Wielrenblad onderzoekt: De feiten over transpiratie
Alsof ik de zee in ben gedoken, zo voelt het na een behoorlijke inspanning op twee wielen. Ik proef zout als ik mijn tong over mijn lippen beweeg. Door de zweetresten op mijn gelaat kleurt mijn baard hagelwit. Ter verkoeling een bidon over mijn kop leeggooien haalt niets uit, want uit mijn drinkbussen is geen spetter water meer te persen. Het lijkt er sowieso op dat al het vocht dat ik inneem direct door mijn poriën heen naar buiten geduwd wordt. Zweten, het is inherent aan fietsen.
Hoewel iedereen transpireert, zweet de een meer dan de ander en ruikt het bij de ander sterker dan bij de een. Om erachter te komen waar die verschillen vandaan komen, en waarom wij überhaupt zweten, sprak ik met Shanna Zutt over dit hot item in de wielerwereld. De lifestyle coach van Beliv is nauw betrokken bij de fitheid van een peloton individuen en wijst ons de weg in de wereld van transpiratie.
Tekst: Eric Mijnster, Beeld: Mikel Buwalda
Wat is de functie van zweet?
‘Het voornaamste doel van zweten is de temperatuurregeling van het lichaam. Wanneer de lichaamstemperatuur te hoog wordt, beginnen we met transpireren. Het vocht komt via de poriën op de huid te liggen en verdampt door de warmte ervan, waardoor het lichaam afkoelt. Daarnaast heeft zweet een reinigende functie. Door transpiratie kunnen afvalstoffen het lichaam verlaten.’
Waaruit bestaat zweet?
‘Er zijn twee verschillende soorten zweetklieren in het lichaam. Deze klieren worden eccriene en apocriene zweetklieren genoemd. De eccriene zweetklieren bevinden zich over het hele lichaam, terwijl de apocriene klieren zich uitmonden in haarzakjes zoals oksels, in de liezen, rond de geslachtsorganen, de anus en de tepels. De transpiratie uit de eccriene zweetklieren bestaat voor 99% uit water. Verder bevat het mineralen, ureum, melkzuur en ammonia. Het vocht dat door de apocriene zweetklieren onderscheiden wordt, bestaat voornamelijk uit water en vetten.’
Waarom heeft zweet een zoute smaak?
‘In het vocht uit de eccriene zweetklieren zitten mineralen, zoals calcium, chloor, fosfor, kalium, magnesium en natrium. Laatstgenoemde zorgt voor een zoute smaak. Dat mineraal zorgt overigens ook voor de zoutresten op de huid. Water verdampt namelijk als het op onze huid ligt, maar natrium niet.’
Waarom stinkt zweet?
‘De apocriene zweetklieren verspreiden de typische zweetgeur. In feite is transpiratie geurloos, maar het ruikt omdat er door zweet bacteriën op de huid vrijkomen. Deodoranten overmeesteren deze geur of doden de bacteriën. Toch kan ook een aanpassing in het eetpatroon een aangenamere lucht tot gevolg hebben. Knoflook en alcohol zijn bijvoorbeeld twee voedingsmiddelen die sterk van invloed zijn op de geur van onze transpiratie.’
Hoeveel liters kunnen we zweten?
Zonder iets te doen produceert ons lichaam 0,5 tot 1 liter zweet per dag, maar tijdens een intensieve inspanning kunnen we zelfs 1 tot 2 liter vocht per uur verliezen.’
Hoeveel moeten we drinken om het zweten te compenseren?
‘Zweten is niet de enige manier waardoor we vocht verliezen. Ook door urineren en ademen verliezen we vocht. Het is noodzakelijk voldoende water binnen te krijgen, het liefst 1,5 à 2 liter per dag. Om het vochtverlies tijdens een inspanning te compenseren, wordt geadviseerd om 1 à 1,5 uur van tevoren 500 tot 700 ml te drinken. Drink gedurende de activiteit 600 ml tot 1200 ml per uur om de vochtbalans op peil te houden. Dit is ontzettend belangrijk omdat er minder gezweet kan worden als er te weinig wordt gedronken. Daardoor kan de warmte het lichaam niet verlaten.’
Is het handig om zout toe te voegen aan de bidons?
‘Het kan nuttig zijn om zout aan het water toe te voegen, omdat de verloren mineralen hierdoor direct aangevuld worden. Bovendien helpt het ons lichaam om het water op te nemen en vast te houden. Door transpiratie daalt de concentratie natrium in het lichaam, waardoor we minder dorst krijgen en meer urine produceren. Door het drinken van water met zout zal het dorstgevoel aanhouden en kunnen we langer drinken. Er zijn overigens ook sportdranken die van natrium voorzien zijn en dezelfde werking hebben.’
Wanneer is zweten gezond? En wanneer wordt het zorgelijk?
‘Zweten is gezond om de lichaamstemperatuur op peil te houden en om afvalstoffen te scheiden. Zonder zouden we niet kunnen leven. Transpiratie wordt geregeld door ons sympathisch zenuwstelsel. Bij sommige mensen is dit systeem overactief, wat kan leiden tot overmatig zweten: hyperhidrose. Overmatig zweten is extreem zweten, ook zonder inspanning. Mocht je last hebben van overmatig zweten dan kan de huisarts je daarmee helpen.’
Zweet en gewichtsverlies
Vochtverlies heeft geen enkele invloed op het percentage lichaamsvet. Afvallen door warme kleding te dragen is een fabel. Zweet kan lichaamsvetten namelijk niet doen smelten. De enige manier om lichaamsvet kwijt te raken is door meer energie te gebruiken dan de energie de we innemen.
Meer weten?
Dit artikel is afkomstig uit Wielrenblad #3 2014, voor het gehele onderzoek kun je het magazine bestellen in de webshop. Natuurlijk kun je ook abonnee worden van Wielrenblad, zodat je geen verhaal meer hoeft te missen! Ook kun je digitale uitgaven van Wielrenblad op tablets en smartphones lezen door middel van onze Soul Kiosk App!