Wel of geen helm dragen?

Wel of geen helm? Een vraag die we onszelf al twintig jaar lang stellen. Het is geen hogere wiskunde: als je valt dan voelt het (ervoor én erna) beter mét helm. Maar hoe groot is dat verschil eigenlijk? En wat is het effect van een klap op je kop, een lichte hersenschudding en knock-out gaan? En dan niet alleen op korte termijn, maar bijvoorbeeld ook over twintig jaar?

Het zijn vragen die de afgelopen paar jaar steeds meer aandacht kregen, niet alleen onder snowboarders, maar onder álle sporters. De reden? Helaas, maar waar: de negatieve effecten van een val die pas achteraf aan het licht komen. Zonder dat het commercieel aantrekkelijk, spannend of stoer is om over te spreken, maar waar de dood opeens akelig dichtbij komt.

Vallen en opstaan hoort er bij, pro of beginner, bij een wedstrijd of gewoon tijdens je laatste afdaling. Elke snowboarder kent die harde ijsplaten wel. Stel je eens voor: een medium kicker, ijzige landing, nul kantengrip. Je maakt een smakker en klapt zo met je hoofd op dat duivelse ijs.

Zelfs met helm kun je nog maandenlang last hebben van de gevolgen. Het is bijvoorbeeld niet onwaarschijnlijk dat je nauwelijks licht kan verdragen, achter de computer kan zitten of jezelf nog vol kan concentreren op een simpele taak. Zo’n situatie is geen uitzondering en een harde klap is niet de enige manier waarop blijvend hersenletsel kan ontstaan.

Wat is de kracht van impact?

Soms heb je pijn, soms sta je lachend weer op. Maar wat voor krachten komen er eigenlijk op je lijf, op je hoofd te staan? Zeg dat je met zestig kilometer per uur de piste afsuist, geen ongebruikelijke snelheid als je over de blauwe piste afdaalt. Dit komt neer op 16,6 meter per seconde. Wie goed heeft opgelet op de middelbare school kan zich misschien nog herinneren hoe de berekening verder gaat. De energie die je lijf moet verwerken neemt exponentieel toe naarmate je harder gaat. Je lichaamsgewicht is hier ook bij van belang. Stel dat je 72 kilogram weegt en 16,6 meter per seconde gaat, dan kom je uit op een impactgewicht van 1195 kilogram. In de meest extreme situatie waarbij je tegen een stilstaand object aankomt (wat overigens zelden voorkomt), treedt er een ‘vertragingsverwonding’ op. Laat je niet voor de gek houden door het woord ‘vertraging’: in zes milliseconden ga je van zestig kilometer per uur naar nul, een snelheid van 2591 meter per seconde. Dit resulteert in 264 G-krachten. Dat is een kracht van 264 keer je eigen gewicht in zes milliseconden… en dan te bedenken dat een gezond mens zo’n vijf tot zes G-krachten aankan in zo’n korte periode voordat er bewusteloosheid optreedt. Een helm maakt op deze snelheid dus het verschil tussen een kans op leven en op slag overlijden.

helm

Pudding in een bakje

Je hersenen drijven in de craniale holte, die als een soort puddingvorm functioneert om alle belangrijke inhoud te beschermen. Je hersenen zijn in deze holte omgeven door hersenvocht. Niet alleen voert dit vocht voedingstoffen aan en afvalstoffen af, het is je ingebouwde schokdemper. Ben je een warming-up aan het doen, maak je een mooie ollie of ben je van een zwarte piste af aan het hobbelen, dan veranderen je hersenen lichtelijk van vorm als ze tegen je schedel komen, maar springen weer terug op hun plek zonder dat er echte schade wordt veroorzaakt. de kracht waarmee je hersenen in aanraking komen met je schedel harder, dan ontstaat er schade op eendieper niveau. Al dat heen en weer schudden heeft namelijk direct invloed op iedere neuron in je hersenen, zowel de boodschappers (axonen) als de ontvangers (dendrieten) die alle informatie naar je cel- kern transporteren. Iedere neuron is verbonden aan een andere taak, bijvoorbeeld evenwicht, pijn of emotie.

Axonen kunnen een heleboel lichte schokken aan, of in één keer een heel erg harde schok, voordat ze scheuren. Na een scheuring gaat het brein, aan het werk om dit te herstellen. In de hersenen gebeurt dit door het aanmaken van tau-eiwitten in de communicatielijnen. Dit is littekenweefsel dat gevormd wordt in een poging de gedane schade te herstellen, maar feitelijk zorgt het voor een afsluiting van de communicatie en zo voor het afsterven van de neuron. Gebeurt dit vaak genoeg, dan ontstaat er een trauma met serieuze gevolgen op de lange termijn. Dagen, maanden, jaren nadat er (herhaaldelijk) impact is geweest, kunnen de gevolgen van je val soms pas vastgesteld worden. Zelfs als deze gevolgen in eerste instantie niet merkbaar waren.

Maar wat nou als je na een hersenschudding rustig bent hersteld en je meer last van hebt? De dokter van pro snowboarder en traumatische hersenschade- patiënt Kevin Pearce zei: “Laat iets vallen en er zit aan de buitenkant niet direct een deuk of barst. Maar laat je het nog een keer vallen, dan is de kans op een permanente breuk veel groter. Als je eenmaal een hersenschudding hebt gehad, kan je herstellen, maar je hebt in de toekomst een grotere kans om er sneller weer eentje op te lopen.”

Een helm, en dan?

Maar hoe zit het dan met dat ding dat je op je hoofd zet? De meeste helmen zijn in beginsel op- gebouwd uit EPS-piepschuim, wat de impact opvangt door in te deuken. Het EPS is omgeven door een hardere buitenlaag, die bij grote impact breekt of zelfs de gehele helm uit elkaar laat spatten. Naast aandacht voor nieuwe materialen en mogelijk- heden, wordt er ook meer gekeken naar de feitelijke manier waarop impact ontstaat op de hersenen. De standaardtest voor een helm is een pop op z’n hoofd laten vallen. Maar wie valt er nou recht naar beneden met z’n voeten kaarsrecht in de lucht op het moment van impact? Juist…

helm

Impact in een hoek heeft een andere invloed en brengt in het valmoment weer andere gevaren met zich mee. De hoek maakt dat er een roterende kracht op de hersenen komt te staan op het moment van impact, wat de schade nog weer vergroot. Een groep onderzoekers die zich is gaan richten op dit onderdeel van impact, heeft zich uiteindelijk gevormd in MIPS. De naam zegt al waar ze voor staan: Multi Directional Impact Protection System. Inmiddels wordt deze technologie gebruikt in helmen van Anon, Bern, Dynafit, Giro, Oakley, Rossignol, POC, Scott, Smith, Sweet Protection en nog enkele andere merken. Maar MIPS is niet het enige bedrijf dat zich richt op nieuwe technologie ontwikkelen, HIP-TEC (Head Injury Protection Technology) is nog zo’n bedrijf en enkele merken, zoals POC, investeren zelf in een vast onderzoeksteam dat zich enkel richt op het verbeteren van de helmtechnologie.

Goed verhaal, en nu?

Realiseer je je nu dat het misschien tijd is voor een nieuwe helm, omdat hij toch eigenlijk al wel wat klappen heeft gehad? Of weet je het niet zeker? Ga dan langs bij een gespecialiseerde wintersportzaak waar ze hem voor je kunnen controleren.

Better safe than sorry. Toch?


Tekst: Ananda van Welij // CC-Licentie World Wide Web

Dit artikel is afkomstig uit Snowboard magazine Taste Jaargang 20 nummer 1, Deze kun je nabestellen in de webshop. Maar natuurlijk kun je het best abonnee worden, zodat je niks meer hoeft te missen. Digitale uitgaven zijn ook altijd verkrijgbaar in onze Soul Kiosk App.

 van