Wielrenblad onderzoekt: Pijnlijke voeten

Wielrenblad onderzoekt: pijnlijke voeten. Pijn in de voeten: een noodzakelijk kwaad of een teken van verwaarlozing? 

Je fietssnelheid hangt onder andere af van de kracht die wordt overgebracht via de pedalen. Er zijn diverse producten ontwikkeld om de overbrenging van deze kracht zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, denk aan speciale wielerschoenen en klikpedalen. Ondanks deze gespecialiseerde producten krijgen veel renners last van pijnlijke voeten. Ikzelf ging er ook van uit dat die pijn er nu eenmaal bij hoorde. Totdat het zo erg werd dat ik een operatie nodig had en er achterkwam dat het leed voorkomen had kunnen worden.

Tekst: Rozanne Slik / Foto’s: Dennis Bruin, Oosterbaan

Wat zijn eigenlijk de meest voorkomende oorzaken van pijnlijke voeten bij wielrenners en hoe kunnen deze voorkomen of verminderd worden? Problemen met de voeten kennen over het algemeen twee oorzaken, fysieke oorzaken en een verkeerde fietsafstelling. Zo heeft een te ver naar voren geplaatst schoenplaatje al invloed op de belasting van de achillespees en de kuitspier. Als het plaatje te ver naar voren staat wordt de instabiliteit van de voeten namelijk verhoogt, met als gevolg dat de achillespees en de kuitspier zwaarder worden belast om dit te compenseren. Pijn aan deze pees en spier kan ook veroorzaakt worden door een te lage zadelstand.

Toevallig heeft ProVoet, de brancheorganisatie voor de pedicure, recent een voetklachten-enquête gehouden onder pedicures die ook sporters behandelen. De belangrijkste fysieke veroorzakers van voetproblemen bij wielrenners blijken beschadigde nagels (traumanagels) en eeltvorming te zijn. Dit komt bij ruim de helft voor. Ongeveer dertig procent van de wielrenners kampt volgens dit onderzoek met één of meerdere van de volgende klachten: kapotte huid, likdoorns, blaren, kloven en schimmelnagels. Er zijn drie voorname oorzaken van deze klachten. Dit zijn verkeerd schoeisel, langdurige belasting van de voeten en vochtige sokken in schoeisel. Intensieve belasting en onvoldoende voetverzorging maken de top-5 oorzaken voor pijnlijke voeten compleet. De meeste van deze pijnlijke voeten klachten zijn te voorkomen door:

• voor schone sokken te kiezen van natuurlijk, naadloos en vochtabsorberend materiaal;
• de voeten direct na het sporten te wassen (het liefst zonder zeep) en
• door de voeten met een voetcrème in te smeren die de huid soepel houdt.

Verwaarloosde voeten

Als ik in mijn omgeving navraag doe over voetproblemen tijdens het fietsen valt mij op dat deze vaak niet echt serieus worden genomen. Pijnlijke voeten worden vervelend gevonden, maar ‘het hoort er nu eenmaal bij’. Nu moet ik eerlijk toegeven dat ik lange tijd ook tot deze groep wielrenners hoorde. Ik heb vrij brede voeten en had altijd rode, pijnlijke plekken aan de buitenkant van mijn voeten na het fietsen. Niks aan te doen, dacht ik. Tot de rode plekken veranderden in eeltplekken en er later een likdoorn ontstond.

Om deze goed te behandelen ging ik naar een (medisch) pedicure die mij vertelde dat deze plek veroorzaakt werd door een drukpunt in mijn fietsschoen. De beste oplossing was om de huid soepel te houden met een crème en ruimere schoenen aan te trekken. Ruimere fietsschoenen had ik niet, waardoor ik als tussenoplossing voor elke rit een op maat geknipt schuimrubber buisje om mijn teen schoof en onder de sok droeg, als extra buffer tussen de huid en schoen. Ondanks deze maatregelen ontstond er die zomer toch een ontsteking die uit noodzaak operatief verwijderd moest worden. Achteraf gezien kon dit dus wel worden voorkomen.

Wat zegt de voetenexpert?

Langdurige belasting van de voeten was ook volgens de dokter die mijn operatie uitvoerde de voornaamste oorzaak van mijn probleem, samen met te krappe schoenen. Ik droeg al bewust geen speciale damesschoenen (omdat die doorgaans een smalle pasvorm hebben), maar een breder herenmodel. Omdat ik niet direct nieuwe schoenen kon kopen kwam ik na de operatie via-via terecht bij Rob Verhoogt van het centrum voor orthopedische schoentechniek Oosterbaan in Alkmaar. Ik nam voor de afspraak mijn twee paar wielerschoenen mee, een mooi paar dat ik af en toe droeg en een ouder paar voor de andere ritten.

Voordat er gekeken werd naar een eventuele oplossing vroeg Rob over mijn situatie. Vervolgens werd er een voetscan gemaakt om de drukverdeling onder de voet in kaart te brengen. De afdruk van de scan werd later gebruikt ook om de grootte en vorm van de inlegzolen te bepalen. Hierna volgde een houdingsanalyse waarbij de druk onder de voeten door een computer werd gemeten. Wat bij mij opviel was dat het hielbeen naar binnen zakte tijdens het lopen, wat waarschijnlijk de scheefstand van mijn grote teen heeft veroorzaakt.

Vervolgens werd er gekeken naar de fietsschoenen, omdat de roodheid van de drukpunten op mijn voeten gedurende het hele onderzoek aanbleef en niet wegtrok. Doordat de fietsschoenen van thermoplastisch materiaal zijn gemaakt was het materiaal hervormbaar wanneer het tot de juiste temperatuur werd verwarmd. Met een knobbeltang en föhn (FOTO) kon na verhitting van het materiaal van de schoen een uitsparing in de zijwand gemaakt worden, waardoor de overdruk voorkomen zou moeten worden. Daarnaast werden er naar aanleiding van de voetscan een speciaal voetbed gemaakt om tijdens het fietsen in de schoenen te plaatsen.

Dit voetbed zorgt in eerste instantie voor een betere pasvorm, waardoor de druk onder de voet en in de schoen beter wordt verdeeld. Hierdoor zullen de drukplekken minder snel optreden. Om de druk onder de voorvoet nog beter te spreiden is er steun aangebracht achter de bal van de voet, waardoor het spreiden wat wordt tegengegaan. Daarnaast is er een forse valguscorrectie in het voetbed opgenomen zodat het hielbeen niet meer naar binnen valt. Door de uitlijning van het voetbed wordt daarnaast de grote teen meer richting zijn oorspronkelijke positie gedrukt, waardoor uiteindelijk de afwikkeling weer in de juiste lijn moet komen te liggen.

Toch nieuwe schoenen

Tijdens dit onderzoek is er met name naar mijn looppatroon gekeken, en niet naar het fietsen. Dat is volgens Rob niet erg omdat er zowel tijdens het lopen als tijdens het fietsen een soort afwikkeling plaatsvindt. Bij het fietsen noemt men dit ‘enkelen’. Bij de trapbeweging verplaats je de druk immers afwisselend op- en van de voorvoet met beweging van de enkel. Rob adviseerde mij daarnaast om, mocht de aanpassing met de knobbeltang in de huidige schoen onvoldoende drukverlichting geven, toch nieuwe fietsschoenen aan te schaffen. Het liefst een paar dat aangepast kon worden aan de vorm van de voet, zodat de kans op wrijving verkleind wordt.

De uitgeknobbelde schoenen gaven op de fiets direct merkbare drukvermindering, maar de roodheid nadien bleef aanhouden. Ik had toch echt nieuwe schoenen nodig. Na wat rondvragen leken Shimano schoenen voor mij de goede oplossing te zijn. Voornamelijk door de brede voorvoet, het zachte materiaal aan de zijwand en de customfit-techniek die het mogelijk maakt om de schoenen naar de voet te vormen.

Bij mijn vertrouwde fietsenwinkel Beukers Bike-Centre in Petten hadden ze deze techniek onder de knie (zie foto). Ze keken niet alleen naar de pasvorm van de schoen, maar ook naar de plaatsing van de schoenplaatjes. Dit kan ook klachten voorkomen. Een leidraad is om het schoenplaatje zodanig af te stellen dat de bal van de voet zich exact boven de pedaalas bevindt. Veel merken hebben op de schoenplaatjes een herkenningsteken geplaatst waar de as zich bevindt. Hierna kon ik met de nieuwe schoenen, vers uit de customfit-oven, snel weer de fiets op.

De combinatie van het nieuwe voetbed met de nieuwe schoenen werken voor mij perfect. Doordat de schoen de voet nu echt omsluit zonder te knellen en de zool steun geeft is de roodheid aanzienlijk afgenomen. Natuurlijk verschilt het per persoon welke schoen het beste zal passen en welke oplossing het meest effectief zal zijn. Maar één ding moge duidelijk zijn, schakel bij problemen met je voeten altijd de hulp in van een expert, want pijn hoort niet bij het fietsen en is in veel gevallen te verhelpen of te voorkomen.

Meer lezen? 

Wielrenblad onderzoekt: pijnlijke voeten is afkomstig uit Wielrenblad #4 2014. Mocht je deze uitgave hebben gemist, dan kun je losse uitgaven altijd bestellen via de Soul Webshop. Wil je geen artikel meer missen, word dan snel abonnee van Wielrenblad zodat je onze magazines thuis ontvangt. Digitale uitgaven van Wielrenblad zijn overigens terug te vinden in de Soul Kiosk App. 

Meer informatie?

Meer informatie over de Shimano Custom fit-technologie en een dealerlocator is te vinden via de website van Shimano Benelux. Ben je op zoek naar een (medisch) pedicure? Op de website van ProVoet staat een uitgebreid overzicht.

Met dank aan: 
Oosterbaan Orthopedische schoentechniek
Kitmanstraat 1
1812 PL Alkmaar

Beukers Bike Centre
Ingenieur van de Banstraat 14
1755 NN Petten