Surfcity Scheveningen
Scheveningen kan met recht de titel Surfcity van Nederland claimen. Nergens in Nederland heeft de surfhype zulke vormen aangenomen als hier. De historie, de naamsbekendheid, de volle line-up, de locals, de shops en de surfscholen maken Scheveningen zonder twijfel tot ons vaderlandse surfmecca. Sinds de surfsport Nederland aandeed, is Scheveningen het kloppend hart geweest van de surfscene.
De explosieve groei vanaf de jaren negentig zette de spot definitief op de kaart als
de surfspot van Nederland. Of de lokale surfgemeenschap blij moet zijn met de eer als Surfcity te boek te staan, is echter de vraag. Crowds, shops, surfscholen en fotografen zorgen niet alleen voor een imago, exposure en bedrijvigheid, maar ook voor overvolle line-ups, ongelukken en ergernis.
Langs de gehele Nederlandse kust wordt gesurft. Domburg, de Maasvlakte, Hoek van Holland, Katwijk, Wijk aan Zee, Petten, Terschelling en Ameland hebben allemaal hun goede dagen, locals in de line-up en een hechte surfscene. Maar, als er één spot is die je als Surfcity van Nederland zou kunnen betitelen dan is het Scheveningen. Vraag een niet-surfer waar je in Nederland kan surfen en de kans is groot dat het antwoord Scheveningen
is. Stel dezelfde vraag aan een van onze surfende zuider- of oosterburen en de kans is groot dat je hetzelfde antwoord krijgt. Daar kan je je als niet-Scheveninger druk om maken; daar kan je je als Scheveninger druk om maken; dat kan je bullshit vinden;
dat kan je wellicht geen moer schelen, maar het is een feit. Of er nu golven staan of niet, in Scheveningen is surfen een intergraal onderdeel van het bestaan geworden. Scheveningen is een van de weinige plekken in Nederland waar je met je wetsuit aan en
je board onder je arm over straat kan zonder raar aangekeken te worden.
Historie Scheveningen heeft stevige surfroots. Het is niet de geboorteplek, maar vormt desondanks de bakermat van het surfen in Nederland. De Nederlandse surfgeschiedenis begon in de jaren dertig. In Noordwijk waagde Jan Coenraads Nederveen zich voor het eerst met plank in zee. Als lid van de Noordwijkse Zeilvereniging ging hij op dagen zonder wind, maar mét golven, aan de haal met een surfplank. Naast deze pionier is er weinig bekend over de Hollandse oorsprong. De eerste echte generatie surfers, die eind jaren zestig met de sport in aanraking kwam, bestond uit Scheveningers. Surfer van het eerste uur Go Klap weet nog als de dag van gisteren hoe hij in 1969 pal voor de Zeilvereniging van Scheveningen een jongen in de branding zag rommelen met een surfboard. Het bleek een Nederlander te zijn die naar Australië was geweest. Op de terugweg had hij een Bob Harbour-longboard meegenomen. Nadat hij een aantal maal voor de deur bezig was geweest, bood de zeilvereniging aan zijn board te stallen in het clubhuis. De eigenaar van het bewuste board was ineens verdwenen, maar het board stond er nog altijd. De zomer daarop besloten verschillende leden van de club het board eens te proberen. Go Klap was meteen verkocht.
Tijdens een watersportbeurs in Engeland bestelde Go bij de stand van ‘Tiki Surfboards’ zijn eigen polyesterboard. Begin jaren zeventig verhuisde de zeilvereniging naar het strand aan het Zwarte Pad. In die tijd leerde Go via een jongen in zijn straat, Arie Verbaan, Albert van Garderen, Jaap van der Toorn en Hans Schotten kennen. Zij surften toen ook al, maar vaak aan de zuidkant van de Scheveningse haven. Ook Jan Coenraads Nederveen, toen nog altijd actief, kwam regelmatig naar Scheveningen om te surfen. Het surfen zou zich in hoog tempo langs de Nederlandse kust verspreiden, maar Scheveningen was het startpunt. Zelfs Wijk aan Zee-pioniers als de gebroeders Visser
en Robby Buttner deden hun eerste Nederlandse surfervaringen op aan het Scheveningse strand.
Booming surfscene In de jaren zeventig was surfmateriaal schaars. Go Klap besloot zelf zijn surfspullen uit Engeland te gaan halen. De interesse van zijn vrienden en de al maar groeiende groep surfers zorgde ervoor dat Go uiteindelijk de eerste surfshop van Nederland begon. In Scheveningen uiteraard, waarmee hij de basis legde voor het huidige Scheveningse imago.
Scheveningen telt inmiddels meerdere surfshops. Die shops genieten een bekendheid die verder reikt dan Scheveningen zelf. Veel mensen die op zoek zijn naar een hippe surfshort of een paar trendy surfslippers reizen af naar Scheveningen voor de bewuste
aankoop. Er zijn tegenwoordig vier surfscholen die op een willekeurige zomerdag allemaal volgeboekt zijn. Het hart van de Holland Surfing Association is er gevestigd. Nederlands enige officieel geregistreerde shaper, Abezat, heeft er zijn werkplek.
Bovendien kent Scheveningen veel events en surftoerisme. Een weekend met goede golfvoorspellingen zorgt voor een bescheiden invasie van Duitsers die in volgeladen busjes aan het strand bivakkeren in de hoop golven te scoren die in hun vaderland niet
voorhanden zijn. Zelfs op dagen zonder golven is surfen niet uit het straatbeeld weg te denken. Vooral in de zomermaanden zie je langs de waterlijn her en der groepjes beginners die onder begeleiding van een instructeur de basis onder de knie proberen
te krijgen.
Badplaats en surfspot De grote populariteit die Scheveningen geniet, heeft het in grote mate te danken aan de locatie. Het ligt redelijk centraal in de Randstad, is goed aan te rijden en beschikt over een mooie boulevard. Het is ook die combinatie die
Scheveningen bij uitstek geschikt maakt voor evenementen. In de hoogtijdagen van het windsurfen was Scheveningen al gastheer voor de worldcup die door ruim honderdduizend mensen bezocht werd. Voor surfen is Nederland natuurlijk geen locatie
die internationale wedstrijden mogelijk maakt, maar voor nationale contests is het altijd een goede locatie gebleken.
Scheveningen is misschien niet de beste surfspot van Nederland. Op praktisch iedere dag is er ergens in Nederland wel een plek te vinden waar het op dat moment net even hoger, holler of mooier breekt. Scheveningen kent echter wel heel veel goede surfdagen per jaar. Dankzij de haven die Scheveningen opdeelt in een Noord- en Zuidstrand is er bijna altijd een plek te vinden met een beetje lijn waar je enigszins beschut ligt tegen de wind. Het grote scheepvaartverkeer dat die haven aandoet vraagt een diepe vaargeul wat de kracht van de golven weer ten goede komt. Kortom, Scheveningen is misschien niet de beste surfspot, maar wel een van de meest constante. Dat neemt overigens niet weg dat er dagen zijn dat Scheveningen wel meedingt voor de titel beste surfspot van Nederland. Zeker als de befaamde ‘superbank’ op Zuid zijn ding doet, breken er echt goede golven.
Het nadeel van die bank is echter de uiterst kleine take-off. Wat ons gelijk brengt bij het nadeel van Scheveningen en de keerzijde van de titel Surfcity: crowds.
Crowds en kuddegedrag De landelijke bekendheid die Scheveningen als surfspot geniet, heeft een grote aantrekkingskracht op massa’s beginnende surfers. Wanneer die beginners het surfen enigszins onder de knie hebben, realiseren ze zich al snel dat er veel meer surfpots te vinden zijn die ook goede golven hebben,maar zonder de enorme crowd. Mensen zijn kuddedieren en vooral beginners schijnen niet in te zien dat het delen van de line-up met nog ruim honderd andere surfers hun ontwikkeling als surfer beperkt. Afgaand op de drukte die je zelfs op dagen met belabberde omstandigheden in Scheveningen aantreft, lijkt de gemiddelde beginner te denken dat veel mensen in het water een indicatie is om juist daar te gaan surfen. Peddel honderd meter naar links of rechts om een piek voor jezelf te vinden en binnen een mum van tijd ben je weer omringd door een tiental andere surfers. Dat kuddegedrag zal ongetwijfeld te maken met onwetendheid. Bij gebrek aan kennis van zaken en eigen initiatief lijkt het een slimme zet om daar te gaan liggen waar iedereen ligt. Het zal daar tenslotte wel heel goed zijn. Zelfs surfers in het stadium van op hun knieën een golf pakken, die aan een schuimkraag al genoeg hebben, lijken altijd op zoek naar de topspot.
Haringpower De locals van Scheveningen hebben de ontwikkelingen over zich heen moeten laten komen. Dat ging niet altijd zonder slag of stoot. Vooral de surfexplosie begin jaren negentig leidde nog wel eens tot onvriendelijkheden en dubieus locals only gedrag. Scheveningen heeft, anders dan bijvoorbeeld Wijk, een grote groep echte locals. Jongens die er wonen, die er opgegroeid zijn en soms al van een volgende generatie surfers zijn. Het halve brandweerkorps ligt in het water en veel locals hebben hun roots in de traditionele Scheveningse visindustrie. Die grote groep toegewijde locals die elkaar pushen, staat ga rant voor een hoog surfniveau. Scheveningse surfers hebben het altijd goed gedaan tijdens de Hollandse surfcontests. Jongens als Victor van der Kleij, de gebroeders De Roode, Uiterwijk en Vrolijk, John van Haaften, Chris Pronk en Richard van Tol maakten jarenlang de dienst uit tijdens de wedstrijden. Ook nu heeft Scheveningen in bijvoorbeeld Michael Schmitz en Yannick de Jager twee jongens die bijna iedere contest die ze surfen op hun naam weten te zetten.
Het hoge surfniveau maakt het voor fotografen interessant om in Scheveningen op het strand of vanuit het water platen te schieten. Het logische gevolg daarvan is weer dat Scheveningen veel exposure in de Nederlandse bladen krijgt. Dankzij dat gegeven plukken de locals ook de vruchten van het te boek staan als Surfcity. De kans dat je als goede surfer opgemerkt wordt en zo een sponsor aan de haak slaat, is namelijk groot in Scheveningen. Wanneer je op een goede dag om je heen kijkt naar al die mensen met stickers en logo’s op hun board zou je haast denken dat iedereen die een bocht kan draaien een sponsor heeft, maar dat is wellicht ook te danken aan de groep posers die een hotspot als Scheveningen nu eenmaal aantrekt. Ondanks de almaar drukker wordende line-up pakken de echte locals nog altijd de meeste en beste golven en zo hoort het misschien ook wel. De drukte is onvermijdelijk gebleken en daar hebben ze zich bij neer moeten leggen. Niet altijd zonder tegenzin, maar de scherpe kantjes zijn er inmiddels wel vanaf. Ze zitten er tenslotte bovenop en hebben genoeg surfspots in de buurt om de drukte te ontvluchten.
Groei en chaos De surfhype zorgt niet alleen voor de nodige ergernis, het is soms ronduit gevaarlijk. Indroppen en snaken zijn vervelende dingen die onlosmakelijk met surfen verbonden zijn, maar in een line-up waar je al rail aan rail ligt kan het makkelijk tot ongelukken leiden. De kans dat je schade aan je board oploopt of overvaren wordt door iemand die zonder enige controle een golf af komt stuiteren, is aanzienlijk op een gemiddelde dag. Op een willekeurige zondagmiddag met redelijke surf gaan goede golven onbereden voorbij en ben je soms drukker met het ontwijken van andere surfers dan met surfen zelf. Dat gaat natuurlijk nergens over, maar het gebeurt vaak genoeg.
Met het naderen van de winter zal de drukte weer wat afnemen, maar de tijd van lege line-ups is hier definitief voorbij. Dat geldt overigens niet alleen voor Scheveningen. Op elke surfspot in Nederland zorgt het snel verspreidende surfvirus voor dezelfde problematiek. Zolang de surfhype aanhoudt, zullen de bekende surfspots overspoeld worden met surfers. En ondanks alle nadelen zal Scheveningen waarschijnlijk de populairste en drukste surfspot blijven. Terwijl de ene groep surfers zijn heil elders zoekt, blijft de instroom van nieuwe surfers de line-up verstoppen. Ondertussen blijft het surfniveau stijgen en zal Scheveningen leverancier van goede surfers en mooie foto’s blijven. Dat lijkt een feit. Hoewel soms tegen wil en dank, Scheveningen is Surfcity van Nederland.
Tekst: Martijn Boot Beeld: Ray Max (libertadproductions.com)