar Wesley duidelijk geen problemen mee heeft.
Wingfoilen in Brazilië Jericoacoara
Jericoacoara staat sinds begin deze eeuw vooral als windsurfparadijs te boek, maar de mellow golfjes lenen zich ook perfect om te wingfoilen. De laatste jaren is ‘Jeri’ behoorlijk veranderd, waarbij met name het sterk toegenomen Braziliaanse toerisme een rol heeft gespeeld. Er zijn nieuwe (luxe) hotels bijgekomen, er is een rooftop bar (Café Jeri) waar het elke avond feest is en de typische drankstalletjes staan ’s avonds niet meer alleen verspreid over de hoofdstraat, maar tot ver op het strand. Gelukkig is het al jaren niet toegestaan om met de auto door de zandstraatjes van het dorp te rijden, waardoor de flair van Jeri behouden is gebleven.
Bij de punt naast Club Ventos lopen de golven lang en geordend binnen. Naast de vele windsurfers zijn er inmiddels ook steeds meer wingfoilers op het water te vinden, die gebruikmaken van de golven bij de punt én de langlopende golven voor het grote duin verderop in de baai.
Het eerder genoemde surfstation Club Ventos wordt momenteel volledig gerenoveerd en gaat volgens eigenaar Fabio Nobre ‘6 sterren’ worden. Dat belooft wat, want ook de ‘oude’ club bood al het beste wingfoil-, windsurf- en SUP-materiaal van Jeri, evenals een lounge area en strandbar/restaurant. Perfect om even te pauzeren en bij te tanken, en ook voor niet-surfers een ideale plek om te chillen en de actie op het water van dichtbij gade te slaan.
Klimaat Brazilië
Met een lengte van bijna 600 kilometer is de kust van Ceará met zijn enorme duinen, steile kliffen, kokospalmen en zoetwaterlagunes een van de mooiste en langste van Brazilië. Het klimaat is warm en vochtig, met gemiddelde temperaturen van 26 tot 30 graden en een luchtvochtigheid van 80 procent. De watertemperaturen variëren tussen de 25 en 28 °C. Een lycra en short of bikini zijn dus voldoende. Van juni tot januari schijnt de zon elke dag, de meeste neerslag valt in de maanden maart, april en mei. Dan regent het een uur, soms vier uur, maar zelden de hele dag.
Wind in Brazilië
De wind in de Ceará-regio komt uit het zuidoosten en is daarom, afhankelijk van de spot, side- tot side-onshore en blaast het sterkst tijdens de middaguren. Van juli tot december blaast de wind met een waarschijnlijkheid van bijna 100 procent met windkracht vier of meer. Door lokale effecten waait het op de meeste spots echter veel harder dan vier Beaufort: de zandduinen in het achterland werken als een turbo en versnellen de passaat nog eens. Daarom waait het meestal het hardst in de middaguren en neemt de wind in de namiddag weer af. ’s Ochtends trekken er vaak wolkvelden langs de spots, en kan het zelfs een beetje regenen. Tot ongeveer 10 uur ’s ochtends is de wind daardoor nauwelijks te voorspellen.
Als je vanuit Cumbuco naar het noorden rijdt, neemt de wind normaal gesproken toe. Spots rond Paracuru hebben bijvoorbeeld een halve tot hele windkracht meer dan in Cumbuco. Vaar je in Cumbuco met een 5 meter wing, dan komt dit in Paracuru overeen met een 4,5; in wat ruigere omstandigheden. 300 kilometer verder naar het noorden in Prea en Jericoacoara kun je nog een krachtje meer toevoegen in vergelijking met Paracuru.
De wind is het sterkst in de maanden september en oktober, met een gemiddelde van 5 à 6 Beaufort in Cumbuco, 5-7 Bft in Paracuru en vaak nog meer in Jeri. Kleine wings (3,5/4,0) zijn daarom een must. Vanaf november wordt de wind zwakker en heb je groter materiaal nodig (4,5 tot 5,5 wings) om goed weg te komen.
Reizen naar Brazilië
Vliegen vanaf Amsterdam kan met KLM of TAP, beide met een tussenstop. Reken op vluchttijden van tussen de 12 en 16 uur. Tip: een verblijf van meerdere uren in Lissabon (TAP) kan worden gebruikt voor een rondleiding door het stadscentrum.
Vervoer
Wij hadden voor onze trip een huurauto via Jeff Stone (cumbuco-car-rental.com). Bij aankomst in Fortaleza stond Jeff, die goed Engels spreekt, bij de uitgang op ons te wachten. Een 4×4 kost tussen de 65-100 euro per dag, buggy’s en andere auto’s zijn ongeveer 15-50 euro per dag. Als alternatief kun je ook een shuttle boeken van het vliegveld naar de spot, of taxi’s/buggy’s van spot naar spot.
Surfshops en centra
Zorg ervoor dat je wat reservemateriaal en reparatiekitjes meeneemt voor je trip naar Brazilië, want surfwinkels of -stations zijn dun gezaaid in Ceará. Naast Club Ventos in Jericoacoara en Icaraizinho (clubventos.com) vind je in Paracuru het Wingfoil Center (@paracuruwingfoilcenter). Bij het Guajiru Kite Center (guajiru-kite-center-trairi.business.site) kun je wingfoilgear en andere accessoires kopen.
Criminaliteit
Tijdens het wingfoilen in Brazilië worden er keer op keer naar gevraagd, maar op onze tientallen reizen naar de kustplaatsen van de regio’s Ceará en Natal hebben we niets noemenswaardigs meegemaakt. Politiepatrouilles maken deel uit van het straatbeeld en dragen bij aan de veiligheid. In de stad Fortaleza is het een ander verhaal. Daar is, net als in andere grote steden in Brazilië, een verhoogd risico op criminaliteit (meer info hierover vind je op nederlandwereldwijd.nl).
Visum
Voor een verblijf van maximaal drie maanden is geen visum nodig, wel een paspoort dat nog minimaal zes maanden geldig is.
Tijdverschil
Fortaleza valt in tijdzone UTC -3. Tijdens onze zomertijd is het er 5 uur vroeger, bij wintertijd is het verschil 4 uur.
Voor meer Wingfoil nieuws, wingsurfen, Tips & Tricks, leesvoer en de laatste magazines kijk op Ridersguide.nl. Wil je altijd up-to-date blijven? Klik dan nu hier en word abonnee van Wingfoil magazine #1 en volg ons op Facebook en Instagram!
