Vijftig graden steil skiën met Koen Bakkers

Winter 2016. Een winter met diepe kerven tot dan. Ik ben net terug van lange periodes in Nederland. Het ging niet goed met mijn moeder. In die winter overlijdt zij aan uitgezaaide kanker. Graag wil ik terug naar de bergen. Dit is voor mij de plaats om een eerste stap te zetten voor verwerking. Half maart keer ik terug. Bezig zijn in de bergen geeft een speciale vorm van energie. De leegte, de radiostilte en de vijftig graden steile wanden, het draagt bij aan een vorm van connectie. Het is goed zo, voel ik aan. Het geeft me vertrouwen in die onduidelijke tijd. Het is de planning om tot eind mei in de tourstand te blijven staan. Tijd, plaats en activiteit stemmen me goed.

Tekst en Beeld: Koen Bakkers

Het winterseizoen is een vast onderdeel van de jaarlijkse routine. Bewust heb ik gekozen om het leven anders in te richten. Weg uit de ‘omdat het zo moet, omdat het zo hoort’ van het thuisland en meer leven in het moment. Dichtbij natuur en bergen. Ieder jaar is ingericht met die terugkerende periode van zoals ik het noem, slow travel. In de eerste jaren word je door jezelf en extrinsieke factoren nog deels van je voetstuk gebracht vanwege de ietwat excentrieke vorm van levensinvulling. Die keus van geen vaste baan, geen gezin en het niet volgen van allerlei maatschappelijke verwachtingen. In de loop der jaren verdwijnt de lichte twijfel van destijds uit je systeem. Volharding van eigen diepe wensen blijkt uiteindelijk het fundament voor persoonlijke joie de vivre.
Vijftig graden steil skiën neemt blijvend de centrale plaats in. De freeride-skibeleving van het eerste uur is meer en meer verschoven naar skimountaineering en steep skiing. Het complete plaatje van voortbewegen buiten de gebaande paden voelt goed. Het skiën van vijftig graden steile lijnen is een waanzinnig gevoel. Niet langer is snelheid de sterke motivator, maar zwaartekracht. Welke ‘categorienaam’ het ook heeft, voor mij is het skiën.

Eigen keuze, maar nooit honderd procent controle

Voorjaar 2016: In de Alpen kies ik ervoor om mee te doen aan de Poederbaas-wedstrijd. Dat het hele wedstrijdgebeuren niet mijn ding is, dat weet ik. Zelf heb ik liever de regie in handen wat betreft een op te bouwen spanningsboog. De plek, de tijd en vorm bepalen dan de wijze waarop ik het skiën op dat moment benader.

Het gaat mis in de finalerun. Tijdens de run pas ik mijn originele route aan. Het parcours, met sastrugi (erosie van het sneeuwdek door wind) van één meter diepe geulen, zorgt dat ik overga op plan B. Na een kleine hop rij ik met te veel snelheid in de vallijn, het centre medical tegemoet stuiterend. Daar ga je dan: vol op je plaat, terwijl je direct doorhebt dat het goed mis is. In de slee afgevoerd naar het centre medical. De röntgenfoto toont aan dat het stuk bot waar de achillespeesaanhechting zich bevindt zo’n tien centimeter hoger zit dan zou moeten. In een roes als gevolg van morfine en ketamine word ik bevrijd van mijn skischoen. Trippend kerm ik het alsnog uit. De volgende etappe is het ziekenhuis in Moûtiers. De plaatselijke slager heeft nog tijd in de avondshift. Hij zet de hak weer rauw op zijn plaats. Drie schroeven en gips. Acht weken gips is het nieuws. Retour thuisland en dan verder zien. Game over.

De dromen van de tochten van het naseizoen zijn met deze val definitief voorbij. Een periode van acht weken gips is het begin. Er volgen nog twee operaties, periodes van wondherstel en zeven maanden van fysiotherapie. Een dergelijk voorval zet je weer terug in de realiteit. Wat gewoon was eerder, wordt moeizaam door lichamelijke beperking. In aanvulling op de fysiotherapie volg ik een zelfbedacht aangepast sportprogramma dat bijdraagt aan de revalidatie. Dat is de missie. Gezond van lijf en leden en terugkomen op het skiniveau waar ik ben uitgestapt.

Half maart 2016 rolde ik de penarie in. Pas aan het einde van dat jaar heb ik voldoende vertrouwen dat het goed gaat komen. Schoenen zijn alleen nog niet echt mijn vriend. Laat staan skischoenen. Bij Sportina laat ik een perfecte fit maken. Een testavond op de rolbaan geeft moed. Eind januari 2017 vertrek ik naar de Alpen. Het idee is om rustig op te bouwen en de voet te laten wennen aan de schoen en aan alle krachten die er vrijkomen bij skiën. De praktijktest. In die eerste periode start ik met kleine tours. Tweehonderd hoogtemeters is het hoogst haalbare. De nieuwe huid en de achillespees zeuren. De trekbeweging van de lat vraagt specifieke kracht juist op dat punt. Rustig aan kan ik dit gaan uitbouwen, zo blijkt. Vorm en vertrouwen komen langzaam terug.

Waar een wil is, is een…

Een maand later gaat het opnieuw goed mis. Met koude spieren maak ik een verkeerde inschatting van een gemiste contour in het terrein. Een noodstop met een indraaiend bovenlichaam tot gevolg. Zo val ik voorover. Het geluid en de serieuze pijn maken dat ik direct weet dat het mis is. Mijn linkerknie heeft een gedeeltelijk gescheurde voorste kruisband, zo luidt de diagnose. Ik voel me verzuurd en compleet terneergeslagen. In Nederland weer het fysiotraject in. Voor de knie kies ik een zogenaamde conservatieve benadering. Waarbij er eerst getraind wordt om te kijken wat er na circa drie tot vier maanden aan restinstabiliteit overblijft. Bij blijvende instabiliteit is opereren het volgende loket. De knie kan ik niet geheel strekken en
een kniebuiging van maximaal negentig graden graden is nog mogelijk. De dagen gaan voorbij met het opnieuw volgen van een fysiotraject. Er is een enorm sterk verlangen om terug te keren richting de bergen. Dit jaar nog. In overleg met de orthopeed en de fysiotherapeut kom ik op het idee van skitouren met een kniebrace. Met behulp van skitopo’s en foto’s probeer ik duidelijk te maken over welke vorm van skiën het dan eigenlijk gaat. Vijftig graden steil naar beneden en zo. De medici zien het met argusogen aan…

Mijn idee is om de conservatieve training te verplaatsen naar de bergen. Fysiotraining in de vorm van skitouren. Als het niet gaat dan keer ik direct terug. Qua tijd had ik nog tot mei vrij gepland voor een slow travel ski-avontuur. Retour, zeg ik.

Vijf weken na de gescheurde voorste kruisband, zit ik met wielrenfiets, fysio-items, skigear en kniebrace in de auto op weg richting Savoy. Op weg naar de conservatieve voorstekruisbandtraining, variant bergen. Touren voor die ene afdaling. Met mezelf heb ik de afspraak gemaakt dat ik rechts- omkeer ga, mocht het niet gaan. Bij de eerste ski-showdown merk ik dat het idee daadwerkelijk kan werken. Het touren voelt zeker. Skiën over een helling zonder hobbels en moeilijkheden, is te doen met de brace extreem aangesnoerd. Lopen door zachte sneeuw en skiën over natte pistes laat ik zo veel mogelijk voor wat het is. Een halve dag op de lat is het maximale dat ik aankan. Het is een begin. In combinatie met een divers sportprogramma ter plaatse bouw ik het skiën rustig uit. De complete wensfocus ligt op steil skiën en de tour ernaartoe. De weg die ik vorige jaren ben ingeslagen wil ik vervolgen. Met de wederopstanding van de achillespees – en met brace, in verband met instabiliteit van de knie.

Waar een deur sluit, opent zich een andere

We zitten midden in het na seizoen. April. Het ‘dikke lat’ freeride/freerando-programma is echt over. De zoektocht gaat naar hellingsgraad op alpinehoogte. Dagtochten en verblijven in hutten om de volgende dag verder te gaan. Het doet me goed. Ontdekken, trainen in een oogstrelende omgeving samen met veelal Tijn en Tim. Tachtig procent up/twintig procent down. Voor hen zit het winterseizoen er in die maand op. Andere agenda’s beginnen de overhand te nemen. Zelf heb ik andere ideeën. Het seizoen waar het bij mij nu echt om draait is daar. Met het hulpmiddel sta ik weer aardig op de lat. Meer alpine-ervaringen opdoen in steil terrein is mijn streven. Het skistation is inmiddels leeg en gesloten. Het regent flink en de skimissies vinden plaats rond de opklaringen. Met de auto naar een verlaten parkeerplaats en dan verder touren ‘ergens’ het terrein in. Enkele Franse skimaatjes zijn er nog. Mijn hart zegt dat ik hier nog dien te blijven plakken voor unfinished business – dikke flanken rijden. De eenzame regendagen in een afgesloten skistation brengen twijfel met zich mee. Mijn eigen ratio schippert met gedachten aan het thuisland. Voor de periode in Nederland ben ik opdrachten aan het opstarten. Op het zijspoor speelt het medische eindoordeel. Dat kan in een keer alle kaarten van tafel gooien. Opereren, met een revalidatie van zes tot negen maanden. Laat alles nog maar even wachten. De tourtrips zelf geven een heldere flow. De tijd tussendoor staat voor rust na de vele hoogtemeters en de nachtelijke vertrektijden. Overdag is er te veel zoninstraling op de flanken. Dit wil je voorkomen in verband met de veiligheid. Het thuisland kan wachten, eerst maar eens in deze staat herinneringen graveren op de harde schijf in je hoofd. Omdat het zo moet, omdat het zo hoort.

De dagen in het terrein geven voldoening. Met gebruik van het uitgebreide huttennetwerk in de Vanoise maken we veelal tweedaagse tours. De hutten zijn ‘hors service’, er is geen hutwaard aanwezig. Aangekomen bij een hut gaat de kachel aan, sneeuw wordt gesmolten en de meegebrachte proviand dient als avondmaal. De leegte in het terrein en de eenvoud in elke vrijwel lege hut is aangenaam. Zo nu en dan treffen we andere avonturiers die een dergelijke setting ook waarderen. De eenvoud stemt goed.

Focus in de leegte

Halverwege mei spreek ik met Cedric een meerdaags plan af. Chamonix is inmiddels het verblijfadres geworden. Er komt een opklaring aan van meerdere dagen. Op de bewolkte dag na de sneeuwval plannen we de approach naar de Argentière-hut. Idee is om drie dagen op hoogte te verblijven. Vanaf de hut sta je aan de basis van het Argentière Bassin. Een fameuze verzameling noordwanden met van links naar rechts Les Courtes, Les Droites en de Aiguille Verte. Skilijnen (of eigenlijk alpine klimwanden) van vijftig graden en meer in overvloed. In deze tijd van het jaar is er geen hond. Een enorm contrast met de periode dat het Grand Montets-netwerk van liften nog wel open is. De wanden zijn traditioneel ‘non lift access’. Via de liftverbinding knabbel je 1600 hoogtemeters af van de toegang naar de vallei. Met het zonnige weer in het vooruitzicht maken we een plan de campagne voor de eerste dag. Vroeg de wand in is een must.

Vanaf de hut vertrekken we in de nacht met de hoofdlamp op. Aan de overzijde van de vallei liggen de noord-reuzen. Qui Remue 5.3 is eerste keus.

Aangelijnd de bergshrund (gletsjerspleet onderaan de grote wand) over en vervolgens monotoon omhoog. Stijgijzers en pickels geven het gewenste vertrouwen in de wand. De hoogte en hellingsgraad nemen een loopje met fonkelende gedachten. Een ritmische diepe ademhaling zorgt voor vertrouwen en rust. De ambiance is waanzinnig. Geplakt aan de wand verandert nacht in dag. Het spel van licht om je heen motiveert om hoger te gaan.

Boven aangekomen is er de ‘step by step’ om veilig om te bouwen naar skistand. De aanzuigende kracht van de bodem is gigantisch. De eerste bocht is onder hoogspanning. De ondergrond is vijftig graden crust. Na een aantal vuige crust-bochten komt er meer jolijt in de ondergrond. Deze wordt grippy zacht. Bochten rijg ik rustig aaneen. Met korte momenten om de naderende sneeuwcondities op me in te laten werken. Het voelt onnatuurlijk goed. Op de snijrand van de comfortzone, daar zit het leven. De rijzende perceptie van het daadwerkelijk kunnen beklimmen en het kunnen skiën van dergelijke flanken is waanzinnig.

Gedurende het midweek verblijf in de hut volgen nog de Pointe Eales 5.3, en Courtes NE 5.2. Elke vroege ochtend een nieuwe lijn. Alle first tracks in zeer fijne condities. Na de laatste afdaling op de Courtes ben ik meer dan voldaan. In al mijn poriën voel ik dat het juist is. Het naseizoen brengt alpine-progressie en de bevestiging dat vasthouden aan eigen gevormde idealen loont.

Afsluiten op mijn manier

Een paar dagen later haak ik aan voor een laatste missie: Mallory 5.4. De noordwand-lijn die direct onder de cabine van de Aiguille de Midi ligt. De immer opererende bak blijft skiërs aantrekken in deze periode. De toegankelijkheid van wanden tot de Mallory slinkt aanzienlijk. Steep ski met lift access. De Mallory is dermate een klassieker dat eenmaal in de juiste omstandigheden het een vaste roedel aan geïnteresseerden aantrekt. Zoals gebruikelijk zijn het de locals die zich als eerste manifesteren op dergelijke hotspots. Dezelfde avond kun je de condities nagaan via de socialemediaposts van deze pro’s. Kennis delen 2.0. Na de sneeuwval van zeventig centimeter met windvlagen van tachtig kilometer per uur is een groep locals als eerste de uitdaging aangegaan. Voor niets en niemand bang en uiteraard op de hoogte van het spel dat ze aantreffen.

De opvolgende dag is het onze beurt. Vanaf de ijstunnel van de Midi duik je direct de noordwand in. Opwarmen van de spieren rond de knie is er zo niet echt bij. Samen met Guillaume, Thibault en Vartin ben ik op pad. Dijken van skiërs en dijken van alpineklimmers.

De Mallory is een aaneenschakeling van alpine-afdaaltechnieken afgewisseld met skistukken. Het terrein is bezaaid met rotsen, poeder en
ijs – in die volgorde. Dit alles onder een aangename hoek van vijftig graden. De crux-passages zijn ontdaan van sneeuw door de voorgangers. Vanwege de low tide zijn deze crux-passages direct het listigst. Je staat op ijs en sneeuw tussen rotsen. Door de routing over de noordwand is elke passage weer anders. Als voorbereiding heb ik talloze foto’s en filmpjes bekeken om de loop van de lijn te kunnen visualiseren. De heren zijn uiterst snel in de alpinetechnieken. Snelheid is veiligheid. Ooststukken op de wand worden aangevreten door de zon. In de wand wil je geen rots- of sneeuwval. Een team dat na ons start zorgt hier toch wel voor. Zelf doen we ook mee aan deze vorm van onveiligheid voor het team dat onder ons opereert. Sluff (losgetrapte sneeuw) buldert als een continue waterval van de wand. Geroep tussen de teams verklaart posities. Skier-bowlen is geen optie. Boven raast de Midi-bak over je heen. Eén keer krijg ik dat bewust mee, de rest van de tijd ben ik scherp bezig met de volgende passage. In een gefocuste roes ben ik afgedaald. Na de derde rappel weet ik dat er geen moeilijkheden meer passeren. De exit couloir in- en uitskiën. Na de Mallory ben ik leeg. Aan alles merk ik dat het winterboek met deze thriller ook is uitgelezen. Het winterseizoen is voor mij nu echt ten einde gekomen. Dankbaar voor dit laatste hoofdstuk.

Wanneer ik dit alles opschrijf ben ik terug in het regime van de fysiotherapeut in Nederland. Door het herstel van spierkracht en de gedane testen heb ik besloten om me niet te laten opereren. Met mijn knie in deze vorm ga ik de komende winter in. Mocht het toch niet goed aanvoelen dan ga ik alsnog onder het mes direct na de winter van 2017/2018.

Koen volgen tijdens zijn avonturen? Check z’n pagina op facebook @koenbakkers.skier.

Meer lezen?

Dit artikel is afkomstig uit White #1 van 2017. Dit nummer kunt u hier bestellen. Wil je niks meer missen op het gebied van skiën, word dan abonnee! Voor de laatste updates volg je ons op Facebook en Instagram! Ook zijn al onze magazines te vinden in de Soul Kiosk App, deze is te downloaden via de App Store en Google Play Store.

van